Νέοι επαγγελματίες, όσοι δηλώνουν στην εφορία καθαρά κέρδη πάνω από το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, εποχικές επιχειρήσεις, επαγγελματίες – γονείς μονογονεϊκής ή πολύτεκνης οικογένειας, αυτοαπασχολούμενοι σε μικρά χωριά και νησιά, όσοι παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80% θεωρούνται από τους τυχερούς του νέου τεκμαρτού συστήματος φορολόγησης το οποίο ενεργοποιείται από τα φετινά εισοδήματα τα οποία θα δηλωθούν και θα φορολογηθούν το 2024.
Αντίθετα, «φουσκωμένος» θα είναι ο φορο-λογαριασμός που θα κληθούν να πληρώσουν το επόμενο έτος οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ατομικές επιχειρήσεις που μέχρι σήμερα δήλωναν στην εφορία πολύ χαμηλά εισοδήματα ή ακόμα και μηδενικά. Όμως και οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες θα έχουν μείωση κατά 50% του τέλους επιτηδεύματος.
Οι κερδισμένοι και χαμένοι του τεκμηρίου
Με την εφαρμογή του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος οι φορολογούμενοι διαχωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
1. Επαγγελματίες που εξαιρούνται από το τεκμήριο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι νέοι επαγγελματίες για τα πρώτα 3 χρόνια από την έναρξη της δραστηριότητάς τους, οι αγρότες, όσοι αμείβονται με μπλοκάκι και έχουν έως 3 εργοδότες και οι επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%. Επίσης πλήρης απαλλαγή ισχύει, μεταξύ άλλων, όταν συντρέχουν ειδικοί λόγοι (π.χ. ασθένεια, στρατιωτική θητεία, φυσικές καταστροφές, λόγοι ανωτέρας βίας κ.λπ.).
Παράδειγμα
Νέος δικηγόρος που δηλώνει εισόδημα 5.000 ευρώ. Ο φόρος εισοδήματος το 2023 ήταν 450 ευρώ φόρο και θα συνεχίσει να έχει τον ίδιο φόρο χωρίς αλλαγή καθώς απαλλάσσεται από το τεκμαρτό εισόδημα για τα 3 πρώτα λειτουργίας. Επίσης ως νέος επαγγελματίας απαλλάσσεται από το τέλος επιτηδεύματος.
2. Επαγγελματίες για τους οποίους το τεκμήριο είναι μειωμένο κατά 50%. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία 67% έως 79%, ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους, είναι γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα, είναι γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%, είναι γονείς πολύτεκνων οικογενειών.
Παραδείγματα
– Ασφαλιστής με ποσοστό αναπηρίας άνω του 80% με έναρξη το 1982 και τζίρο 38.109 ευρώ δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 14.203 ευρώ και πλήρωνε φόρο 1.823 ευρώ ενώ δεν ήταν υπόχρεος καταβολής τέλους επιτηδεύματος. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο του εισόδημα θα παραμείνει 14.203 ευρώ και ο φόρος στα 1.823 ευρώ καθώς απαλλάσσεται κατά 100% από το τεκμήριο.
– Κομμώτρια – γονέας μονογονεϊκής οικογένειας με έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας το 2013 και τζίρο 22.850 ευρώ. Δήλωνε κέρδη 6.854 ευρώ και πλήρωνε φόρο 617 ευρώ και τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ, δηλαδή η συνολική επιβάρυνση ανέρχονταν σε 1.267 ευρώ. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο της εισόδημα θα ανέλθει σε 7.098 ευρώ (14.196 ευρώ με μείωση 50% λόγω μονογονεϊκής οικογένειας) και ο φόρος της σε 639 ευρώ (-628 ευρώ). Ειδικά για το φορολογικό έτος 2023, πέραν του φόρου θα έχει την υποχρέωση καταβολής νέου μειωμένου κατά 50% τέλους επιτηδεύματος ύψους 325 ευρώ Επομένως, η συνολική επιβάρυνση για το 2024 διαμορφώνεται σε 963,82 ευρώ με τη μείωση του φόρου να φθάνει τα 303,18 ευρώ.
3. Επιχειρήσεις που δεν λειτουργούν 12 μήνες το χρόνο. Για επιχειρηματικές δραστηριότητες όπου εκ του νόμου μπαίνουν χρονικοί περιορισμοί λειτουργίας εντός του φορολογικού έτους το τεκμαρτό εισόδημα θα υπολογίζεται με βάση τους μήνες λειτουργίας της επιχείρησης δηλαδή με δωδεκατημόρια.
Παράδειγμα
Σχολικό κυλικείο με έναρξη το 2000 και τζίρο 12.295 ευρώ, δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 2.384 ευρώ, πλήρωνε φόρο 214 ευρώ και τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ (σύνολο 864 ευρώ). Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο του εισόδημα θα ανέλθει σε 14.196 ευρώ. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα δει μείωση του τεκμαρτού του εισοδήματος κατά 33% (4/12) λόγω παύσης λειτουργίας του κυλικείου κατά το διάστημα διακοπών (λειτουργία 8 από τους 12 μήνες). Επομένως, το φορολογητέο του εισόδημα θα ανέλθει στα 9.464 ευρώ (67% του αρχικού υπολογισθέντος) και ο φόρος του σε 852 ευρώ (από 864 ευρώ που πλήρωνε). Για το φορολογικό έτος 2023, θα έχει και την υποχρέωση καταβολής του μειωμένου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325 ευρώ.
4. Επαγγελματίες για τους οποίους εφαρμόζεται το τεκμήριο χωρίς μειώσεις. Με τις νέες διατάξεις, θεσπίζεται το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επιπλέον, μειώνεται αρχικά από το 2024 το τέλος επιτηδεύματος κατά 50% για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και καταργείται εντός δυο ετών. Παράλληλα, για κάθε υποκατάστημα των φυσικών προσώπων, το τέλος επιτηδεύματος μειώνεται στα 300 ευρώ από 600 ευρώ που ισχύει σήμερα. Η ελάχιστη αμοιβή προσαυξάνεται ανάλογα με τα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, το σύνολο της μισθοδοσίας και το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, για τον υπολογισμό της φορολογίας λαμβάνονται υπόψιν:
α) Ο εκάστοτε ισχύων κατώτατος μισθός προσαυξημένος κατά 10% για κάθε 3 χρόνια επαγγελματικής δραστηριότητας μετά την πρώτη εξαετία ή ο ανώτερος ετήσιος μισθός που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει σε υπάλληλό του. Λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά με ανώτατο όριο σε κάθε περίπτωση τις 30.000 ευρώ.
β) το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, η προσαύξηση ανέρχεται στο 5% επί του ποσού κατά το οποίο ο κύκλος εργασιών του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του Κ.Α.Δ.
γ) Το 10% του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού με όριο τις 15.000 ευρώ.
Το ελάχιστο καθαρό εισόδημα ορίζεται κατ’ ανώτατο όριο σε 50.000 ευρώ και είναι το άθροισμα των τριών συντελεστών που προαναφέρθηκαν.
Παραδείγματα
– Επιχειρηματίας λιανικού εμπορίου με έναρξη το 1993 και τζίρο 130.000 ευρώ δήλωνε κέρδη 18.000 ευρώ, πλήρωνε φόρο 2.660 ευρώ και τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, η ελάχιστη αμοιβή του υπολογίζεται σε 23.696 ευρώ (14.196 + 10% προσαύξηση μισθοδοσίας + 5% προσαύξηση τζίρου). Η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης θα είναι 1.150 ευρώ, ενώ το τέλος επιτηδεύματος μειώνεται στα 325 ευρώ από 650 ευρώ.
– Επιχειρηματίας με ενοικιαζόμενα δωμάτια, με έναρξη το 1992 και τζίρο 101.430 ευρώ, δήλωνε το 2022 κέρδη 4.685 ευρώ. Πλήρωνε φόρο 422 ευρώ και ήταν υπόχρεος τέλους επιτηδεύματος 650 ευρώ με τη συνολική επιβάρυνση να ανέρχεται σε 1.072 ευρώ. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο του εισόδημα υπολογίζεται σε 20.076 ευρώ (14.196 + 2.585 λόγω 10% προσαύξησης μισθοδοσίας + 5% λόγω προσαύξησης ΚΑΔ) και ο φόρος εισοδήματος σε 3.121 ευρώ ενώ το τέλος επιτηδεύματος μειώνεται σε 325 ευρώ. Η συνολική επιβάρυνση για 2024 θα διαμορφωθεί σε 3.446,28 ευρώ και ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας θα πληρώσει επιπλέον φόρο 2.374,63 ευρώ.
5. Επαγγελματίες που αποκτούν εισοδήματα και από μισθούς, συντάξεις, αγροτική δραστηριότητα. Τα εισοδήματα από συντάξεις, όπως και από μισθωτή εργασία αλλά και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου.
Παράδειγμα
– Συνταξιούχος που δραστηριοποιείται παράλληλα και ως ελεύθερος επαγγελματίας, με εισόδημα από συντάξεις 4.500 ευρώ (μετά την παρακράτηση 30% βάσει του ισχύοντος καθεστώτος), δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 9.000 ευρώ πλήρωνε φόρο συνολικά 1.265 ευρώ και τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ (1.915 ευρώ σύνολο). Με το νέο σύστημα φορολόγησης η ελάχιστη αμοιβή του υπολογίζεται σε 17.000 ευρώ (14.196 + 10% προσαύξηση μισθοδοσίας), η οποία μετά την αφαίρεση των εισοδημάτων από συντάξεις, ανέρχεται σε 12.500 ευρώ. Ο φόρος με βάση το νέο σύστημα φορολόγησης ανέρχεται σε 2.035 ευρώ, ενώ για το φορολογικό έτος 2023, πέραν του φόρου θα έχει την υποχρέωση καταβολής του μειωμένου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325 ευρώ.
6. Επαγγελματίες που μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο. Το τεκμήριο είναι μαχητό και οι φορολογούμενοι μπορούν να το αμφισβητήσουν στις εξής περιπτώσεις:
α) στρατιωτική θητεία,
β) φυλάκιση,
γ) νοσηλεία σε νοσοκομείο ή κλινική,
δ) αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,
ε) εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,
στ) ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,
η) απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,
θ) άλλοι λόγοι ανωτέρας βίας που εμποδίζουν την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Για την εφαρμογή των παραπάνω, ο φορολογούμενος υποβάλλει στη φορολογική διοίκηση τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.
Έλεγχος
Κάθε ελεύθερος επαγγελματίας έχει επιπλέον την δυνατότητα να αμφισβητήσει το ποσό που προκύπτει από το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ζητήσει τη διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές για να αποδειχθεί η ακρίβεια της δήλωσής του για εισόδημα μικρότερο του τεκμαρτού.
