Στις κορυφαίες πέντε χώρες παγκοσμίως, που προχωρούν ταχύτερα στο μέτωπο της απανθρακοποίησης για το 2024 βρίσκεται η Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση State of Climate Action 2025. H χώρα μας βρίσκεται συγκεκριμένα στην τέταρτη θέση, πίσω από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Χιλή και την Πορτογαλία, ενώ στα ίδια επίπεδα με την Ελλάδα βρίσκονται επίσης η Λευκορωσία και η Βουλγαρία.
Όπως αναφέρει η έκθεση, σε παγκόσμιο επίπεδο, η σημερινή ένταση άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή ανέρχεται σε περίπου 470 γραμμάρια CO₂ ανά κιλοβατώρα (gCO₂/kWh), σύμφωνα με την Ember (2025). Για να ευθυγραμμιστεί με τον στόχο του 1,5°C έως το 2030, θα πρέπει να μειώνεται κατά 68 gCO₂/kWh ετησίως, δηλαδή κατά 28% κατά μέσο όρο κάθε χρόνο (CAT 2023). Ωστόσο, από το 2019 έως το 2024, ο ρυθμός μείωσης ήταν μόλις 7 gCO₂/kWh ετησίως, πολύ χαμηλότερος από τον απαιτούμενο (Ember 2025). Υπογραμμίζεται, πως καμία χώρα δεν απανθρακοποιεί τον τομέα ηλεκτροπαραγωγής με τον ρυθμό που χρειάζεται, αλλά οι δέκα χώρες του πίνακα που ακολουθεί, μειώνουν την ένταση άνθρακα της ηλεκτροπαραγωγής τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Στον σχετικό πίνακα, η Ελλάδα βρίσκεται στο -35 την ίδια στιγμή που ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι στο -7.
Στην κορυφή βρίσκονται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία μείωσαν την ένταση άνθρακα της ηλεκτροπαραγωγής τους με ρυθμό 39 gCO₂/kWh ετησίως μεταξύ 2019 και 2024. Το 2019, το 97% της ηλεκτρικής ενέργειας των Εμιράτων παραγόταν από φυσικό αέριο, αλλά μέσα σε πέντε χρόνια, το ποσοστό της μηδενικών εκπομπών ηλεκτροπαραγωγής αυξήθηκε από 3% σε 31% (Ember 2025). Σε μεγάλο βαθμό, αυτή η μετάβαση οφείλεται στην κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Μπαρακά, ο οποίος άρχισε να λειτουργεί το 2020 και ολοκληρώθηκε πλήρως το 2024. Παράλληλα, τα Εμιράτα επένδυσαν δυναμικά στην ηλιακή ενέργεια, με έργα γιγαβάτ όπως το ηλιακό πάρκο Al Dhafra, που περιλαμβάνει 4 εκατομμύρια φωτοβολταϊκά πάνελ και συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα του κόσμου (WEF).
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Χιλή, με ελαφρώς χαμηλότερο ρυθμό αποανθρακοποίησης. Μέχρι και πριν από μια δεκαετία, οι μονάδες άνθρακα στη Χιλή γνώριζαν άνθηση, όμως η χώρα αντέστρεψε ταχύτατα πορεία. Το Υπουργείο Ενέργειας της Χιλής συγκρότησε το 2018 ομάδα εργασίας με εμπλεκόμενους φορείς για να καταρτίσει σχέδιο σταδιακής κατάργησης του άνθρακα (Hauser et al. 2021). Από το 2019, η χώρα έχει αποσύρει 11 από τις 28 μονάδες άνθρακα, ενώ σχεδιάζει να κλείσει ακόμη 9 έως το τέλος του 2025, επτά εκ των οποίων είναι ηλικίας κάτω των 15 ετών (GEM 2025b). Η βασική αντικατάσταση προήλθε από την ηλιακή και αιολική ενέργεια, που αυξήθηκαν από 13% του ενεργειακού μείγματος το 2019 σε 34% το 2024 (Ember 2025). Η ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ στη Χιλή αποδίδεται τόσο στη μείωση του κόστους των τεχνολογιών όσο και στις κυβερνητικές πολιτικές στήριξης, όπως η ποσοστιαία υποχρέωση ανανεώσιμων και ένας μικρός φόρος άνθρακα (Jaeger 2023).
Οι δέκα χώρες που απανθρακοποιούν την ηλεκτροπαραγωγή τους με τον ταχύτερο ρυθμό αντικαθιστούν τα ορυκτά καύσιμα με πηγές ηλεκτρικής ενέργειας μηδενικών εκπομπών. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα για την Ελλάδα, το μεγαλύτερο μερίδιο κατέχει το φυσικό αέριο, η αιολική ενέργεια και η ηλιακή ενέργεια.
Σε ιστορικό ρεκόρ η κατανάλωση άνθρακα παγκοσμίως
Παρά τις παραπάνω θετικές εξαιρέσεις, η έκθεση State of Climate Action σημειώνει πως η χρήση άνθρακα παγκοσμίως έφτασε σε ιστορικό υψηλό το 2024, παρά τις διεθνείς προσπάθειες μετάβασης σε καθαρή ενέργεια, απειλώντας τις πιθανότητες περιορισμού της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Αν και το μερίδιο του άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή μειώθηκε χάρη στην άνοδο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), η συνολική αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησε σε μεγαλύτερη κατανάλωση άνθρακα συνολικά.
Η έκθεση σκιαγραφεί μια ζοφερή εικόνα για τις προοπτικές περιορισμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, καθώς οι χώρες υπολείπονται των δεσμεύσεών τους για μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου — που συνεχίζουν να αυξάνονται, έστω και με πιο αργό ρυθμό. Η Κλέα Σούμερ, ερευνήτρια του World Resources Institute, σχολίασε στην βρετανική Guardian: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση, απλώς όχι με την απαιτούμενη ταχύτητα. Για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά, οι προσπάθειες απεξάρτησης από τον άνθρακα παραμένουν εκτός πορείας».
Για να επιτευχθεί ο στόχος της ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050 και να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας στον 1,5°C, περισσότεροι τομείς πρέπει να στραφούν στην ηλεκτρική ενέργεια αντί για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Όμως αυτό θα λειτουργήσει μόνο εφόσον η ηλεκτροπαραγωγή στηριχθεί σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα. «Ένα ενεργειακό σύστημα που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις», τόνισε η Σούμερ. «Το μήνυμα είναι απολύτως σαφές: δεν θα συγκρατήσουμε την υπερθέρμανση στον 1,5°C όσο η χρήση άνθρακα συνεχίζει να καταρρίπτει ρεκόρ».
Διαβάστε ΕΔΩ ολόκληρη την έκθεση
