Στις 6 Φεβρουαρίου 2023, δύο ισχυροί σεισμοί 7,8 και 7,5 Ρίχτερ έπληξαν τη νότια Τουρκία, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές σε δέκα επαρχίες της Τουρκίας και στη βόρεια Συρία και τουλάχιστον 47.000 θανάτους, έως σήμερα.
Ο Μιχαήλ Φαρδής, Πολιτικός Μηχανικός, ομότιμος καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και επίτιμος πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Σκυροδέματος,αναφέρει μεταξύ άλλων για τον παραπάνω σεισμό:
«Ορισμένες πολυκατοικίες, κυρίως στις μεγάλες πόλεις, έχουν χτιστεί παράνομα, νύχτα σε καταπατημένες δημόσιες εκτάσεις. Γινόταν συστηματική καταπάτηση δημόσιας γης, για την ανέγερση πολυκατοικιών που στέγαζαν κόσμο χαμηλών εισοδημάτων. Μετά, σε κάθε εκλογικό κύκλο, η κυβέρνηση νομιμοποιούσε τις πολυκατοικίες αυτές, που είχαν χτιστεί νύχτα, για να μπορέσουν να χτιστούν, και ήταν εξαιρετικά χαμηλής ποιότητας. Οι κατασκευές αυτές έχουν λιγότερα σίδερα και επειδή το σκυρόδεμα με το υψηλό πορώδες δεν τα προστατεύει καλά από τη διάβρωση, τα σίδερα σκουριάζουν πολύ γρήγορα και ουσιαστικώς δεν έχουν καμία σχεδόν αντοχή στο σεισμό.».
Ο Πολιτικός Μηχανικός, ομότιμος καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου , αρθρογράφος και συγγραφέας Θεοδόσης Τάσιος,σημειώνει μεταξύ άλλων:
«Επαναπαυόμαστε, γιατί θεωρούμε ότι έχουμε καλύτερες κατασκευές από την Τουρκία. Όσο κι αν αυτό αντικειμενικά ισχύει, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε μια «γειτονιά» με υψηλή σεισμικότητα. Οι καταστροφές στην Τουρκία και στη Συρία πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για μια «επανεκκίνηση» της αντισεισμικής πολιτικής στη χώρα μας, η οποία έχει με τα χρόνια ατονήσει. …..«Ελπίζω ότι θα δοθεί η αφορμή να ληφθεί μια επιτελική απόφαση, με τη συναίνεση όλων των κομμάτων, ώστε να αρχίσουμε ξανά να ασχολούμαστε με την αντισεισμική προστασία των κτιρίων μας», ….«Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία».
Μερικές μέρες πριν το σεισμό στην περιοχή του Αρκαλοχωρίου , το Σεπτέμβριο του 2021 σε δελτίο μας , με τίτλο : «Θα ενισχύσουμε στατικά ότι αναβαθμίζουμε ενεργειακά;», αναφέραμε μεταξύ άλλων: «Το 80% περίπου του κτιριακού αποθέματος στη χώρα μας κατασκευάστηκε πριν το 1983, καθώς το οπλισμένο σκυρόδεμα εφαρμόστηκε μετά το 1950, ενώ ο μέσος όρος ζωής των κτιρίων ανέρχεται στα 80 χρόνια. Οι σκελετοί των κτιρίων σπανίως συντηρούνται, ενώ τα φαινόμενα εκτεταμένης ενανθράκωσης του σκυροδέματος και διάβρωσης του οπλισμού είναι συχνά. Υπάρχουν περιπτώσεις που η αποκατάσταση γίνεται χωρίς τη συνεισφορά μηχανικού, με αποτέλεσμα τη χρήση ακατάλληλων υλικών, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια του κτιρίου……….Η ανάγκη προώθησης της στατικής ενίσχυσης στη σεισμογενή μας χώρα αποτελεί ζήτημα πρωταρχικής σημασίας. ».
Με δεδομένη μια κατάσταση διαρκούς φτωχοποίησης του πληθυσμού, αντιλαμβανόμαστε ότι μεγάλο μέρος των πολιτών αδυνατούν οικονομικά να προβούν σε ελέγχους στατικής επάρκειας ή ακόμα και σε εργασίες τυπικής συντήρησης των κτιρίων.
Η αντιμετώπιση από την πολιτεία του ζητήματος της στέγασης & της κατοικίας με εμπορευματικούς όρους και όχι ως κοινωνικό αγαθό (κατάργησηΟργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) -Εργατικής Εστίας,η υπαγωγή τους στον ΟΑΕΔ-ΔΥΠΑ) και η λογική των προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ-Ανακαινίζω» (τα οποία δεν εισάγουν ελέγχους στατικής επάρκειας), βρίσκονται στην κατεύθυνση των λεγόμενων «έξυπνων πολιτικών φθηνήςστέγης», αλλά δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα της αντισεισμικής προστασίας των υφιστάμενων κτιρίων.
Όσο διευρύνεται η φτωχοποίηση της κοινωνίας τόσο θα μεγαλώνει ο πληθυσμός που δεν θα μπορεί να διασφαλίσει υψηλής ποιότητας και άρα αντισεισμική κατοικία.
Προτάσεις :
- Να διεκδικήσει η χώρα μας ειδικό χρηματοδοτικό πακέτο από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για :
α) τη συντήρηση των έργων υποδομής π.χ. γεφυρών αλλά και των δημοσίων κτηρίων (σχολείων, νοσοκομείων, υπηρεσιών και γενικά χώρων συνάθροισης κοινού),
β) τον έλεγχο στατικής επάρκειας των παραπάνω και την ενίσχυση τους όπου απαιτείται,
γ) τη συντήρηση και τον έλεγχο στατικής επάρκειας των ιδιωτικών έργωνκαι την ενίσχυση όπου απαιτείται.
- Να γίνουν προσεισμικοί έλεγχοι σε όλα τα έργα υποδομής και τα δημόσια κτήρια με προτεραιότητα σε νοσοκομεία και σχολεία, και γενικά σε κτίρια συνάθροισης κοινού.
- Να δοθούν φορολογικά κίνητρα στους ιδιώτες για τη συντήρηση των κατοικιών και κτηρίων ιδιωτικής χρήσης, τη διεξαγωγή προσεισμικών στατικών ελέγχων τους και την ενδεχόμενη στατική ενίσχυσή τους.
- Τα προγράμματα τύπου ‘’εξοικονομώ’’ να προϋποθέτουν και να χρηματοδοτούν στατικό έλεγχο.
- Να προχωρήσουν άμεσα γεωλογικές μελέτες που θα καθορίσουν περιοχές με γεωλογική καταλληλότητα και περιοχές ακατάλληλες.
- Να προχωρήσουν οι Δήμοι τα σχέδια πόλης. Να γίνουν αναθεωρήσεις όπου απαιτείται (παράδειγμα στο Δήμο Ηρακλείου , στην παλιά πόλη απαγορεύεται να ενισχυθούν κτήρια που ρυμοτομούνται).
- Να προχωρήσουν οι αναπλάσεις έτσι ώστε να αναβαθμίζονται οι περιοχές και να υπάρχει κίνητρο για τους κατοίκους να συντηρήσουν και να αποκαταστήσουν τις ιδιοκτησίες τους.
- Να εντατικοποιηθούν οι διαδικασίες επισκευής κτισμάτων με επικίνδυνες κατασκευές – ετοιμορροπίες, ως προς τον κοινόχρηστο χώρο.
- Να ισχύει απαρέγκλιτα το ‘’πλήρης μελέτη, άρτια κατασκευή’’.
- Να καλλιεργήσουμε διαρκή μέριμνα για τη συντήρηση του κτηριακού αποθέματος και των έργων υποδομής.
- Να δοθεί προτεραιότητα και να υπάρχει ένας μόνιμος μηχανισμός άμεσης αποκατάστασης των σεισμόπληκτων περιοχών σε όλα τα επίπεδα.
- Να στελεχωθούν οι υπηρεσίες ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στη διαδικασία παραγωγής των δημοσίων και των ιδιωτικών έργων.
Παράλληλα όλοι μας,που δικαίως ανησυχούμε μετά τις αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις, θα πρέπει:
- Να συντηρούμε όσο μπορούμε τα κτήρια μας.
- Να μην κάνουμε καμιά εργασία χωρίς να συμβουλευτούμε μηχανικό (κλεισίματα εξωστών, προσθήκες δεξαμενών σε δώματα, αλλά και επεμβάσεις σε υποστυλώματα και δοκάρια (από κόψιμο υποστυλωμάτων, μέχρι απομείωση διατομής για να περαστούν ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις έχουν παρατηρηθεί σε κτήρια που επλήγησαν σε προηγούμενους σεισμούς στη χώρα μας)). Οι επεμβάσεις αυτές τροποποιούν προς το δυσμενέστερο τη συμπεριφορά της κατασκευής μας σε περίπτωση σεισμού.
- Να μην αφαιρούμε τοίχους χωρίς τη σύμφωνη γνώμη μηχανικού. Ακόμη και οι τοίχοι πλήρωσης στα παλιά κτήρια συνεισφέρουν στη φέρουσα τους ικανότητα.
- Να μην τροποποιούμε τη χρήση του κτιρίου μας χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του μηχανικού. Αν για παράδειγμα ένα κτίριο έχει σχεδιαστεί για κατοικία, οποιαδήποτε άλλη αυθαίρετη χρήση πιθανόν να επιφέρει δυσμενείς αλλαγές στα μόνιμα και κινητά φορτία του κτιρίου και άρα και στην σεισμική του συμπεριφορά.
- Αν διαπιστώσουμε σοβαρά θέματα στο κτήριό μας η την οποιαδήποτε αλλαγή (π.χ.ρηγμάτωση, διάβρωση οπλισμού, ξαφνική πτώση επιχρίσματος) να συμβουλευτούμε άμεσα το μηχανικό μας.
Το σεισμό δεν μπορούμε να τον προβλέψουμε . Με τις κατάλληλες πολιτικές επιλογές και προτεραιότητες μπορούμε όμως να κατασκευάσουμε κτήρια που σε όποιο σεισμό θα μας δώσουν τη δυνατότητα να τα εγκαταλείψουμε.Η πρώτη και μοναδική προτεραιότητα της κοινωνίας μας θα πρέπει να είναι η ανθρώπινη ζωή. Δυστυχώς, δεν είναι αυτονόητο, πρέπει να τη διεκδικούμε. Ας αποτελέσει ο φονικός σεισμός άλλη μια, τραγικά διδακτική αφετηρία διεκδικήσεων για να αποφύγουμε την απώλεια ανθρώπινων ζωών.
