Μέχρι το τέλος Ιανουαρίου θα έχουν εκδοθεί όλες οι αποφάσεις για την έναρξη των ηλεκτρονικών βιβλίων, αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, σημειώνοντας ότι αμέσως μετά θα ξεκινήσει η σταδιακή ενεργοποίηση της διαδικασίας, ενώ το 2021 θα εφαρμοσθούν καθολικά για όλες τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Το στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών αναφέρει μάλιστα ότι με την υποχρεωτική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων θα ξεκινήσει η σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης, ενδεχομένως κατά 50% τον πρώτο χρόνο. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι τα τεκμήρια διαβίωσης είναι αναχρονιστικά και πλέον με τις σύγχρονες ελεγκτικές διαδικασίες μπορούν να εντοπισθούν οι περιπτώσεις απόκρυψης φορολογητέας ύλης. Με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου, τα στοιχεία από τα πιστωτικά ιδρύματα και τα ηλεκτρονικά βιβλία, η εφορία μπορεί να διαπιστώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα περιπτώσεις φοροαποφυγής και να αποκαλύψει κρυμμένα εισοδήματα.
Πλέον, η φορολογική διοίκηση μπορεί να εντοπίσει την αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη. Και με την ενεργοποίηση των ηλεκτρονικών βιβλίων, της ηλεκτρονικής τιμολόγησης αλλά και των στοιχείων που αποστέλλονται σε σύντομο χρονικό διάστημα από τις τράπεζες, είναι δυνατόν να εντοπισθούν οι συναλλαγές των φορολογουμένων αλλά και τα περιουσιακά τους στοιχεία. Τα τελευταία χρόνια εκατομμύρια φορολογούμενοι, πλούσιοι και φτωχοί, έπεσαν στην τσιμπίδα των τεκμηρίων. Είναι ενδεικτικό ότι το 2018 πιάστηκαν στα τεκμήρια 1,9 εκατ. φορολογούμενοι οι οποίοι φορολογήθηκαν για μεγαλύτερα εισοδήματα, ύψους 6,7 δισ. ευρώ. Ο φόρος ωστόσο που πλήρωσαν δεν ξεπέρασε τα 140-150 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι τα τεκμήρια εμφανίστηκαν το 1977 (εφαρμόστηκαν το 1978) εξαιτίας της αδυναμίας του κράτους να δημιουργήσει φορολογική συνείδηση και να περιορίσει ταυτόχρονα τη φοροδιαφυγή. Ωστόσο, για πρώτη φορά συναντάμε τα τεκμήρια το 1955 στην ελληνική φορολογική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, ο νομοθέτης το 1955 καθιέρωσε την αρχή ότι πρέπει να φορολογούνται τα πραγματικά εισοδήματα και όχι με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης, υποστηρίζοντας ωστόσο ότι αυτά μπορούν να εφαρμοστούν μόνο στις εξαιρετικές περιπτώσεις που ο τρόπος διαβίωσης του φορολογουμένου είναι τέτοιος ώστε να μαρτυρεί την ύπαρξη αφανούς πηγής εισοδήματος.
Τα τεκμήρια είναι η μεγαλύτερη παγίδα πρόσθετων φόρων για τα νοικοκυριά. Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούσαν στρεβλώσεις αναγκάζοντας τους φορολογουμένους να πληρώσουν πρόσθετους φόρους. Για παράδειγμα, οι φορολογούμενοι που προχωρούν στην αγορά ενός καινούργιου ή μεταχειρισμένου αυτοκινήτου βρίσκονται συχνά υπόλογοι στην εφορία. Και αυτό γιατί στο τεκμήριο διαβίωσης, το οποίο προσδιορίζεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και την παλαιότητα του αυτοκινήτου, έρχεται να προστεθεί και το ποσό που διέθεσε ο φορολογούμενος για να αποκτήσει το Ι.Χ. το οποίο αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακού στοιχείου, ανεβάζοντας το συνολικό ύψος του τεκμαρτού εισοδήματος. Εάν μάλιστα το αυτοκίνητο είναι μεγάλου κυβισμού 1.929 κ.ε. και άνω, τότε ο ιδιοκτήτης του καλείται να πληρώσει και φόρο πολυτελούς διαβίωσης.
Για παράδειγμα, φορολογούμενος αγόρασε στις 10 Ιανουαρίου 2017 αυτοκίνητο 1.400 κυβικών, ηλικίας 4 ετών, στην τιμή των 8.800 ευρώ. Το τεκμήριο διαβίωσης ανέρχεται σε 5.200 ευρώ, ενώ το ποσό των 8.800 ευρώ αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακού στοιχείου. Ετσι, το συνολικό τεκμαρτό ανέρχεται σε 14.000 ευρώ, ποσό στο οποίο όταν προστεθεί το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης που ανέρχεται σε 3.000 ευρώ για τον άγαμο και 5.000 ευρώ για τον έγγαμο και το τεκμήριο της κατοικίας φουσκώνει ακόμη περισσότερο.
Στην περίπτωση που το συνολικό δηλωθέν εισόδημα του φορολογουμένου είναι μικρότερο από το συνολικό τεκμαρτό, το οποίο θα έχει προσδιοριστεί από το άθροισμα των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, τότε θα κληθεί να πληρώσει πρόσθετους φόρους για εισοδήματα που ποτέ δεν είχε.
Ταχύτερες επιστροφές ΦΠΑ και προσυμπληρωμένες δηλώσεις
Η εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων ανοίγει τον δρόμο για ταχύτερες επιστροφές φόρων σε συνεπείς επιχειρήσεις και επαγγελματίες, προσυμπληρωμένες δηλώσεις, αλλά ταυτόχρονα βελτιστοποιεί το ελεγκτικό έργο μειώνοντας την παραοικονομία και τη φοροδιαφυγή στους έμμεσους φόρους (το «κενό» ΦΠΑ ανέρχεται στα 7,4 δισ. ευρώ). Επί της ουσίας με την ενεργοποίηση του νέου συστήματος, η εφορία αποκτά ένα ισχυρό ηλεκτρονικό μάτι στα τιμολόγια των επιχειρήσεων αφού θα βλέπει, θα ελέγχει και θα διασταυρώνει αυτόματα τα στοιχεία που εμφανίζουν στα e-βιβλία τους τόσο οι εκδότες όσο και οι λήπτες των παραστατικών. Η αυτοματοποίηση των ελεγκτικών διαδικασιών θα ξεκλειδώνει άμεσα τις επιστροφές φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ που δικαιούνται οι συνεπείς επιχειρήσεις, οι οποίες σήμερα είναι υποχρεωμένες να περιμένουν για να λάβουν την επιστροφή φόρου που δικαιούνται.
Παράλληλα, τα e-βιβλία θα οδηγήσουν στην αυτοματοποίηση της συμπλήρωσης των φορολογικών δηλώσεων, θα απαλλάξουν τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες από την υποβολή των συγκεντρωτικών καταστάσεων πελατών – προμηθευτών. Tο όνομα της νέας ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα είναι MyDATA, δηλαδή My Digital Accounting and Tax Application. Με το νέο σύστημα όλες οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πρέπει να δηλώνουν τα τιμολόγιά τους και να συμπληρώνουν τα βιβλία τους με ηλεκτρονικό τρόπο και άμεση σύνδεση με το Taxisnet.
