Ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης και του υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών, όπως και συναρμόδιων υπουργείων και φορέων, βρίσκονται θέματα που σχετίζονται με τις μεταφορές, τα logistics και την Εφοδιαστική Αλυσίδα στην Ελλάδα, την ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή συνεργατικών ευφυών συστημάτων μεταφορών (C-ITS) σε τμήματα του κύριου οδικού άξονα της χώρας, σε συνδυασμό με την ψηφιοποίηση, την καινοτομία και τις συνέργειες που μπορεί αν γίνουν στο πλαίσιο της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας
Μάλιστα, προς την κατεύθυνση αυτή, την προσεχή Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2023 το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών διοργανώνει Ημερίδα στο Ζάππειο Μέγαρο, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών (ΙΜΕΤ/ΕΚΕΤΑ), με θέμα «Μεταφορές & Εφοδιαστική Αλυσίδα στην Ελλάδα Ψηφιοποίηση, καινοτομία και συνέργειες στην Ελλάδα της Ανάπτυξης: Το παράδειγμα του έργου FENIX». Το ευρωπαϊκό έργο FENIX υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Connecting Europe Facility (CEF) με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε συνεργασία με το Digital Transport & Logistics Forum (DTLF). Αποσκοπεί στην ανάπτυξη του πρώτου πανευρωπαϊκού δικτύου για την απρόσκοπτη ανταλλαγή δεδομένων στις μεταφορές και τα logistics, ενισχύοντας σημαντικά την προσπάθεια ψηφιοποίησης του τομέα στην Ελλάδα.
Συνέδριο «Μεταφορές & Εφοδιαστική Αλυσίδα στην Ελλάδα Ψηφιοποίηση, καινοτομία και συνέργειες στην Ελλάδα της Ανάπτυξης: Το παράδειγμα του έργου FENIX»
Όπως σημειώνεται, στο πλαίσιο των κυβερνητικών ενεργειών για να μετατραπεί η Ελλάδα σε διεθνές κέντρο Μεταφορών και Logistics, πέραν των λοιπών δράσεων του Υπουργείου μας, προωθείται το Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών και Logistics, που υλοποιείται μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος FENIX. Το πανευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης και ανταλλαγής δεδομένων στις Μεταφορές και τα Logistics, που αναπτύσσεται, χρηματοδοτείται μέσω του Connecting Europe Facility. Ενοποιώντας ψηφιακά την ελληνική με την ευρωπαϊκή αγορά του κλάδου, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της πατρίδας μας ως κύριο σημείο εισόδου στους εμπορικούς διαδρόμους Ευρώπης και Ασίας. Το υπουργείο, «αναδεικνύοντας την Ελλάδα ως ένα σύγχρονο και ελκυστικό hub Μεταφορών και Logistics, ενθαρρύνει τη συμμετοχή των εταιρειών στο Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών και Logistics, το οποίο αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για το οικοσύστημα Μεταφορών και Εφοδιαστικής και να αποτελέσει εργαλείο για την ανάπτυξη πολιτικών και δράσεων από τα εμπλεκόμενα μέρη», αναφέρεται στο «κάλεσμα» του Μιχάλη Παπαδόπουλου, Υφυπουργού Μεταφορών.
Στο δε συνέδριο θα υπάρχουν θεματικές ενότητες για τα ελληνικά logistics και τις κατευθύνσεις της ΕΕ για τις ψηφιοποιημένες εμπορευματικές Μεταφορές και Logistics (τεχνολογικές & μη-τεχνολογικές προτεραιότητες ανάπτυξης των Ελληνικών logistics, και ο ρόλος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Μεταφορών και Logistics στο Ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρονικών υπηρεσιών FENΙΧ, Οι κατευθύνσεις του DTLF της ΕΕ και ο ρόλους του έργου FENIX στην ικανοποίησή τους: Οι προοπτικές εξέλιξης της ομοσπονδίας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, Οι ανάγκες του κλάδου των εμπορευματικών μεταφορών και logistics και οι προτεραιότητες της Ελληνικής Στρατηγικής για την ανάπτυξη του), για τις Ηλεκτρονικές υπηρεσίες FENIX στην Ελλάδα (π.χ. Ψηφιοποίηση των διαδικασιών εισαγωγής/ εξαγωγής στον εμπορευματικό Λιμένα Πειραιά: Η σημασία της συμμετοχής στην ομοσπονδία FENIX, Ανταλλαγή ενημερώσεων για βελτιστοποίηση υπηρεσιών ορατότητας φορτίου στην οδική μεταφορά, Ψηφιακές υπηρεσίες διευκόλυνσης αλλαγής μέσου & βελτιστοποίηση της διαδικασίας συμφόρτωσης φορτίου στη σιδηροδρομική μεταφορά, Υπηρεσίες Ελληνικού Παρατηρητηρίου Μεταφορών & Logistics: Διασύνδεση εταιρειών στον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων και υπηρεσιών), για την καθιέρωση ψηφιακών υπηρεσιών στην ελληνική εφοδιαστική αλυσίδα: ο ρόλος των επενδυτών, του κράτους & της αγοράς, για τις διεθνείς προκλήσεις και ανταγωνιστική ανάπτυξη της ελληνικής εφοδιαστικής αλυσίδας & των πολυτροπικών μεταφορών, με πολλούς ειδικούς και σημαντικούς ομιλητές και εκπροσώπους της αγοράς, εταιρειών, υπουργείων, πανεπιστημιακής κοινότητας κ.α.
H Πλατφόρμα «Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών & Logistics»
Η πλατφόρμα «Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών & Logistics» αναπτύσσεται και διασυνδέεται στο δίκτυο FENIX στο πλαίσιο του ελληνικού πιλότου. Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών & Logistics αποτελεί ένα μηχανισμό παρακολούθησης του κλάδου για την υποστήριξη αποφάσεων σε επίπεδο στρατηγικών και προτάσεων πολιτικής ενίσχυσης στον τομέα μεταφορών και εφοδιαστικής (Τ&L) στην Ελλάδα. Εστιάζει στις συγκεκριμένες προκλήσεις της χώρας για να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα του τομέα, να συνεισφέρει στη διάδοση γνώσης σχετικά με νέες ερευνητικές και επιχειρηματικές τάσεις, και να ενισχύσει την ανάπτυξη νέων πολιτικών και στρατηγικών κατευθύνσεων για τις μεταφορές και την εφοδιαστική στην Ελλάδα.
Πιο συγκεκριμένα, η πλατφόρμα δεν αποτελεί απλώς αποθετήριο στατιστικών στοιχείων και δεδομένων αλλά αποθετήριο γνώσης που:
- Συλλέγει, παρακολουθεί και αναλύει λειτουργικά δεδομένα για την ανάπτυξη δεικτών αποδοτικότητας και benchmarking του ελληνικού διαδρόμου μεταφοράς και των λειτουργιών logistics στην Ελλάδα.
- Αποτελεί μητρώο επιχειρήσεων του κλάδου με δυνατότητα αυτοματοποιημένης και οικοσυστηματικής λήψης/επεξεργασίας πληροφορίας.
- Αποτελεί μητρώο υποδομών του κλάδου.
- Συγκεντρώνει ψηφιακές υπηρεσίες σχεδιασμού, διαχείρισης και παρακολούθησης πολυτροπικής μεταφοράς και λειτουργιών logistics κατά μήκος της αλυσίδας.
- Παρέχει εργαλεία ενίσχυσης της καινοτομίας και της συνεργατικότητας και εμπέδωσης νέων επιχειρηματικών καλών πρακτικών.
- Παρέχει εργαλεία ενίσχυσης της επικοινωνίας μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα (Public-Private Dialogue Platform).
Η διαχείριση ροών δεδομένων στον τομέα ευρωπαϊκών μεταφορών και logistics
Σύμφωνα με την Δρ. Γεωργία Αϋφαντοπούλου, Διευθύντρια Ερευνών / Αναπληρώτρια Διευθύντρια ΕΚΕΤΑ/ΙΜΕΤ, «η αποτελεσματική διαχείριση των ροών δεδομένων και πληροφορίας κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών μεταφορών και logistics. Όμως στην Ελλάδα και την Ευρώπη, αντιμετωπίζουμε ακόμη σημαντικές ελλείψεις και δυσκολίες, που δυσχεραίνουν σημαντικά την ανάπτυξη καινοτόμων, αποδοτικών και περιβαλλοντικά φιλικών υπηρεσιών μεταφορών, καθώς και αποτελεσματικών συστημάτων logistics. Τα δεδομένα δεν ανταλλάσσονται κατά μήκος της αλυσίδας μεταφοράς λόγω ανταγωνισμού και έλλειψης εμπιστοσύνης.
Η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών καθυστερεί και οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες, όταν αναπτύσσονται, παρέχονται τοπικά και με μειωμένη διαλειτουργικότητα. Το πόσο αποδοτικά είναι τα ελληνικά logistics και πόσο ανταγωνιστικές οι υπηρεσίες που παρέχονται από τον κλάδο στον διευρωπαϊκό άξονα που διέρχεται από την Ελλάδα δεν είναι ποσοτικοποιημένα και γνωστά. Το έργο FENIX στοχεύει στην ενθάρρυνση των συνεργιών και την ενίσχυση τη σύμπραξης μεταξύ των φορέων της εφοδιαστικής αλυσίδας, για την εφαρμογή τεχνολογιών που θα επιλύσουν τα παραπάνω προβλήματα, ανοίγοντας το δρόμο προς την καθολική ψηφιοποίηση των μεταφορών και logistics στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
Στην Ελλάδα, μαζί με πρωτοπόρους ιδιώτες εταίρους, ερευνητές και σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών, αναπτύξαμε υπηρεσίες που αποτελούν απτά παραδείγματα λειτουργικών εφαρμογών για την επίτευξη ολοκληρωμένων λειτουργιών μεταφορών και logistics και υλοποιήσαμε την πλατφόρμα του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Μεταφορών & Logistics, που αναδεικνύεται, με την συμμετοχή όλου του οικοσυστήματος, σε κέντρο αναφοράς αξιοποίησης δεδομένων (data space) στις μεταφορές και την εφοδιαστική στην Ελλάδα του μέλλοντος».
Αναζήτηση συμβούλων για «C-Roads Greece» και «FENIX»
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι στα τέλη του 2022 το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών προχώρησε σε διαγωνιστική διαδικασία για την επιλογή αναδόχου ή αναδόχων συμβούλων που θα αναλάβουν:
α) την παροχή Υπηρεσιών Συμβούλου σε θέματα διαχειριστικής υποστήριξης για την υποβοήθηση της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Μεταφορών (Δ29) στη διαχείριση του συγχρηματοδοτούμενου έργου με τίτλο: «C-Roads Greece» με αριθμό πράξης 2018 – EL-TM-0072-S,
β) την παροχή Υπηρεσιών Συμβούλου σε θέματα διαχειριστικής υποστήριξης για την υποβοήθηση της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Μεταφορών (Δ29) στη διαχείριση του συγχρηματοδοτούμενου έργου με τίτλο: A European Federated Network of Information eXchange in Logistics (FENIX) με αριθμό πράξης 2018-EU-TM-0077-S και
γ) την παροχή Υπηρεσιών Συμβούλου Στρατηγικής και Ανάπτυξης για την περαιτέρω ανάπτυξη και αξιοποίηση ψηφιακών υπηρεσιών της πλατφόρμας «Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταφορών & Logistics» που υλοποιείται στο πλαίσιο του έργου με ενάριθμο 2019ΣΕ67110005 με τίτλο «A European Federated Network of Information eXchange in Logistics» (FENIX) με αρ. πράξης 2018-EU-TM-0077-S.
Σε γενικές γραμμές, η δράση C-Roads Greece περιλαμβάνει τη μελέτη, ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή συνεργατικών ευφυών συστημάτων μεταφορών (C-ITS) σε τμήματα του κύριου οδικού άξονα της χώρας. Σκοπό της δράσης FENIX (A European Federated Network of Information exchange in Logistics) συνιστά η υλοποίηση του πρώτου ενοποιημένου, πανευρωπαϊκού ψηφιακού δικτύου πληροφόρησης και ανταλλαγής δεδομένων στις μεταφορές και τα logistics H δράση FENIX υλοποιεί την πρώτη πανευρωπαϊκή ομοσπονδιακή αρχιτεκτονική για την απρόσκοπτη ανταλλαγή και κοινή χρήση δεδομένων μεταξύ πλατφορμών και υπηρεσιών μεταφορών και εφοδιαστική.
Η δράση C-Roads Greece
Η δράση C-Roads Greece περιλαμβάνει τη μελέτη, ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή συνεργατικών ευφυών συστημάτων μεταφορών (C-ITS) σε τμήματα του κύριου οδικού άξονα της χώρας (core TEN-T network) και την εναρμόνιση με τις αντίστοιχες πιλοτικές δοκιμές στα άλλα Κράτη Μέλη (μέσω του C-Roads platform) ώστε να εξασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών αυτών.
Θα εστιάσει κυρίως στις C-ITS υπηρεσίες της «1ης ημέρας» (Day 1) και σε ορισμένες υπηρεσίες της «1.5 ημέρας» (Day 1.5) στην Ευρώπη και θα μελετήσει την ευρεία και αρμονική εφαρμογή αυτών των υπηρεσιών στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τη Συμφωνία Επιχορήγησης και την Προγραμματική Σύμβαση η δράση αναλύεται στις κάτωθι δραστηριότητες:
Α1. Συμμετοχή στην πλατφόρμα C-Roads
Α2. Διαχείριση του “ελληνικού πιλότου” (C-Roads Greece Pilot)
Α3. Σχεδιασμός του “ελληνικού πιλότου” και προδιαγραφές των C-ITS υπηρεσιών
Α4. Προμήθεια εξοπλισμού και ανάπτυξη υποσυστημάτων
Α5. Υλοποίηση ολοκληρωμένου συστήματος του “ελληνικού πιλότου”
Α6. Εκτέλεση δοκιμών και αξιολόγηση του “ελληνικού πιλότου”
Α7. Οδικός χάρτης για την ευρείας κλίμακας εφαρμογή C-ITS υπηρεσιών στην Ελλάδα.
Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο πλαίσιο της υπογραφείσας Συμφωνίας Επιχορήγησης έχει αναλάβει τον ρόλο του Συντονιστή στη δράση. Βάσει του ρόλου αυτού θα πρέπει να υλοποιήσει τις συμβατικές υποχρεώσεις που αφορούν τόσο την τεχνική όσο και την οικονομική διαχείριση του συνόλου της δράσης , οι οποίες αναφέρονται επιγραμματικά ως εξής:
- έλεγχος επιλεξιμότητας και κανονικότητας των δαπανών,
- υποβολή των αιτημάτων πληρωμών με τις αντίστοιχες Εκθέσεις Προόδου,
- εξασφάλιση ότι όλες οι πληρωμές πραγματοποιούνται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση στους άλλους δικαιούχους, – ευθύνη για την παροχή όλων των απαραίτητων εγγράφων σε περίπτωση ελέγχων (audits) που διενεργούνται πριν από την πληρωμή ή κατά τη διάρκεια αξιολόγησης.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη σχετική Προγραμματική Σύμβαση, το Υπουργείο ως Κύριος της δράσης, εκπροσωπούμενο από τη Διεύθυνση Ανάπτυξης Μεταφορών, αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 7 αυτής, έναντι των τεσσάρων (4) συμβαλλόμενων Φορέων Υλοποίησης. To ΥΠΥΜΕ ως συντονιστής φέρει την ευθύνη έναντι της Χρηματοδοτικής Αρχής (Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον), αναφορικά με την ορθή οικονομική και διοικητική διαχείριση της δράσης και με βασική αρμοδιότητα τον συντονισμό όλων των συνδικαιούχων και φορέων υλοποίησης, σε εθνικό επίπεδο, καθώς και την επικοινωνία και διάδοση των αποτελεσμάτων.
Η δράση FENIX
H δράση FENIX υλοποιεί την πρώτη πανευρωπαϊκή ομοσπονδιακή αρχιτεκτονική για την απρόσκοπτη ανταλλαγή και κοινή χρήση δεδομένων μεταξύ πλατφορμών και υπηρεσιών μεταφορών και εφοδιαστική.
Στο πλαίσιο αυτό ενισχύεται η μελέτη, ανάπτυξη και πιλοτική εφαρμογή υπηρεσιών ψηφιακών συστημάτων πληροφοριών, η καθιέρωση ενός ενιαίου δικτύου εμπλεκόμενων μερών και φορέων στον τομέα των μεταφορών και logistics στην Ευρώπη και προωθούνται:
- Η ανάπτυξη των εμπορευματικών μεταφορών και των logistics
- Η πρόσβαση σε εφαρμογές και υπηρεσίες μεταφορών και εφοδιαστικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο
- Η ανταλλαγή πληροφοριών και υπηρεσιών για την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βελτιστοποίηση των διαδικασιών κατά μήκος του βασικού δικτύου μεταφορών της Ευρώπης, του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών
- Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των φορέων.
Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο πλαίσιο της υπογραφείσας Συμφωνίας Επιχορήγησης έχει αναλάβει το ρόλο δικαιούχου στη δράση. Βάσει του ρόλου αυτού θα πρέπει, εκπροσωπούμενο από το Συντονιστή του Ευρωπαϊκού Έργου FENIX σύμφωνα με σχετική εντολή (mandate),να υλοποιήσει τις συμβατικές υποχρεώσεις που αφορούν τόσο στην τεχνική, όσο και στην οικονομική διαχείριση της δράσης, οι οποίες αναφέρονται επιγραμματικά ως εξής: ▪ έλεγχος επιλεξιμότητας και κανονικότητας των δαπανών, ▪ υποβολή των αιτημάτων πληρωμών με τις αντίστοιχες Εκθέσεις Προόδου, ▪ εξασφάλιση ότι όλες οι πληρωμές πραγματοποιούνται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση στους φορείς υλοποίησης, ▪ ευθύνη για την παροχή όλων των απαραίτητων εγγράφων σε περίπτωση ελέγχων (audits) που διενεργούνται πριν από την πληρωμή ή κατά τη διάρκεια αξιολόγησης.
Σκοπός της δράσης FENIX
Σκοπό της δράσης FENIX (A European Federated Network of Information exchange in Logistics) συνιστά η υλοποίηση του πρώτου ενοποιημένου, πανευρωπαϊκού ψηφιακού δικτύου πληροφόρησης και ανταλλαγής δεδομένων στις μεταφορές και τα logistics για την ενδυνάμωση των εμπλεκόμενων φορέων στην εκτέλεση συνεργατικού σχεδιασμού, στο πλαίσιο του προγράμματος Connecting Europe Facility (CEF/TRAN/ M2016/1364071) με την συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την καθοδήγηση της DG Move και του Digital Transport & Logistics Forum (DTLF).
