Την περίοδο αυτή βρίσκεται σε διαβούλευση η νέα περιβαλλοντική μελέτη που υπέβαλλε για έγκριση η ΔΕΗ στο αρμόδιο Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ) για το υδροηλεκτρικό (ΥΗ) έργο Μεσοχώρας.
Έτσι έρχονται και πάλι στην επιφάνεια διάφορα «επιχειρήματα» κατά της αδειοδότησης του έργου, με τελικό στόχο την κατεδάφισή του.
(Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)*
Το «οπλοστάσιο» των αρνητών της Μεσοχώρας (δες εδώ {1} σχετικό κείμενο) δεν διαθέτει κάποια νέα επιχειρήματα, απλά αναπαράγουν την γνωστή ρητορική περασμένων δεκαετιών.
Επειδή όμως το έργο είναι σύνθετο, πολλά τεχνικά ζητήματα χρήζουν επεξήγησης, κατά μείζονα λόγο που όλα αυτά τα χρόνια δημιουργήθηκαν πολλές συγχύσεις.
Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της υπόθεσης, δυστυχώς, πολύ συχνά στρεβλώνονται ή/και εργαλειοποιούνται καταλλήλως από ορισμένους, με την ελπίδα να «κερδίσουν» οπαδούς γύρω από την «επαναστατική» διεκδίκησή τους για …κατεδάφιση του έργου !
Θεωρούμε χρήσιμο συνεπώς να θέσουμε και να απαντήσουμε ταυτόχρονα σε κάποια ερωτήματα, προσδοκώντας ότι θα γίνουν καθαρά στην κοινή γνώμη.
1. Ποιος είναι ο «Κύριος» του έργου και διαχειριστής ;
Απ. : Είναι η ΔΕΗ, η οποία εδώ και 70 χρόνια έχει δώσει επιτυχή δείγματα γραφής στην παραγωγή ενεργειακών έργων, την τήρηση των κανόνων λειτουργεία και ασφάλειας, χωρίς αστοχίες. Η προσπάθεια κάποιων «αρνητών» να αμφισβητήσουν το κύρος της και να καλλιεργήσουν φόβο και αμφιβολίες στον κόσμο, προφανώς πέφτει στο κενό …
2. Το ΥΗ έργο Μεσοχώρας είναι αυτοτελές ενεργειακό έργο ή μήπως συνδέεται με τον (κατάντη ευρισκόμενο) ταμιευτήρα Συκιάς, ο οποίος είναι έργο για την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς την λεκάνη Πηνειού ;
Απ. : Είναι αυτοτελές και αμιγώς ενεργειακό έργο.
Η παραγωγή της ενέργειας θα γίνεται με αποφάσεις ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ του διαχειριστή (ΔΕΗ), ΔΕΝ υπάρχουν δεσμεύσεις ως προς την ποσότητα υδάτων που θα «φεύγουν» από την τεχνητή λίμνη Μεσοχώρας μέσω του αγωγού προσαγωγής (μήκους ~7,5 χλμ. και διαμέτρου 6 μ.) και θα οδηγούνται στον ΥΗ Σταθμό Γλύστρας για παραγωγή ενέργειας, ενώ στην συνέχεια τα νερά θα οδηγούνται στην παρακείμενη κοίτη του ποταμού Αχελώου, συνεχίζοντας την πορεία τους προς νότο (σημ. όταν δημιουργηθεί και η τεχνητή λίμνη Συκιάς θα εισέρχονται σε αυτήν).
Επίσης ΔΕΝ υπάρχουν δεσμεύσεις – και αυτό είναι καθοριστικό – ως προς τον χρόνο που θα απελευθερώνονται τα νερά της λίμνης Μεσοχώρας για παραγωγή ενέργειας, δεδομένου ότι η ΔΕΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να φυλάσσει ποσότητες για την αρδευτική περίοδο. Ακριβώς το αντίθετο θα συμβαίνει (μελλοντικά) στη Συκιά, η οποία θα έχει αυτές τις δεσμεύσεις. Το ίδιο επίσης συμβαίνει σήμερα με το γνωστό σε όλους ΥΗΕ Ν. Πλαστήρα που έχει δεσμεύσεις, αφενός προς τον ΤΟΕΒ Ταυρωπού (άρδευση 160.000 στρ.) αφετέρου προς τον Σύνδεσμο Ύδρευσης Καρδίτσας. Γι’ αυτό τα δυο αυτά έργα θεωρούνται «πολλαπλού σκοπού» και βεβαίως δεν είναι αμιγώς ενεργειακά.
Συνεπώς, παρότι το έργο Μεσοχώρας προβλέπονταν αρχικά να συμβάλλει στην μεταφορά υδάτων στον κάμπο, μετά το 1995, με την απόφαση μείωσης των ποσοτήτων νερού προς μεταφορά, η Μεσοχώρα κατέστη ένα αμιγώς υδροηλεκτρικό έργο.
Όσα λέγονται για να συνδέσουν την Μεσοχώρα με την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς τον κάμπο είναι «εκ του πονηρού», σε μια προσπάθεια να «μπλοκάρουν» την Μεσοχώρα, όπως συνέβη και με τη Συκιά.
Όμως, ακόμη και το ΣτΕ, το οποίο στο παρελθόν είχε οδηγηθεί σε παράλογες αποφάσεις* σχετικά με την Μεσοχώρα, στην απόφαση 26/2014 αναγνώρισε με σαφήνεια την ΜΗ ΣΥΝΔΕΣΗ της με την μεταφορά νερού (εκτροπή).
Ως προς τις ευθύνες για την επί 20 χρόνια εγκατάλειψή της σχεδόν ολοκληρωμένης Μεσοχώρας, προφανώς δεν είμαστε οι κατάλληλοι για να τις αποδώσουμε…
———————————————————————————————
* Είναι χαρακτηριστική η τύφλωση ορισμένων δικαστών οι οποίοι στην απόφαση τους 3478/2000 (εισηγητής Κ. Μενουδάκος) ακύρωσαν την απόφαση συνέχισης των έργων, γιατί παρατήρησαν ότι κατακλύζονταν οριακά ένα μοναστήρι στο Μυρόφυλλο (Αγ. Γεώργιος). Μόνο που δεν διάβασαν καλά στον χάρτη ότι η περιοχή αυτή ανήκει στην κατάντη λίμνη Συκιάς και όχι σε εκείνη της Μεσοχώρας, την οποία όμως δυστυχώς, συμπεριέλαβαν στην ακυρωτική απόφαση !
Άραγε λάθος ή σκοπιμότητα ; Ίσως η ιστορία δώσει κάποτε απάντηση…….
3. Ποιο είναι το κόστος του ΥΗ συγκροτήματος (φράγμα, αγωγός προσαγωγής, και ΥΗ Σταθμός) Μεσοχώρας ; Υπάρχει προοπτική απόσβεσης ;
Απ. : Το 2017, σε επίσκεψη επιτροπής φορέων στη ΔΕΗ, οι εκπρόσωποι της διοίκησης και οι επικεφαλής των υπηρεσιών μας ενημέρωσαν ότι σε τρέχουσες τιμές η δαπάνη του έργου είχε ανέλθει στα 511 εκατ. ευρώ (στοιχεία ισολογισμού). Εάν σε αυτά προστεθούν περίπου 20 – 25 εκατ. που αναμένεται να απορροφήσουν οι απομένουσες εργασίες (χωματουργικά, επαναδιάνοιξη σήραγγας, αναβάθμιση ΗΜ εξοπλισμού – αυτοματισμών κλπ.) καθώς και το υπόλοιπο των αποζημιώσεων (κυρίως κάτοικοι Μεσοχώρας), το συνολικό κόστος (εκτίμηση) θα κινηθεί στα 600 εκατ. ευρώ περίπου.
Σε κάθε περίπτωση δεν έχουν καμία βάση οι ανεύθυνες κραυγές ότι δήθεν «κανείς δεν ξέρει πόσα χρήματα ξοδεύτηκαν», «θάφτηκαν» και άλλα παρόμοια, ούτε βεβαίως ότι δεν θα αποσβεστεί το έργο. Ας σκεφθούμε μόνο ότι με βάση το σημερινό ύψος τιμής (χονδρική) της ενέργειας, το ΥΗΕ Μεσοχώρας θα φέρνει έσοδα της τάξης των 30 εκατ. ευρώ ετησίως. Ειδικά αυτό το στοιχείο αποδεικνύει τη ζημία που έγινε στην Εθνική Οικονομία, όταν το έργο αυτό παρέμενε εγκαταλειμμένο για είκοσι ολόκληρα χρόνια…
4. Έχουν βάση οι ισχυρισμοί ότι η ΔΕΗ θέλει να «πουλήσει» την Μεσοχώρα σε ιδιώτες ;
Απ. : Τον ισχυρισμό αυτό τον συναντούμε στην ρητορική συγκεκριμένων πολιτικών χώρων (πχ. ΣΥΡΙΖΑ κατά την συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας το 2015 και όχι μόνο), με στόχο – κατά την άποψή μας – να δημιουργήσουν μια εικόνα «συνομωσίας» ανάμεσα στη ΔΕΗ και ιδιώτες επενδυτές, χωρίς φυσικά να παραθέτουν συγκεκριμένα στοιχεία, χρησιμοποιώντας όμως «πιασιάρικες» και λαϊκίστικες εκφράσεις (πχ. «προίκα» σε μεγαλοεπενδυτές κλπ.).Σε ότι μας αφορά δεν έχουμε παρόμοια στοιχεία.
Παρατηρούμε επίσης ότι έως σήμερα η ΔΕΗ δεν πούλησε κάποια από τις δεκάδες ενεργειακές υποδομές που διαθέτει στον υδροηλεκτρικό τομέα.
Φυσικά, με την λεγόμενη «απελευθέρωση» της αγοράς και τις ραγδαίες εξελίξεις, ιδιαίτερα με τις δύο τελευταίες κυβερνήσεις (Τσίπρα και Μητσοτάκη), όπου, με βάση την «φιλοεπενδυτική» πολιτική τους και τους σχεδιασμούς τους (ΕΣΕΚ, νόμοι κλπ.), οι ιδιώτες ανέλαβαν τα «ηνία» της ενέργειας και οι τιμές ανέβηκαν στα ύψη, δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε προβλέψεις. Κριτήριο πάντως για τον κόσμο που παρακολουθεί το θέμα πρέπει να είναι αυτά που ισχύουν σήμερα, δηλαδή ότι το έργο ανήκει στη ΔΕΗ και όχι φυσικά τα όποια παιχνίδια ή οι συναλλαγές μπορεί να συμβούν στο μέλλον, υπό το «άγρυπνο» βλέμμα των κυβερνήσεων (τις οποίες βεβαίως εμείς οι ίδιοι επιλέγουμε…).
5. Υπάρχει δυνατότητα «τροποποίησης» των βασικών τεχνικών χαρακτηριστικών του έργου Μεσοχώρας ;
Απ. : Μέσα σε όλες τις στρεβλώσεις, τις ψευτιές και την καλλιεργούμενη «θολούρα» για το εμβληματικό και πολύπαθο αυτό έργο, τώρα που το βλέπουν να μπαίνει σε τροχιά ολοκλήρωσης και λειτουργίας, επιστρατεύουν κάθε είδους λογικοφανή επιχειρήματα για να το μπλοκάρουν !
Ισχυρίζονται ότι με ενδεχόμενη «τροποποίηση» πχ. μικρότερο ύψος φράγματος (!), με μεγαλύτερη ροή υδάτων στον ποταμό κλπ. θα έχουμε δήθεν μια «ήπια» παραγωγή ενέργειας….
Πρόκειται για προσχηματική τακτική. Το φράγμα δεν είναι τούρτα για να το «κόψουμε» όπως επιθυμούν κάποιοι !
Ο εκχειλιστής από οπλισμένο σκυρόδεμα δεν «κονταίνει» ! Ο αγωγός προσαγωγής μήκους 7,5 χλμ. μέσα στην καρδιά του ορεινού όγκου δεν μετακινείται, ούτε αλλάζει την κλίση του !
Επίσης η στάθμη της λίμνης (άρα και το ύψος του φράγματος) υπολογίστηκαν έτσι ώστε να υπάρξει η μέγιστη δυνατή απόδοση στην «πράσινη» ενέργεια που θα παραχθεί και φυσικά η βέλτιστη οικονομική απόδοση της επένδυσης, που ως γνωστόν προέρχεται από χρήματα όλων των Ελληνικών νοικοκυριών.
Τέλος σε όλες τις χρονικές περιόδους του κάθε έτους και ιδιαίτερα τις καλοκαιρινές, προβλέπεται ως υποχρεωτικός ΟΡΟΣ στην ΔΕΗ η διατήρηση μιας ελάχιστης ροής στον ποταμό (οικολογική παροχή), κάτι που εντέχνως παραλείπουν να αναφέρουν οι κάθε είδους «οικοτρομοκράτες».
Φυσικά ούτε αυτές οι πονηριές και οι προσχηματικές «ευαισθησίες» τους για την φύση, δεν θα αποτρέψουν την λειτουργία της Μεσοχώρας.
Και με την ευκαιρία, το μόνο «ζωντανό» στοιχείο της περιοχής που κατακλύζεται είναι ένα μέρος (το κατώτερο) του οικισμού Μεσοχώρας. Το Αρματολικό δεν κατακλύζεται.
6. Τελικά το ΥΗΕ Μεσοχώρας επηρεάζει την κατάσταση στον θεσσαλικό κάμπο ;
Απ. : Σε σχέση με τους ισχυρισμούς των αρνητών του έργου, ότι η Μεσοχώρα γίνεται για να …αρδευτεί ο θεσσαλικός κάμπος, η απάντηση είναι κατηγορηματικά ότι ΔΕΝ σχετίζεται με την άρδευση (δες ερώτηση 2).
Όμως εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι ότι η Θεσσαλία δεν είναι ελλειμματική μόνο στα νερά αλλά και στην ενέργεια !
Δηλαδή η παραγωγή ενέργειας υπολείπεται σαφώς από την κατανάλωσή της. Το πιο χαρακτηριστικό όμως είναι ότι μόνο για τις 33.000 χιλιάδες γεωτρήσεις που λειτουργούν στον κάμπο καταναλώνεται ενέργεια περίπου 700 GWh ετησίως, δηλαδή σχεδόν διπλάσια από την (αναμενόμενη) παραγωγή του ΥΗΕ Μεσοχώρας !
Με βάση αυτό το δεδομένο, η απάντηση στο ερώτημα είναι ΝΑΙ, η Μεσοχώρα θα επηρεάσει καθοριστικά την γενικότερη κατάσταση στον κάμπο, έστω και εάν τα νερά της δεν θα προσφέρουν το δημόσιο αγαθό της άρδευσης αλλά εκείνο της «πράσινης» ενέργειας για την κάλυψη μέρους των αναγκών.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κ. Ε
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔ-Θ
{1} Το φράγμα της Μεσοχώρας ήταν καταστροφή – Η εκτροπή πρέπει να ενταφιαστεί πανηγυρικά και πραχτικά – του Χρήστου Καυκιά :