Είναι παγκοίνως γνωστό ότι η πόλη του Πειραιά έχει (ακόμη) ένα πλούσιο απόθεμα νεοκλασικών κτηρίων. Οι μυημένοι γνωρίζουν επίσης ότι ο αρχιτέκτονας Νικόλας Ντόριζας, με μεταπτυχιακές σπουδές στο αντικείμενο, έχει ιδιαίτερα αφοσιωθεί επαγγελματικά στην διάσωση, ανακαίνιση και ανάδειξη ορισμένων από τα πιο χαρακτηριστικά αυτά κτήρια – με ξεχωριστή περίπτωση τον εμβληματικό «Πύργο Ροΐλου» στην Καστέλα, στον οποίο θα αναφερθεί ξεχωριστά προσεχώς το Portnet.
Το γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία όμως είναι ότι ο Νικόλας Ντόριζας συγκέντρωσε και κατέγραψε σε ένα βιβλίο με τίτλο ακριβώς «Νεοκλασικός Πειραιάς» τις γνώσεις και την εμπειρία του για ορισμένες από τις πιο αντιπροσωπευτικές κατοικίες του 19ου αιώνα, αναλύοντας τον τρόπο με τον οποίο αναστηλώθηκαν, αποκτώντας έτσι μια δεύτερη ζωή.
Όπως λέει ο ίδιος, μιλώντας στο Portnet, «με το βιβλίο αυτό θέλαμε να αποτίσουμε φόρο τιμής στον αστικό πολιτισμό που αναπτύχθηκε παράλληλα με την δημιουργία εκ του μηδενός, της πόλης του Πειραιά».
Και στη συνέχεια ο Νικόλας Ντόριζας υπογραμμίζει:
«Το βιβλίο αυτό έχει και μια αυτοβιογραφική διάσταση γιατί ανακαλεί εικόνες και κτίρια που παρατηρώ από πολύ μικρός καθώς και γιατί μερικά από αυτά θα τα ξανασυναντήσω και μεγαλύτερος αναλαμβάνοντας την αναστήλωση τους
Ο Πειραιάς διέθεσε ένα αυτοδύναμο πολιτισμικό υπόβαθρο που οφειλόταν στην δυναμική των νησιωτών εποικιστών και στην δύναμη της ναυτιλίας, δημιουργώντας ένα πλούτο μορφολογικό και κάπως θεατρικό θα λέγαμε που διαφοροποιείτο σαφώς από το αυστηρό ύφος του αντίστοιχου Αθηναϊκού».
Το βιβλίο φυσικά καταγράφει τα νεοκλασικά της πόλης με την ματιά του αρχιτέκτονα και όχι του ιστορικού η του φιλόλογου. Αναψηλαφεί την αρχιτεκτονική της πόλης απογυμνωμένη από τις ιδεολογίες που συνοδεύουν τα ρεύματα. Καθώς όπως ο Ν.Ν. σημειώνει «η αρχιτεκτονική δεν έχει ιδεολογία είναι αυθύπαρκτη», παραπέμποντας στον Aldo Rossi.
Ο Νικόλας Ντόριζας υποστηρίζει ότι μπορούμε να αναφέρουμε ότι ο νεοκλασικισμός παρείχε το θεατρικό σκηνικό για την ανάπτυξη της αστικής αναγέννησης της πόλης. Και προσθέτει ότι ευτυχώς τα εναπομείναντα νεοκλασικά κτίρια στον Πειραιά είναι ποσοστιαία πολύ περισσότερα σε σύγκριση άλλες Ελληνικές πόλεις.
Ο πειραιώτης αρχιτέκτονας δηλώνει πως η μελέτη αυτή «αποτίνει φόρο τιμής στους αρχιτέκτονες και τους μηχανικούς που μόχθησαν για την δημιουργία όλων των εξαιρετικών αχιτεκτονημάτων που κόσμησαν την πόλη».
Παράλληλα δε το βιβλίο προσπαθεί – και αυτό είναι ιδιαίτερα φιλόδοξος στόχος – να συνθέσει τα κτίρια που κτίστηκαν και στέκουν ακόμα όρθια με τα κτίρια που δεν υπάρχουν πια και έχουν παραδώσει την θέση τους σε νεότερα, ακόμα και τα κτίρια που έμειναν στα αρχιτεκτονικά σχέδια και δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ!
Και όπως ο ίδιος ο Νικόλας Ντόριζας μας λέει: «Όλα αυτά συνθέτουν παράλληλες εκδοχές της πόλης παρόμοιες με τις «αόρατες πόλεις» (Le citta invisibile) που περιέγραφε ο Μάρκο Πόλο, του Italo Calvino».