ΠΟΓΕΔΥ: Απόψεις για το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος

ΘΕΜΑ: Απόψεις για το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο: «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των Υπηρεσιών Ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων και ενίσχυση της Υδατικής πολιτικής»

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Γεωτεχνικών Δημοσίων Υπαλλήλων (Π.Ο.ΓΕ.Δ.Υ.) εκφράζει την πλήρη αντίθεση της στα προβλεπόμενα στο Σχέδιο Νόμου του θέματος όσον αφορά στην μετατροπή της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων με διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των Υπηρεσιών Ύδατος και της Υδατικής πολιτικής.

Ας ξεκινήσουμε από τα στοιχειώδη: Για την υπαγωγή μιας δραστηριότητας στην αρμοδιότητα μιας ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει ελεύθερη αγορά, κάτι που δεν νοείται στον Τομέα της Υδροδότησης της χώρας, δεδομένου ότι η Δημόσια Υπηρεσία Ύδρευσης και Αποχέτευσης, κατ’ αντιδιαστολή προς άλλες Υπηρεσίες που έχουν πλέον περιέλθει στο χώρο της αγοράς (Ενέργεια, Ταχυδρομικές Υπηρεσίες, Επιβατικές Μεταφορές, Τηλεπικοινωνίες), ούτε έχει ούτε επιτρέπεται να ιδιωτικοποιηθεί.

Το Νομοσχέδιο έρχεται να αμφισβητήσει στις αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ Ολ. 1904/2014, 190/2022, 191/2022), ανατρέπει το υφιστάμενο καθεστώς λειτουργίας των Φορέων παροχής της Δημόσιας Υπηρεσίας Ύδρευσης και Αποχέτευσης της χώρας και θέτει σε αμφισβήτηση τη συνέχιση της παροχής των Υπηρεσιών τους υπό όρους Δημόσιας Υπηρεσίας και εκτός περιβάλλοντος αγοράς και ανταγωνισμού.

Ειδικότερα:

Στα πρώτα δυο άρθρα της αιτιολογικής έκθεσης του Σχεδίου Νόμου αναφέρεται ότι επιδιώκεται να καλυφθούν Νομικά κενά, προκειμένου να τεκμηριωθεί η μεταφορά αρμοδιοτήτων, από το κράτος στη Ρυθμιστική Αρχή, για το νερό – κοινωνικό αγαθό προστατευόμενο από το Σύνταγμα. (παρ. 1: «…αποσκοπεί στην κάλυψη ενός ουσιώδους κενού στην υφιστάμενη νομοθεσία, καθώς για πρώτη φορά ρυθμίζονται κατά τρόπο συνεκτικό το πεδίο και ο Φορέας της ρυθμιστικής και ελεγκτικής εποπτείας των Φορέων Παροχής Υπηρεσιών Ύδατος…» και παρ 2: «Το σημερινό καθεστώς Παροχής και Διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος και των αστικών αποβλήτων παρουσιάζει εγγενείς και λειτουργικές αδυναμίες, οφειλόμενες σε πλήθος παραγόντων…»)

Η Ομοσπονδία μας επισημαίνει ότι δεν υφίσταται ουσιώδες κενό στην υφιστάμενη Νομοθεσία, καθώς το ισχύον Θεσμικό Πλαίσιο υλοποίησης της πολιτικής Διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος στη Χώρα μας βασίστηκε στην Οδηγία 2000/60/ΕΚ «Θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον Τομέα της πολιτικής υδάτων», η οποία δημιουργεί ένα πλαίσιο προστασίας των Υδατικών Πόρων και θεωρεί το νερό ως περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό αγαθό. Ένα από τα κύρια εργαλεία που εισάγει η Οδηγία Πλαίσιο είναι η ανάκτηση του κόστους των Υπηρεσιών Ύδατος, ορίζοντας ως συνιστώσες του όχι μόνο το οικονομικό κόστος, αλλά και το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος πόρου.

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Πλαίσιο για τα Ύδατα (άρθρο 9 και παρ. 4 του άρθρου 11) και της Εθνικής Νομοθεσίας που την ενσωματώνει [Ν. 3199/2003 (Α’ 280) και Π.Δ. 51/2007 (Α’54), όπως ισχύουν] εκδόθηκε η υπ’ αρ. 135275/2017 (Β’ 1751) Απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων με την οποία εγκρίθηκαν, οι Γενικοί Κανόνες Κοστολόγησης και Τιμολόγησης των Υπηρεσιών Ύδατος για διάφορες χρήσεις νερού (εξειδικεύοντας τους κανόνες Τιμολόγησης των Υπηρεσιών παροχής νερού ύδρευσης και Υπηρεσιών Αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων, καθώς της Παροχής Ύδατος για αγροτική χρήση), κανόνες και μέτρα βελτίωσης των Υπηρεσιών αυτών, καθώς και ο καθορισμός των διαδικασιών και της μεθόδου ανάκτησης του κόστους των Υπηρεσιών αυτών, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού κόστους και του κόστους Υδατικού Πόρου, ώστε να επιτυγχάνεται η βιώσιμη χρήση και η βελτίωση της κατάστασης των υδάτων, σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 4 του Π.Δ. 51/2007 και να διασφαλίζεται ο συνταγματικά κατοχυρωμένος δημόσιος χαρακτήρας του νερού ως κοινωνικό αγαθό.

Με το άρθρο 3 της υπ’ αρ. 135275/2017 (Β’ 1751) απόφασης δίνονται οι ορισμοί για τους όρους: «Πάροχοι Υπηρεσιών Ύδατος», « Κοστολόγηση», «Χρηματοοικονομικό κόστος», «Περιβαλλοντικό κόστος», «Κόστος πόρου», «Περιβαλλοντικό τέλος», «Συνολικό κόστος», «Ανάκτηση κόστους» και «Τιμολόγηση».

Για την παρακολούθηση και βελτίωση των Υπηρεσιών Ύδατος στις διάφορες χρήσεις του με το άρθρο 13 της υπ’ αρ. 135275/2017 (Β’ 1751) απόφασης θεσπίστηκε ο «Μηχανισμός Παρακολούθησης Υπηρεσιών Ύδατος» (ΜΠΥΥ), στα πλαίσια του οποίου καθορίστηκαν τα έντυπα καταγραφής των στοιχείων από τους παρόχους, καθώς και οι δείκτες παρακολούθησης των Υπηρεσιών Ύδατος (παραρτήματα IV και V της ΚΥΑ) και δημιουργήθηκε από την πρώην ΕΓΥ και νυν

Γενική Διεύθυνση Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας μηχανισμός παρακολούθησης και εποπτείας, μέσω πληροφοριακού συστήματος στον ιστοχώρο του Υ.Π.ΕΝ. http://wsm.ypeka.gr.
Οι εμπλεκόμενοι Φορείς στην υλοποίηση της πολιτικής διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος είναι οι Πάροχοι Υπηρεσιών Ύδατος, οι Διευθύνσεις Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της Χώρας και η Γενική Διεύθυνση Υδάτων του ΥΠΕΝ, με υποχρεώσεις που απορρέουν με σαφήνεια από τις διατάξεις της υπ’ αρ. 135275/2017 απόφασης.

Παράλληλα στο πλαίσιο της 1ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) της Χώρας, που εγκρίθηκαν το Δεκέμβριο του 2017, αφ ενός ολοκληρώθηκε η οικονομική ανάλυση των χρήσεων ύδατος σε επίπεδο Λεκάνης Απορροής Ποταμού, προσδιορίζοντας μεταξύ άλλων το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος πόρου για κάθε χρήση και αφ ετέρου θεσπίστηκαν στο Πρόγραμμα Μέτρων όλων των ΣΔΛΑΠ της Χώρας οριζόντια Βασικά Μέτρα για την υποβοήθηση υλοποίησης της πολιτικής διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος

Τα αποτελέσματα της υλοποίησης της πολιτικής διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος στη Χώρα μας ως σήμερα μετά από τις Ετήσιες Εκθέσεις των Διευθύνσεων Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, αποτυπώνονται στις αντίστοιχες ετήσιες Εθνικές Εκθέσεις που είναι αναρτημένες στον ισότοπο του ΥΠΕΝ.

Από τις Εκθέσεις διαπιστώνονται σοβαρά προβλήματα, κυρίως λόγω των ελλείψεων σε πόρους ανθρώπινους και υλικούς των Παρόχων Υπηρεσιών Ύδατος, των Διευθύνσεων Υδάτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων του ΥΠΕΝ, σε συνάρτηση με τις αρμοδιότητες που τους έχουν εκχωρηθεί. Ωστόσο αντί να αντιμετωπισθούν, προκαλείται με το προτεινόμενο Νομοσχέδιο μια σύγχυση και αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων.

Επίσης, δεν απουσιάζει από το ισχύον Νομικό πλαίσιο η επιβολή κυρώσεων στους παρόχους Υπηρεσιών Ύδατος λόγω μη συμμόρφωσης τους (όπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση), έχει θεσμοθετηθεί με το άρθρο 14 της υπ’ αρ. 135275/2017 (Β’ 1751), η οποία δεν έχει ενεργοποιηθεί λόγω μη έκδοσης ως σήμερα, της οριζόμενης από την εν λόγω διάταξη, Απόφασης της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων, προκειμένου στη συνέχεια οι Διευθύνσεις Υδάτων να δύνανται να προβαίνουν σε επιβολή προστίμων λόγω μη συμμόρφωσης.

Με το παρόν Σχέδιο Νόμου, αντί να αντιμετωπιστούν τα υπάρχοντα προβλήματα:

1) προστίθεται μια νέα αρμόδια αρχή πέραν της ανώτατης κρατικής Αρχής που είναι το ΥΠΕΝ παρέχοντας της με το άρθρο 11 του Σχεδίου Νόμου, σωρεία αρμοδιοτήτων εκ των οποίων οι περισσότερες αλληλεπικαλύπτονται με αρμοδιότητες που θα συνεχίζει να ασκεί το Υπουργείο Περιβάλλοντος, το Υπουργείο Υγείας (πόσιμο νερό) το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων κλπ), το Υπουργείο Εσωτερικών, οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (Διευθύνσεις Υδάτων), οι Περιφέρειες (ΟΕΒ, ποιότητα του πόσιμου), οι Δήμοι οι ΔΕΥΑ κλπ. Ειδικότερα όσον αφορά την άσκηση πολιτικής διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος στη Χώρα η Γενική

Διεύθυνση Υδάτων του ΥΠΕΝ διατηρεί όλες τις αρμοδιότητές της όπως αυτές απορρέουν από τον Οργανισμό του ΥΠΕΝ [ΠΔ 132/2017 (Α’ 160)] εκτός από την υποπερ. γγ) της περ. γ) της παρ. 3 του άρθρου 55 : «γγ) η παρακολούθηση και εποπτεία: 1. της εφαρμογής των κανόνων διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος σε όλους τους τομείς της χρήσης του, 2. της εφαρμογής της μεθοδολογίας και των κανόνων τιμολόγησης των Υπηρεσιών Ύδατος ανάλογα με τη χρήση τους και 3. της απρόσκοπτης, αξιόπιστης και οικονομικά προσιτής παροχής νερού προς τους χρήστες-καταναλωτές» η οποία καταργείται με το άρθρο 24 του παρόντος Σχεδίου Νόμου.

2) Δεν διευκρινίζεται πώς η προτεινόμενη ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ για την παρακολούθηση και εποπτεία της τιμολογιακής πολιτικής της Χώρας θα χρησιμοποιεί την εμπειρία του ΥΠΕΝ και τον προαναφερόμενο υφιστάμενο μηχανισμό παρακολούθησης Υπηρεσιών Ύδατος, καθόσον: I) με το άρθρο 3 του παρόντος Σχεδίου Νόμου, μεταφέρονται αυτούσιοι οι ορισμοί της υπ’ αρ. 135275/2017 (Β’ 1751) ΚΥΑ εκτός από τους όρους «Συνολικό κόστος», «Ανάκτηση κόστους» και II) Τα έντυπα καταγραφής των στοιχείων από τους παρόχους , καθώς και οι δείκτες παρακολούθησης των Υπηρεσιών Ύδατος της ΚΥΑ έχουν μεταφερθεί στο άρθρο 25 του παρόντος σχεδίου Νόμου συνιστώντας τα παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ αυτού, βάσει των οποίων ορίζεται με το άρθρο 11 του Σχεδίου Νόμου να γίνεται η εποπτεία από την Ρυθμιστική Αρχή. Το «Συνολικό κόστος» και η «Ανάκτηση κόστους» εμπεριέχονται στους δείκτες που θα χρησιμοποιεί ωστόσο δεν υπάρχουν οι αντίστοιχοι ορισμοί.

3) Με το άρθρο 12 το παρόν Σχέδιο Νόμου προχωρεί σε ενοποίηση των παρόχων σε μεγαλύτερα σχήματα, όταν:
i. ήδη πολλοί εκ των Παρόχων Ύδρευσης ακόμα δυσκολεύονται να διαχειριστούν τη μετάβαση από τα όρια των Καποδιστριακών Δήμων στα όρια των Καλλικρατικών, λόγω και της μορφολογίας της Χώρας μας όπου αναγκαστικά διαχειρίζονται πολλαπλά υδροδοτικά συστήματα.

ii. με το άρθρο 46 του ν.4456/2017 (ΦΕΚ Α ́24) «Ρυθμίσεις θεμάτων έργων και οργανισμών εγγείων βελτιώσεων», το άρθρο 66 του Ν. 4546/2018 (ΦΕΚ Α ́101) και την υπ’ αρ. 3252/99092/2017 (ΦΕΚ Β ́3452) ΚΥΑ των Υπουργών Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ρυθμίζεται σειρά θεμάτων σχετικά με το Θεσμικό πλαίσιο των Έργων και των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΟΕΒ). Οι κύριες ρυθμίσεις αφορούν στην ανάθεση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων στις Περιφέρειες, τη διευθέτηση θεμάτων σχετικά με τις προσλήψεις προσωπικού στους ΟΕΒ, τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων Διοίκησης, λειτουργίας και συντήρησης σε Φορείς, τη σύνθεση Συμβουλίων, την αναπροσαρμογή του τρόπου είσπραξης οφειλών από τους ΟΕΒ, κ.α. Οι Περιφέρειες μεριμνούν για την ορθή, εύρυθμη και βιώσιμη λειτουργία των ΟΕΒ σύμφωνα με το ισχύον Θεσμικό πλαίσιο περί Εγγείων Βελτιώσεων. Για τη διασφάλιση των παραπάνω, οι Περιφέρειες δύνανται να παρέχουν τεχνική ή Διοικητική βοήθεια προς τους ΟΕΒ, προκειμένου να αντιμετωπιστούν προβλήματα στη λειτουργία των Οργανισμών.

4) με το άρθρο 18 του παρόντος Σχεδίου Νόμου ενεργοποιείται η επιβολή προστίμων στους Παρόχους Υπηρεσιών Ύδατος.

5) σύμφωνα με το άρθρο 21 του παρόντος Σχεδίου Νόμου, η Ρυθμιστική Αρχή, με τη στελέχωση της με τρεις (3) μόλις θέσεις για να διαχειριστούν τις νέες αρμοδιότητες για όλη τη Χώρα, για την υποστήριξη του έργου του κλάδου Υδάτων, αριθμός ανεπαρκής ακόμη και για κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση Υδάτων. Από την ανάγνωση του Νομοσχεδίου προκύπτουν μια σειρά ερωτήματα:

• Δημιουργείται σημαντική αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων. Τελικά τι ακριβώς θα κάνει το ΥΠΕΝ και τι η Ρυθμιστική Αρχή;
• Η τεχνογνωσία που έχει σήμερα το ΥΠΕΝ στο τομέα κοστολόγησης-τιμολόγησης δεν θα πρέπει να αξιοποιηθεί και να μεταφερθεί, (με το αντίστοιχο έμπειρο προσωπικό) στη ΡΑΑΕΥ;

• Αντίστοιχα η τεχνογνωσία των στελεχών του Υπ. Υποδομών ως προς την ΕΥΔΑΠ (και την ΕΥΑΘ) δεν θα πρέπει να μεταφερθεί, (με το αντίστοιχο προσωπικό) στο ΥΠΕΝ;
• Το σύνολο των ιδιωτικών υδρογεωτρήσεων πως θα αντιμετωπιστεί; Επίσης συμπεραίνεται ότι κατά τη σύνταξη του Νομοσχεδίου δεν έχει ληφθεί υπόψη ούτε η οδηγία πλαίσιο 2000/60/ΕΚ, ούτε η Εθνική Νομοθεσία σχετικά με την ύδρευση και αποχέτευση, ούτε το γεγονός ότι οι Υπηρεσίες Ύδρευσης, Αποχέτευσης σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΣΤΕ (194/1904/2014, 190/2022, 191/2022) παραμένουν Δημόσιες σε όλη τη χώρα και δεν επιτρέπεται η ιδιωτικοποίηση τους, καθώς δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, και ΔΕΥΑ. Με την ένταξή τους όμως στην ΡΑΑΕΥ παύει ο ουσιαστικός έλεγχος του κράτους προς αυτές όπως το Σύνταγμα επιβάλλει. Αλλά και στο ίδιο το κείμενο του Νομοσχεδίου υπάρχουν αντιφάσεις και αντικρουόμενες Διατάξεις και ασάφειες όπως:

• Αρθρ. 1 (ύδρευση), έρχεται σε αντίθεση με τις σχετικές αναφορές στα άλλα άρθρα (πχ 2 και παράρτημα ΙΙ), περιλαμβάνεται η άρδευση και γενικά όλοι οι Πάροχοι ή όχι;
• Αρθρ 11 4α, ποιοι είναι και που ορίζονται οι γενικοί κανόνες και οι Αρχές Διαχείρισης των Υπηρεσιών Ύδατος;

• Αρθρ 11στ, Τι είναι και τι περιλαμβάνουν τα Επιχειρησιακά Σχέδια; Έχουν σχέση με τις εκθέσεις προγραμματισμού της παρ. 3 του αρθ.35;
• Αρθρ. 31 παρ 1α, Τι περιλαμβάνουν οι ετήσιες εκθέσεις της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων; Με το Άρθρο 36 καταργείται η παρ. 1β του αριθ. 4 του Ν.3199/2003 που προβλέπει την σύνταξη των εν λόγω Εκθέσεων από τη Γ.Δ. Υδάτων. Συμπερασματικά από τα ανωτέρω είναι προφανές ότι αυτό που απαιτείται δεν είναι η μεταφορά αρμοδιοτήτων σε μια Ανεξάρτητη Αρχή που θα προκαλέσει σύγχυση στον Τομέα των Υδάτων, αλλά η ενίσχυση των υφιστάμενων Δομών Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του Ελληνικού Δημοσίου με Επιστημονικό και Τεχνικό Προσωπικό, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν με επιτυχία στο ρόλο τους.

Σας καλούμε να αποσυρθούν οι σχετικές Διατάξεις και να πραγματοποιηθεί ουσιαστικός διάλογος με τους εμπλεκόμενους Επιστημονικούς και Δημόσιους Φορείς, με σκοπό τη βελτίωση των παρεχόμενων Υπηρεσιών και τη διασφάλιση της ορθολογικής διαχείρισης των Υδατικών Πόρων της χώρας, κάτι που καθίσταται απαραίτητο και στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης.

Για το Δ.Σ.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΠΟΓΕΔΥ)

---