Kονδύλια 100 δισ. ευρώ θα διατεθούν στην έρευνα και στην καινοτομία μέσα από τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το νέο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το οποίο επί της ουσίας θα «διαδεχθεί» το Ορίζων 2020, είναι το πλέον φιλόδοξο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας που υπήρξε ποτέ.
Παράλληλα με την προώθηση της επιστημονικής αριστείας μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας (ΕΣΕ) και των υποτροφιών και ανταλλαγών Marie Skłodowska-Curie, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα εισαγάγει τα ακόλουθα κύρια χαρακτηριστικά:
· Ενα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (ΕΣΚ) που θα βοηθήσει την ΕΕ να καταστεί πρωτοπόρος στην καινοτομία που δημιουργεί νέες αγορές: η πρόταση της Επιτροπής θα δημιουργήσει ένα σημείο ενιαίας εξυπηρέτησης, ώστε οι πιο ελπιδοφόρες και με μεγάλες δυνατότητες αξιοποίησης καινοτόμες τεχνολογίες να μεταφερθούν από το εργαστήριο στις εμπορικές εφαρμογές, και προκειμένου να βοηθηθούν οι πλέον καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις και εταιρείες να αναπτύξουν τις ιδέες τους σε μεγαλύτερη κλίμακα. Το νέο ΕΣΚ θα συμβάλει στον εντοπισμό και στη χρηματοδότηση ταχέως εξελισσόμενων καινοτομιών υψηλού κινδύνου με μεγάλες δυνατότητες δημιουργίας νέων αγορών. Θα παρέχει άμεση στήριξη σε φορείς καινοτομίας μέσω δύο βασικών χρηματοδοτικών μέσων, ενός για τα πρώτα στάδια και ενός άλλου για την ανάπτυξη και την εμπορική προώθηση. Θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΚΤ).
· Νέες αποστολές έρευνας και καινοτομίας σε επίπεδο ΕΕ που εστιάζουν στις κοινωνικές προκλήσεις και στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας: στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», η Επιτροπή θα δρομολογήσει νέες αποστολές με τολμηρούς στόχους και μεγάλη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία για την αντιμετώπιση ζητημάτων που επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή. Αυτές μπορούν να κυμαίνονται από την καταπολέμηση του καρκίνου μέχρι τις καθαρές μεταφορές ή την απαλλαγή των ωκεανών από τα πλαστικά. Οι αποστολές αυτές θα σχεδιάζονται από κοινού με τους πολίτες, τα ενδιαφερόμενα μέρη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη.
· Μεγιστοποίηση του δυναμικού καινοτομίας σε ολόκληρη την ΕΕ: Η στήριξη θα διπλασιαστεί για τα κράτη-μέλη που υστερούν στις προσπάθειές τους να αξιοποιήσουν στο έπακρο το εθνικό τους δυναμικό έρευνας και καινοτομίας. Επιπλέον, νέες συνέργειες με τα διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής θα διευκολύνουν τον συντονισμό και τον συνδυασμό χρηματοδοτήσεων και θα βοηθήσουν τις περιφέρειες να αγκαλιάσουν την καινοτομία.
· Περισσότερο άνοιγμα: Η αρχή της «ανοικτής επιστήμης» θα καταστεί ο τρόπος λειτουργίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», στο πλαίσιο του οποίου θα απαιτείται η ανοικτή πρόσβαση σε δημοσιεύσεις και δεδομένα. Αυτό θα βοηθήσει τη διείσδυση στην αγορά και την αύξηση του δυναμικού καινοτομίας των αποτελεσμάτων που θα έχουν παραχθεί με χρηματοδότηση της ΕΕ.
· Νέα γενιά ευρωπαϊκών συμπράξεων και αυξημένη συνεργασία με άλλα προγράμματα της ΕΕ: Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα εξορθολογίσει τον αριθμό των συμπράξεων που συμπρογραμματίζει ή συγχρηματοδοτεί η ΕΕ με εταίρους όπως η βιομηχανία, η κοινωνία των πολιτών και τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και ο αντίκτυπός τους στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της Ευρώπης. Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα προαγάγει την αποτελεσματική και λειτουργική σύνδεση με άλλα μελλοντικά προγράμματα της ΕΕ, όπως η Πολιτική Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας, το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» και ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη», καθώς και με το διεθνές πρόγραμμα ITER για την παραγωγή ενέργειας από σύντηξη.
Τα προτεινόμενα κονδύλια του προϋπολογισμού, ύψους 100 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, περιλαμβάνουν 97,6 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (εκ των οποίων 3,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν στο πλαίσιο του ταμείου InvestEU) και 2,4 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα έρευνας και κατάρτισης της «Ευρατόμ». Το πρόγραμμα «Ευρατόμ», το οποίο χρηματοδοτεί δραστηριότητες έρευνας και κατάρτισης στους τομείς της πυρηνικής ασφάλειας, της πυρηνικής προστασίας και της ακτινοπροστασίας, θα επικεντρωθεί περισσότερο σε πυρηνικές εφαρμογές εκτός του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, όπως στην υγειονομική περίθαλψη και στον ιατρικό εξοπλισμό, ενώ θα στηρίξει επίσης την κινητικότητα των πυρηνικών ερευνητών στο πλαίσιο των δράσεων Marie Skodowska-Curie.
Για το νέο πρόγραμμα ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Γίρκι Κατάινεν, αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε: «Η επένδυση στην έρευνα και στην καινοτομία είναι επένδυση στο μέλλον της Ευρώπης. Η χρηματοδότηση της ΕΕ έχει επιτρέψει σε ομάδες από διάφορες χώρες και επιστημονικούς κλάδους να εργαστούν μαζί και να πραγματοποιήσουν ανακαλύψεις που δεν είχαμε διανοηθεί, καθιστώντας την Ευρώπη ηγέτη στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Με το πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη θέλουμε να αξιοποιήσουμε περαιτέρω την επιτυχία αυτή και να συνεχίσουμε να συμβάλλουμε πραγματικά στις ζωές των πολιτών και στην κοινωνία ως σύνολο».
Από την πλευρά του ο Κάρλος Μοέδας, επίτροπος αρμόδιος για θέματα έρευνας, επιστήμης και καινοτομίας, υποστήριξε: «Το πρόγραμμα Ορίζων 2020 αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Ευρώπης. Το νέο πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη στοχεύει ακόμη ψηλότερα. Στο πλαίσιο αυτό, θέλουμε να αυξήσουμε τη χρηματοδότηση για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας, ώστε να ισχυροποιήσουμε την παγκόσμια επιστημονική υπεροχή της ΕΕ και να ενισχύσουμε εκ νέου τη συμμετοχή των πολιτών, καθορίζοντας φιλόδοξες νέες ερευνητικές αποστολές της ΕΕ. Προτείνουμε επίσης τη σύσταση ενός νέου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, με στόχο τον εκσυγχρονισμό της χρηματοδότησης για την πρωτοποριακή καινοτομία στην Ευρώπη».
