Το σχέδιο της ανάπλασης των FIORE Architects για τους ιστορικούς στάβλους της Παπάφη, έργο που φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε νέο τοπόσημο της Τούμπας, αποτελώντας πολιτιστικό και κοινωνικό πόλο έλξης και δίνοντας φρέσκια πνοή στον δημόσιο χώρο της πόλης, παρουσιάζει η Voria.gr.
Σημειώνεται ότι την Παρασκευή ανακοινώθηκε η χρηματοδότηση του έργου από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων με κονδύλι ύψους 13 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια συνάντησης του δημάρχου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνου Ζέρβα με τον υπουργό Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκο. Στόχος είνα το έργο να μπει σε τροχιά εκκίνησης εντός του 2020, καθώς περιλαμβάνεται στο Τεχνικό Πρόγραμμα του δήμου Θεσσαλονίκης για τη νέα χρονια
Η πρόταση των FIORE Archtects βραβεύτηκε στον διαγωνισμό για τη «Δημιουργία Χώρου Εγκαταστάσεων Κοινής Ωφέλειας στον Δήμο Θεσσαλονίκης». Η «Αστική Γειτονιά» αφορά ένα οικοδομικό τετράγωνο στην καρδιά της Τούμπας αφιερωμένο στο δημότη, τον πολίτη και τον φιλοξενούμενο. Το σύνθετο κτηριολογικό του πρόγραμμα περιλαμβάνει βρεφονηπιακό σταθμό, παιδική χαρά, μουσείο για τους πρόσφυγες της Τούμπας, χώρους εκδηλώσεων, αναψυκτήριο, υπαίθριο κινηματογράφο, δημοτικό γυμναστήριο για παιδιά και ενήλικες, δημοτική βιβλιοθήκη αλλά και ξενώνα φιλοξενίας, κοινωνικά ιατρεία, κέντρο φροντίδας ηλικιωμένων και ΚΕΠ καθώς και υπόγειο χώρο στάθμευσης 180-200 θέσεων.
Πρωταρχικός στόχος κατά το σχεδιασμό του έργου, όπως αναφέρουν οι Φλωριανός-Γιάννης Λιάκος, Ειρήνη-Ελένη Μαρκαντωνάτου και Αλέξης Βισβίνης ήταν αυτό να προσκαλεί τους επισκέπτες αλλά και την τοπική κοινότητα να βιώσουν το δημόσιο ως ζωτικό χώρο ανάπτυξης και αλληλεπίδρασης. Έτσι προκύπτει ένα δημόσιο έργο τοπόσημο, που θα αποτελέσει σημείο συνάντησης του ιστορικού παρελθόντος της γειτονιάς της Τούμπας με το σύγχρονό της πρόσωπο ως ζωντανής αστικής γειτονιάς.
Εννοιολογική αφορμή για την τελική σύνθεση, σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες, αποτέλεσε η έννοια της αστικής γειτονιάς, στην οποία συνυπάρχουν ανεξάρτητες κτηριακές μονάδες που «συνομιλούν» και αλληλοκαθορίζονται, ενώ τα περάσματα ανάμεσά τους επιτρέπουν την ελεύθερη κίνηση και άμεση πρόσβαση σε αυτές. Με την τοποθέτηση της κεντρικής διάβασης που διασχίζει το οικόπεδο κάθετα μεταξύ των οδών Σιδηροκάστρου και Μυκόνου ως βασικού συνθετικού άξονα της πρότασης επιχειρήθηκε η ένταξη του κτηιακού συγκροτήματος στο δεδομένο αστικό ιστό, ώστε αυτό να λειτουργεί μορφολογικά αλλά και σε εννοιακό επίπεδο ως οργανική συνέχεια της πόλης. Η διαμπερής πτέρυγα που δημιουργείται ουσιαστικά αποδίδεται στην πόλη ως νέος άξονας διέλευσης και παράγοντας ενότητας μεταξύ των διαφορετικών οικοδομικών τετραγώνων.
Η τοποθέτηση του στοιχείου του δρόμου σε μορφή δημόσιου περάσματος εντός της αρχιτεκτονικής σύνθεσης επιλέχθηκε συνειδητά καθώς αυτό αποτελεί ούτως ή άλλως θεμελιώδες στοιχείο διαμόρφωσης και διευθέτησης του δημόσιου χώρου. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι FIORE Architects στη Voria.gr, πρόκειται για μια χειρονομία δυναμική και εξωστρεφή που ταυτόχρονα λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος, εκατέρωθεν του οποίου εδράζονται οι κτιριακοί όγκοι με κριτήριο τη συγγένεια στη χρήση τους.
Έτσι, στη βόρεια πλευρά του οικοπέδου αναπτύσσονται οι εγκαταστάσεις που αφορούν στον πολιτισμό (δημοτική βιβλιοθήκη – αναγνωστήριο, χώρος μνήμης – αρχείο προσφυγικής Τούμπας, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και κοινωνικών εκδηλώσεων, κτήριο γραφείων) και νότια αυτές που αφορούν στην κοινωνική πρόνοια και περίθαλψη (κλειστό δημοτικό γυμναστήριο, κέντρο ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων, ξενώνας φιλοξενίας, κοινοτικό ιατρείο). Παράλληλα σημειώνουν πως προκρίθηκε ο σχεδιασμός οκτώ ανεξάρτητων κτηριακών μονάδων, αφιερωμένων στις διαφορετικές δημόσιες λειτουργίες και προσπελάσιμων τόσο μέσω της κεντρικού δημόσιου περάσματος όσο και μέσω των μικρότερων περασμάτων που σχεδιάστηκαν ως προεκτάσεις των δευτερευόντων δρόμων που καταλήγουν στο Ο.Τ.
«Σε εννοιολογικό επίπεδο, θέτοντας την εκπαιδευτική λειτουργία ως βάση της σύνθεσης των εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας, τονίζεται ο καθοριστικός της ρόλος ως πρώτου χώρου επαφής του ατόμου με το δημόσιο βίο. Παράλληλα, σε σχεδιαστικό επίπεδο η συνεπίπεδη αυτή οργάνωση των εσωτερικών χώρων επιτρέπει και την άμεση επαφή και δυνατότητα εκτόνωσης στο φυσικό περιβάλλον. Η είσοδος τοποθετείται δυτικά του οικοπέδου, από τον κοινόχρηστο πεζόδρομο στην πλευρά της παιδικής χαράς. Όσον αφορά στην υπόλοιπη κινησιολογία του συγκροτήματος, ως κύρια είσοδος στις εγκαταστάσεις προτείνεται αυτή της ανατολικής πλευράς του Ο.Τ. με σκοπό την αποφυγή συμφόρησης των χρηστών τους και αυτών του βρεφονηπιακού σταθμού. Έτσι, τα κτήρια της πλευράς αυτής (κτήριο Κ.Η.Φ.Η. και σημείο παροχής πληροφοριών – κτήριο γραφείων και Κ.Ε.Π.) τοποθετούνται παράλληλα προς τη στραμμένη γραμμή του οικοπέδου, δηλαδή την οδό Μυκόνου. Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνεται μεταξύ τους ένα πλάτωμα σε μορφή διόδου, που ουσιαστικά υποδέχεται τον επισκέπτη και τον στρέφει προς τον κύριο κάθετο άξονα, τονίζοντας τη συνθετική λειτουργία του», επισημαίνουν οι FIORE Architects.
Οπως προσθέτουν, κύρια επιδίωξη της παρούσας πρότασης ήταν η δεδομένη λειτουργική κάλυψη των ελλειμμάτων της περιοχής σε υποδομές δημόσιας χρήσης να αποτελέσει ταυτόχρονα, αφενός καθοριστικό παράγοντα αναβάθμισης του αστικού τοπίου σε επίπεδο αισθητικό και αφετέρου παράγοντα συμβολής στο αστικό πράσινο. Το γεγονός αυτό επιτυγχάνεται με τη θέση των αιθρίων ως βασικών συνθετικών στοιχείων, αλλά και τη διαμόρφωση των όψεων σύμφωνα με μία σύγχρονη μετάφραση των αφορμών που δίνονται από το τοπίο σε επίπεδο υλικότητας και μορφολογικό.
«Ως βασικό υλικό επένδυσης του συνόλου των όψεων των κτιρίων επιλέχθηκε, λοιπόν, ο οπτόπλινθος. Αυτό όχι τυχαία, καθώς πρόκειται για ένα υλικό που παραπέμπει αυτόματα αφενός στη μακρά παράδοση χρήσης του πλίνθου στις οικοδομές της πόλης της Θεσσαλονίκης και αφετέρου και ειδικότερα σε μία υλικότητα που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις πρώτες ελαφριές προσφυγικές κατασκευές της γειτονιάς της Τούμπας. Από αυτές τις κατασκευές αλιεύθηκε και η τεχνική του κλοστρού, η οποία μεταφράστηκε στην παρούσα πρόταση σε μορφολογικό στοιχείο των όψεων των κτιριακών όγκων», καταλήγουν.
Λίγα λόγια για τους Fiore Architects
Ο Φλώριανός – Γιάννης Λιάκος, γεννήθηκε το 1987 στους Αγίους Σαράντα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου αποφοίτησε το 2014. Η Ειρήνη-Ελένη Μαρκαντωνάτου, γεννήθηκε το 1992 στην Ουάσιγκτον, ΗΠΑ. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου και αποφοίτησε το 2017. Ο Αλέξης Βισβίνης, γεννήθηκε το 1989 στη Χαλκίδα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου αποφοίτησε το 2016.
Με βάση τους την Αθήνα, οι Fiore Architects δημιούργησαν την ομάδα τους λίγα χρόνια πριν, όταν αποφοίτησαν από την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, με αφετηρία τη συμμετοχή τους σε Διεθνείς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς. Έχουν αναλάβει το σχεδιασμό κατοικιών και ανακαινίσεων μικρής κλίμακας τόσο στην Ελλάδα όσο και στους Αγίους Σαράντα, ενώ έχουν συνεργαστεί και σε έργα μεγαλύτερης κλίμακας, όπως ξενοδοχειακές μονάδες, με ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία. Οι FIORE Architects συμμετείχαν με τρία έργα τους στην 9η Μπιενάλε Ελλήνων Νέων Αρχιτεκτόνων και πρόσφατα επίσης, απέσπασαν τον πρώτο έπαινο στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2018 στην κατηγορία ‘Καλύτερη μελέτη των ετών 2013-2017’.
Αρχιτεκτονική Μελέτη: FIORE Architects
Υπεύθυνος Ομαδας: Φλωριανός – Γιάννης Λιάκος
Κύρια Ομάδα Μελέτης: Ειρήνη – Ελένη Μαρκαντωνάτου, Αλέξης Βισβίνης
Ομάδα Μελέτης: Γιώργος Καψαλίδης (φοιτ. Αρχιτεκτονικής), Σωτηρία Σμυρναίου
Εξωτερικοί Συνεργάτες: AD Architects – Αριστείδης Ντάλας