Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος/Νομικός Σύμβουλος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας, PhD, LLM Νομικής ΕΚΠΑ
panagiotisgln@gmail.com, www.pgalanislaw.gr
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να εξετάσει εν συντομία το θέμα της οριοθέτησης ρέματος κατά τη νομοθεσία και νομολογία.
Γενική επισκόπηση νομολογίας
Η νομολογία έχει ορίσει τα υπό διάφορες ονομασίες ρεύματα «ουσιώδες στοιχείο του υπό του άρθρου 24 του Συντάγματος προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος, και μάλιστα της γεωμορφολογίας του διά των οποίων συντελείται κυρίως η απορροή προς τη θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς. Εκτός, όμως, από αυτή τη λειτουργία, τα ρεύματα αποτελούν, επίσης, φυσικούς αεραγωγούς, μαζί δε με τη χλωρίδα και πανίδα τους είναι οικοσυστήματα με ιδιαίτερο μικροκλίμα που συμβάλλουν πολλαπλώς στην ισορροπία του περιβάλλοντος (ΣτΕ 572-4/2012 7μ., 899/2011 7μ., 2591/2005 7μ., 2656/1999, 4577/1998, 1801/1995 κ.ά.)». Ρέματα είναι οι πτυχώσεις της επιφάνειας της γης με τις οποίες συντελείται η απορροή προς τη θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων.
Η οριοθέτηση υδατορεμάτων, τα οποία ευρίσκονται σε οικισμούς ή περιοχές εντός ή εκτός σχεδίου, που λόγω του χαρακτήρα τους χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, όπως είναι οι αρχαιολογικοί χώροι, τα αρχιτεκτονικά ή παραδοσιακά σύνολα, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι παραλιακές περιοχές ή οικισμοί, οι τουριστικοί τόποι, τα δάση, οι δασικές εκτάσεις, τα τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, οι περιοχές ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και οι υπαγόμενες σε ειδικό καθεστώς προστασίας περιοχές, δεν επιτρέπεται κατά το Σύνταγμα να ανατεθεί σε άλλο, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας (βλ. ΠΕ 262/2003 Ολ, ΣτΕ 4494/2009 7μ., 1242/2008 7μ.
Σκοπός οριοθέτησης ρέματος
Σκοπός της οριοθέτησης είναι η αποτύπωση της φυσικής κοίτης του μη πλεύσιμου ποταμού ή του ρέματος, λαμβανομένου υπόψη του χαρακτήρα του αφενός ως υδρογεωλογικού στοιχείου και αφετέρου ως οικοσυστήματος και, επομένως, η αποτύπωση αυτή δεν στηρίζεται μόνο στην πραγματική κατάσταση της κοίτης, η οποία ενδεχομένως έχει διαμορφωθεί και κατόπιν αυθαιρέτων επιχώσεων ή άλλων ανθρωπίνων επεμβάσεων.
Πότε απαιτείται και πότε όχι οριοθέτηση: εισαγωγή
Η οριοθέτηση γίνεται στα μη μικρά ρέματα.
Δεν απαιτείται οριοθέτηση:
- Για την εκτέλεση των πάσης φύσεως εργασιών, π.χ. άρσης προσχώσεων, καθορισμού κοίτης και συντήρησης/αποκατάστασης και επισκευής υφιστάμενων αντιπλημμυρικών έργων. Νοείται κάθε έργο εκτός αμμοληψιών. Στον καθαρισμό εντάσσεται και η αποψίλωση της βλάστησης.
- Για την εκτέλεση εργασιών καθαίρεσης αυθαίρετων κατασκευών.
- Για την κατασκευή φραγμάτων ταμίευσης υδάτων, π.χ. άδρευσης/ύδρευσης, εμπλουτισμού υδροφόρων.
- Για την κατασκευή/επισκευή/καθαίρεση γεφύρων και οχετών, καθώς και έργων προστασίας θεμελιώσεων γεφυρών. Απαιτείται υδραυλική μελέτη.
- Για την κατασκευή έργων υποδομής που δεν επηρεάζουν την υφιστάμενη φυσική ή διαμορφωμένη κοίτη του ρέματος.
- Για την κατασκευή των έργων ορεινής υδρονομίας του Δασικού Κώδικα και του Ν. 998/1979.
- Για έργα και δραστηριότητες που εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άμυνας.
- Για έργα ή δραστηριότητες που απαιτούνται για την άμεση αντιμετώπιση φυσιών καταστροφών με την προϋπόθεση ότι είναι επείγον αν γίνει το έργο και δεν υλοποιήθηκε προγενεστέρως.
Για περισσότερα, βλ. https://www.pgalanislaw.gr/l/prostasia-ydatorematon/ και https://www.pgalanislaw.gr/l/prostasia-ydatorematon/.
