Αποτελεί παγκόσμια τάση η μετακύλιση της υποχρέωσης ελέγχου και συμμόρφωσης από το κράτος στον επιχειρηματία. Τα περισσότερα κανονιστικά πλαίσια εισάγουν πλέον την έννοια της δέουσας επιμέλειας και απαριθμούν πλήθος υποχρεώσεων προληπτικού ελέγχου για κάθε επιχείρηση πριν προχωρήσει στην επιχειρηματική της δραστηριότητα.
Το άρθρο 9 του νόμου 4554/2018 ρυθμίζει την ευθύνη του αναθέτοντος και εργολάβου έναντι των εργαζομένων του εργολάβου ή ακόμη και του υπεργολάβου και αποτελεί άλλη μια τέτοια περίπτωση μετακύλισης της υποχρέωσης ελέγχου. Στόχος του νόμου είναι η προστασία των εργαζόμενων του εργολάβου, οι οποίοι πολλές φορές στο παρελθόν έμεναν απλήρωτοι αν και ο εργοδότης τους είχε λάβει κανoνικά την αμοιβή του από τον εργοδότη-αναθέτοντα του έργου που δούλευαν.
Με τον νέο νόμο ο εργοδότης ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρον για τους μισθούς, ασφαλιστικές εισφορές και αποζημιώσεις απόλυσης των εργαζόμενων που απασχολούνται στο έργο του. Πρακτικά εάν ο εργολάβος δεν καταβάλει τις οφειλόμενες αποδοχές του σε οποιονδήποτε εργαζόμενο, αυτός μπορεί να επιλέξει εάν θα τα διεκδικήσει από τον εργολάβο για τον οποίο απασχολείται ή από τον αναθέτοντα το έργο (εργοδότη). Ο τελευταίος έχει πλέον δικαίωμα και υποχρέωση να επιβεβαιώνει ότι οι αμοιβές των εργαζόμενων που απασχολήθηκαν στο έργο του καταβλήθηκαν, διαφορετικά είναι πιθανό να καταβάλει τίμημα πολύ μεγαλύτερο από το συμφωνηθέν, καταβάλλοντας ουσιαστικά διπλό κόστος.
Η διαδικασία του ελέγχου αυτού που αποτελεί μια νέα πραγματικότητα θα επιβαρύνει με σημαντικά διαχειριστικά κόστη τους αναθέτοντες και αυξάνει το επιχειρηματικό ρίσκο για αυτούς. Αν αναλογιστούμε τον αριθμό των εργολάβων και υπεργολάβων με διαφορετικές ειδικότητες και δυνατότητες που θα απασχοληθούν στο έργο του Ελληνικού, εύκολα αναλογιζόμαστε το επιπλέον φορτίο του αναθέτοντα για τον έλεγχο συμμόρφωσης. Ταυτόχρονα έχει σημαντικό χρηματοοικονομικό κόστος (π.χ στην περίπτωση των δημοσίων έργων στα οποία το εργολαβικό τίμημα καταβάλλεται με μεγάλη καθυστέρηση).
Αν και οφείλουμε να αποδεχτούμε ότι το συγκεκριμένο άρθρο έχει αγαθές προθέσεις και μοναδικό στόχο την προστασία των πιο αδύναμων στην επιχειρηματική αλυσίδα, είναι πιθανό να έχει ως αποτέλεσμα τον αφανισμό των μικρότερων εργολάβων και τη συγκέντρωση του συνόλου των έργων σε μεγαλύτερα, οικονομικά εύρωστα και περισσότερα οργανωμένα σχήματα, τα οποία μπορούν να ανταποκριθούν στη νέα πραγματικότητα. Η ανάθεση σε μικρούς ή μεσαίους εργολάβους θα αποτελεί ένα μη αναγκαίο ρίσκο με αυξημένο κόστος ελέγχου και χρηματοδότησης.
Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, όπως και το συγκεκριμένο άρθρο. Ο νόμος ψηφίστηκε, αλλά προκειμένου να έχει θετική επίδραση στη ζωή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων θα πρέπει να υπάρξει παρακολούθηση του τρόπου εφαρμογής και επανεκτίμηση με εισαγωγή εργαλείων (χρηματοοικονομικών και ελέγχου) τα οποία θα διευκολύνουν τις επιχειρήσεις.
* Ο κ. Θοδωρής Πιστιόλης είναι Managing Partner της Pistiolis – Triantafyllos & Associates.