Αλλαγές στον οικοδομικό και κτιριοδομικό κανονισμό, ώστε να επιτευχθεί η ανθεκτικότητα στις ήδη υφιστάμενες κατασκευές, με στόχο οι μελλοντικές να δημιουργούνται με τέτοιο τρόπο που οι φυσικές καταστροφές που εκδηλώνονται ολοένα και πιο συχνά λόγω της έντασης των φαινομένων της κλιματικής κρίσης, «δεν θα τις απειλούν και ο κίνδυνος πλημμυρικών φαινομένων δεν θα μοιάζει τόσο ορατός», προανήγγειλε ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ευθύμιος Μπακογιάννης, καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ο κ Μπακογιάννης μίλησε σε ημερίδα που διοργανώθηκε σήμερα «Ημέρα Δασών» στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος το οποίο έχει ανατεθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Υ.ΠΕ.Ν) μέσω προγραμματικής σύμβασης στα Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.)/Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών (συντονιστής), Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.)/Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών – Μηχανικών Γεωπληροφορικής και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Π.Θ.)/Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών), ενώ γίνεται με τη συμμετοχή επιστημόνων – συνεργατών του Υ.ΠΕ.Ν. Θέμα της σημερινής ημερίδας ήταν η Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων έναντι του πλημμυρικού κινδύνου σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής.
Για την υλοποίηση του προγράμματος αφορμή στάθηκε η λαίλαπα του Ντάνιελ στη Θεσσαλία, όπως επισήμανε ο ίδιος, κι ανέφερε ότι το πρόγραμμα, διάρκειας 12 μηνών εκπνέει στις 23 Απριλίου του 2025. Χρηματοδοτείται δε από το Πράσινο Ταμείο και συγκεκριμένα το Πρόγραμμα «Φυσικό Περιβάλλον και Καινοτόμες Δράσεις 2023». Επόμενος σταθμός παρουσίασής του είναι η Αθήνα στις 11/4.
«Τα επόμενα βήματα, αφού γίνει και η τρίτη εκδήλωση στην Αθήνα, αφορούν στην εισήγηση της ερευνητικής ομάδας του έργου των σχεδίων των νομοθετικών ρυθμίσεων στον οικοδομικό σχεδιασμό και ενδεχομένως των αλλαγών που θα πρέπει να γίνουν στον κτιριοδομικό κανονισμό, προκειμένου να τα επεξεργαστούμε και να ενσωματώσουμε ότι κριθεί αναγκαίο και χρήσιμο στον νέο οικοδομικό κανονισμό που ήδη συζητάμε και για τα θέματα δόμησης. Στόχος μας να ενσωματώσουμε και πολιτικές που έχουν να κάνουν με την ανθεκτικότητα των υφιστάμενων κατασκευών, αλλά και την ανθεκτικότητα των προβλέψεων των νέων κτιρίων που βρίσκονται πλησίον ρεμάτων ή όπου έχουμε κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων», είπε ο ίδιος χαρακτηριστικά.
Γνωστοποίησε μάλιστα ότι στο επόμενο διάστημα αναμένεται να προκηρυχθεί νέος κύκλος μελετών για την ανθεκτικότητα των πόλεων σε όλο τους δήμους της χώρας στα Σχέδια Αστικής Κινητικότητας και όπως είπε «σε αυτόν τον σχεδιασμό έναν από τους πυλώνες που οφείλουν οι δήμοι να εστιάσουν και να εκπονήσουν μελέτες είναι το ζήτημα της διαχείρισης των πλημμυρικών φαινομένων, πώς θα γίνουν οι πόλεις ανθεκτικές στα ζητήματα των φυσικών καταστροφών». Με τα αποτελέσματα που θα προκύψουν, αλλά και με τον σχεδιασμό που υλοποιείται «θα γνωρίζουν όλοι, από τον τεχνικό κόσμο μέχρι και τους μελετητές, τον τρόπο που θα πρέπει να θωρακίζουμε τις κατασκευές μας, τα κτίρια μας στις πόλεις και τους οικισμούς μας έναντι των φυσικών καταστροφών».
Στην τοποθέτησή του, ο κ. Μπακογιάννης επισήμανε επίσης ότι με την λαίλαπα του Ντάνιελ και των άλλων φυσικών καταστροφών που ακολούθησαν και παραμένουν απειλή λόγω της έντασης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης «ήταν πλέον δεδομένο ότι έπρεπε με βάση τον σχεδιασμό που γίνεται στη χώρα να δούμε τι κάνουμε και στις υφιστάμενες κατασκευές στις πόλεις, τους οικισμούς, αλλά και τι θα κάνουμε με τα αδόμητα οικόπεδα, τα γήπεδα, για τα οποία προκύπτουν πλέον σημαντικά ζητήματα από τα μοντέλα για τον κίνδυνο των πλημμυρικών φαινομένων».
Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε ότι η ανάθεση του έργου στα τρία προαναφερόμενα πανεπιστήμια της χώρας μας ήταν επιβεβλημένη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η μελέτη εκείνη που θα τεκμηριώνει την αναγκαιότητα και τους λόγους για τους οποίους πρέπει να παρέμβουμε στον κτιριοδομικό και κανονισμό και τον νέο οικοδομικό.
Έτσι, παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος οικοδομικός κανονισμός θεσμοθετήθηκε το 2012, ωστόσο λόγω της ολοένα και συχνότερης εμφάνισης των φυσικών καταστροφών, αλλά και συνεπεία της σημαντικά μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης από το 2019 και μετά, «κατέστη αντιληπτό, σαφές και αναγκαίο, ότι ενδεχομένως πρέπει να γίνουν αλλαγές».
Όμως, όπως εξήγησε, «οποιαδήποτε παρέμβαση θέλαμε να κάνουμε στον οικοδομικό κανονισμό ακόμα και για θέματα φυσικών καταστροφών όπως είναι το ζήτημα των πλημμυρών, έπρεπε να υπάρχει μια επιστημονική μελέτη η οποία πραγματικά να αποδεικνύει με επιστημοσύνη την αναγκαιότητα των παρεμβάσεων».
‘Αλλωστε, κατά τον ίδιο, οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της εκάστοτε κυβέρνησης και διοίκησης δεν πρέπει να στηρίζονται αποκλειστικά σε πολιτικά κριτήρια, είτε σε απλές επισημάνσεις «αλλά πρέπει να μπορεί να τεκμηριώνεται με μοντέλα, με αποτελέσματα και νούμερα και με στατιστική επεξεργασία, έτσι ώστε να έχει και η τεκμηρίωση που απαιτείται», τόνισε.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Μπακογιάννης αναγνώρισε ότι ο τεχνικός κόσμος αυτή την περίοδο βρίσκεται σε μεγάλη ένταση, αφού όπως είπε «η αλήθεια είναι ότι για πρώτη φορά έχουμε προκηρύξει τόσες πολλές μελέτες στον πολεοδομικό σχεδιασμό».
Είναι θωρακισμένη έναντι των φυσικών καταστροφών η Μητροπολητική Ενότητα(ΜΕ) Θεσσαλονίκης;
Επίκαιρο χαρακτήρισε το θέμα της θωράκισης των πόλεων έναντι των ασύμμετρων απειλών που κυοφορεί η κλιματική αλλαγή, ο αντιπεριφερειάρχης ΜΕ Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Γιουτίκας, λέγοντας ότι αποτελεί «ένα ζήτημα που όχι μόνο δεν μας αφήνει αδιάφορους, αλλά το έχουμε στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών μας».
Ο ίδιος είπε ότι είναι ξεκάθαρο ότι κανένας φορέας δεν μπορεί από μόνος του να δώσει απαντήσεις και προσθέτοντας ότι χρειάζεται η συνεργασία και συμμετοχή όλων και απαρίθμησε τα σχετικά έργα που υλοποιούνται ήδη στην Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης, υπογράμμισε τα τρία βασικά ζητήματα που βρίσκονται στον πυρήνα των προσπαθειών που καταβάλλονται και που κατά τον ίδιο είναι το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων, η εξεύρεση περισσοτέρων πόρων για την πραγματοποίηση των Project και η δημιουργία των συνεργιών εκείνων που θα «δώσουν τις χειροπιαστές απαντήσεις στους πολίτες που περιμένουν και θέλουν να ζουν σε πόλεις ανθεκτικές».
Αναφερόμενος στην πόλη της Θεσσαλονίκης ο ίδιος προχώρησε στην διατύπωση κάποιων παραδοχών και, είπε:«Η πρώτη παραδοχή είναι ότι έχουμε ένα δίκτυο ομβρίων υδάτων στην πόλη που παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις που έχουν γίνει, ωστόσο παραμένει πεπαλαιωμένο και δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις σε έντονα καιρικά φαινόμενα και η δεύτερη είναι ότι έχουμε πάρα πολλά ρέματα και εντός αστικού ιστού, που είτε έχουν σκεπαστεί, είτε δυστυχώς έχουν να καθαριστούν εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες».
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Γιουτίκας τόνισε ότι σήμερα υλοποιούνται παρεμβάσεις εκτός αστικού ιστού με τον καθαρισμό ρεμάτων και από φυτική βλάστηση και από μπάζα που φράζουν την ελεύθερη ροή των υδάτων, ενώ βρίσκεται στο τελικό στάδιο δημοπράτησης του έργου που αφορά τον καθαρισμό της Τάφρου 66 και του ποταμού Λουδία σε όλο το μήκος του και ύψους 45 εκατ. ευρώ. «Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο που αφορά στον καθαρισμό των δύο προαναφερόμενων υποδομών, με τέτοιο τρόπο που δεν έχει συμβεί ποτέ από την εποχή της δημιουργίας τους», είπε χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, όπως επισήμανε έχει θωρακιστεί ήδη όλο το παράκτιο μέτωπο σε μήκος ακτογραμμής 12 χιλιομέτρων για να προστατευτούν έτσι οι περιοχές που βρίσκονται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, ενώ «τρέχει» και εργολαβία, με την οποία καθαρίζεται επιφανειακά και από βλάστηση και από μπαζοαπορρίμματα μέσα στον αστικό ιστό και ξεκινώντας από το δήμου Παύλου Μελά και από την Ευκαρπία.
Για το Ιστορικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης, ο κ. Γιουτίκας τόνισε ότι σε συνεργασία με την ΕΥΑΘ ολοκληρώθηκε μια προγραμματική σύμβαση και οι μελέτες σε τρία βασικά σημεία που παρουσιάζουν πλημμυρικά φαινόμενα ακόμα και με μία μέσης έντασης βροχή, που είναι στην υπόγεια διάβαση στους ‘Αγιους Πάντες, στο κομμάτι Βαρδάρη-Δικαστήρια-Λιμάνι και στην οδό Εθνικής Αμύνης, από την Αγία Ευαγγελίστρια και Αγίου Δημητρίου που «δυστυχώς το δίκτυο είναι κατασκευασμένο ακόμα από την εποχή των Οθωμανών». Αυτά τα έργα, όπως διευκρίνισε θα ξεπεράσουν τα 12 εκατ. ευρώ και θα ενταχθούν στο επιχειρησιακό πρόγραμμα ΕΣΠΑ Κεντρικής Μακεδονίας.
Ομως, όπως παραδέχθηκε «αυτά τα έργα δεν φτάνουν, χρειάζονται ακόμη περισσότερα και αυτό είναι ευθύνη όλων μας από την κεντρική κυβέρνηση, την αυτοδιοίκηση και του πανεπιστημιακούς φορείς, ώστε να μελετήσουμε, αλλά και να βρούμε πόρους για την υλοποίηση των Project που απαιτούνται ώστε να θωρακιστούν οι πόλεις μας», κατέληξε.
Από την πλευρά του ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Κινητικότητας στο δήμο Θεσσαλονίκης, Πρόδρομος Νικηφορίδης, εκφράζοντας τη στενοχώρια του που η ανθρωπότητα έδειξε τα αργά της αντανακλαστικά και στο θέμα αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης, παρά τα καμπανάκια που χτυπούσαν πριν από 20 χρόνια, είπε ότι ο δήμος Θεσσαλονίκης έχει ενταχθεί στις 100 ανθεκτικές πόλεις «όχι επειδή είναι, αλλά υποσχεθήκαμε και πείσαμε ότι μπορούμε να γίνουμε». Στο πλαίσιο αυτό, λέγοντας ότι μένει σημαντική δουλειά να γίνει μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος της ανθεκτικότητας, ο κ. Νικηφορίδης λέγοντας ότι εκτιμά ότι αυτό θα γίνει μέχρι το 2030, ωστόσο όπως πρόσθεσε «ήδη δουλεύουμε τα θέματά μας και πιστεύω ότι τουλάχιστον σε έναν μεγάλο βαθμό θα μπορέσουμε να κάνουμε κάποια πράγματα στο άμεσο μέλλον».
Περιφέρειες, δήμοι και πολίτες συνεργάζονται για την αποτροπή ή μετριασμό του πλημμυρικού κινδύνου
Τη σιγουριά ότι η μελέτη που θα προκύψει στο πλαίσιο του έργου που ένωσε τα τρία προαναφερόμενα πανεπιστήμια της χώρας μας θα είναι ουσίας και θα αποτελέσει την πυξίδα για τις επόμενες δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν, εξέφρασε στον χαιρετισμό του ο αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθηγητής Κυριάκος Υάκινθος.
Ζητώντας από το Υ.ΠΕ.Ν να συνεχίσει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τη θωράκιση έναντι των φυσικών καταστροφών, με ενδεχομένως συνέχιση του προαναφερόμενου έργου με την υλοποίηση μιας μελέτης εφαρμογής των αποτελεσμάτων του, ο ίδιος υπογραμμίζοντας τη μεγάλη σημασία της ανθεκτικότητας, σημείωσε ότι ακόμα παραμένει σοκαρισμένος από την εικόνα που αντίκρισε στον Θεσσαλικό κάμπο μετά το πέρασμα του Ντάνιελ, ο οποίος είχε μετατραπεί σε μια απέραντη λίμνη, βυθίζοντας στον πόνο και την απόγνωση τους κατοίκους των περιοχών.
Ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτήρισε το αντικείμενου του έργου που υλοποιούν τα τρία προαναφερόμενα πανεπιστήμια της χώρας μας ο αντιπρύτανης Οικονομικών, Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Υποδομών του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, καθηγητής, Δημήτριος Κουσενίδης, εκπροσωπώντας ο ίδιος στην ημερίδα τον πρύτανη του ΑΠΘ, Χαράλαμπου Φείδα. Μεταξύ άλλων, ο κ. Κουσενίδης επισήμανε ότι μία από τις πιο σημαντικές προτάσεις του έργου είναι αυτή που αφορά στην συνεργασία των περιφερειών, των δήμων και των πολιτών για την υλοποίηση των έργων αποτροπής ή μετριασμού του πλημμυρικού κινδύνου.
Τη θέση του ότι το έργο που υλοποιείται δεν αποτελεί απλώς μια επιστημονική μελέτη αλλά μια αναγκαία και επιτακτική απάντηση στις προκλήσεις της εποχής μας, διατύπωσε στο χαιρετισμό του ο καθηγητής στο Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ, Βασίλειος Τσιούκας, επισημαίνοντας ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με αλλεπάλληλα ακραία καιρικά φαινόμενα, με πλημμύρες που αφήνουν πίσω τους ανυπολόγιστες ζημιές, οικονομική ανασφάλεια και ανθρώπινες απώλειες. «Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, αλλά μια πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι και απαιτεί συγκεκριμένες λύσεις, προσαρμογή και προληπτικά μέτρα», είπε και πρόσθεσε ότι με το έργο της επιτροπής γίνεται ένα αποφασιστικό βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση, αφού εξετάζονται, εφαρμόζονται και εκσυγχρονίζονται οι κανονισμοί και οι πρακτικές που αφορούν και την κοινωνική προστασία, εστιάζοντας σε βασικούς τομείς.
Το έργο, κατά τον ίδιο εστιάζει στην αναθεώρηση των τεχνικών προδιαγραφών των τεχνικών έργων, στην προσαρμογή του νέου οικοδομικού κανονισμού στις σύγχρονες προκλήσεις, στην εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών απορρόφησης των υδάτων, εντός και εκτός του αστικού ιστού και στην ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας, ώστε όλοι, από την πολιτεία έως τον τελευταίο πολίτη να συμβάλλουμε στην ανθεκτικότητα των πόλεων μας. «Το διακύβευμα είναι μεγάλο, δεν αφορά μόνο την προστασία των υποδομών, αλλά την ίδια την ποιότητα ζωής, την οικονομική σταθερότητα, την περιβαλλοντική ισορροπία και κυρίως την ασφάλεια των ανθρώπων», τόνισε εμφατικά και κατέληξε λέγοντας ότι το έργο που υλοποιείται είναι μια πράξη ευθύνης και μια επένδυση στο μέλλον όλων.
Από την πλευρά του ο αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κεντρικής Μακεδονίας, Ευστάθιος (Στάθης) Αβραμίδης, επισήμανε ότι οι σύγχρονες προκλήσεις απαιτούν έναν ολοκληρωμένο και καινοτόμο σχεδιασμό που θα ενσωματώνει τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, την ενίσχυση των υποδομών και τη διαρκή συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων. «Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε αποσπασματικές κινήσεις πρέπει να διαμορφώσουμε μία νέα προσέγγιση πρόληψης, ετοιμότητας και άμεσης ανταπόκρισης», είπε ο ίδιος.
Παρουσιάζοντας τις δράσεις της ΠΚΜ για τη θωράκιση και μείωση των κινδύνων από πλημμυρικά φαινόμενα, ενδεικτικά αναφέρθηκε στην περιοχή της Ολυμπιάδας του δήμου Αριστοτέλη, όπου προβλέπεται η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στα ρέματα Μπασδέκη και Μπαξίνα, με έναρξη των εργασιών τον Απρίλιο του 2025 και ολοκλήρωση τον Ιούνιο του 2027. Μεταξύ άλλων, στην τοποθέτησή του υπογράμμισε τον ρόλο και τη σημασία της ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας στη «μάχη» θωράκισης των πόλεων έναντι των φυσικών καταστροφών και του πλημμυρικού κινδύνου, για πιο…αποτελεσματικές λύσεις, όπως είπε χαρακτηριστικά καλώντας σε συνεργασία όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Καταλήγοντας, ο ίδιος σημειώνοντας ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι απλά μια μελλοντική απειλή, αλλά η πραγματικότητα που όλοι βιώνουν, ο κ. Αβραμίδης τόνισε ότι «μπορούμε να την μετατρέψουμε σε μια ευκαιρία για ένα ασφαλέστερο, βιώσιμο και ανθεκτικότερο αστικό περιβάλλον».
Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, Ηλίας Περτζινίδης και χαρακτηρίζοντας ευχής έργον που η πολιτεία απευθύνεται και αξιοποιεί τα ελληνικά πολυτεχνεία για τόσο σημαντικά θέματα, σημείωσε ότι η συμμαχία αυτή σημαίνει καλύτερα έργα που μπορούν να κατασκευαστούν πιο γρήγορα, πιο οικονομικά και τεχνικά άρτια.
Τη συνοπτική παρουσίαση του έργου πραγματοποίησε ο Καθ. ΤΑΤΜ, Α.Π.Θ.,Αθανάσιος Λουκάς, επιστημονικός υπεύθυνός του, αναφερόμενος και στα έξι στάδια υλοποίησής του που αφορούν τις προτάσεις προσαρμογής στη Κλιματική Αλλαγή των Κανονισμών υδραυλικών και εγγειοβελτιωτικών έργων, στον έλεγχο και προσαρμογή των παραδοχών στη Κλιματική Αλλαγή του νέου οικοδομικού Κανονισμού για τη δόμηση πλησίον των ρεμάτων και αιγιαλού, στην ένταξη και κανονισμών συμπληρωματικών έργων αντιπλημμυρικής προστασίας με έργα εκτός αστικού ιστού για τη μείωση της πλημμυρικής διακινδύνευσης των οικισμών και διαμόρφωσης σχετικής προκήρυξης προγράμματος για την υιοθέτηση και υλοποίηση έργων εκτός αστικού ιστού για τη μείωση της πλημμυρικής διακινδύνευσης για τους Δήμους και Περιφέρειες της χώρας.
Το στάδιο τέσσερα υλοποίησης του έργου, αφορά στη διαμόρφωση προτάσεων δημιουργίας πρακτικών μεγάλης διηθητικότητας εντός αστικού ιστού (Low impact development) ως συμπλήρωμα των πολεοδομικών σχεδίων και σχετικής προκήρυξης προγράμματος για την υιοθέτηση και υλοποίηση πρακτικών μεγάλης διηθητικότητας εντός αστικού ιστού από τους Δήμους της χώρας, το πέντε στη διαμόρφωση προγράμματος συμμετοχής των ιδιωτών για την υιοθέτηση και υλοποίηση πρακτικών μεγάλης διηθητικότητας εντός αστικού ιστού και το τελευταίο, στη διάχυση αποτελεσμάτων μέσω έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων, αλλά και τη συνεργασία με φορείς για την υλοποίηση των προτάσεων, σεμινάρια ενημέρωσης δήμων, περιφερειών και ιδιωτών και μεταξύ άλλων υποβοήθηση υπηρεσιών για την προκήρυξη των προγραμμάτων.
