Οι ενεργειακές κοινότητες αναδεικνύονται ως βασικό στοιχείο για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ενεργειακή μετάβαση. Μάλιστα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή , έως το 2050, οι μισοί ευρωπαίοι πολίτες θα μπορούσαν να παράγουν το ήμισυ της ανανεώσιμης ενέργειας της ΕΕ.
Μια πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου έδειξε ότι οι πολίτες της ΕΕ αναμένουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία περισσότερες επενδύσεις και δέσμευση από τις ευρωπαϊκές αρχές για την ενεργειακή μετάβαση στο μέλλον. Σύμφωνα με τα στοιχεία, πάνω από το 80% των ερωτηθέντων επιθυμεί περισσότερες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το 82% πιστεύει επίσης ότι η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια, τις μεταφορές και τα αγαθά μπορεί να μειώσει την εξάρτησή μας από πηγές ενέργειας εκτός ΕΕ.
Το νέο νομικό καθεστώς
Οι ενεργειακές κοινότητες βασίζονται στην έννοια της τοπικής ενεργειακής ιδιοκατανάλωσης και επιτρέπουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών, προάγοντας την ενεργειακή απόδοση, διασφαλίζοντας ότι οι τοπικές κοινωνίες όχι μόνο είναι αυτάρκεις όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό, αλλά και μειώνοντας σημαντικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Αν και η έννοια των ενεργειακών κοινοτήτων δεν είναι νέα, τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει σημασία χάρη στο νομικό καθεστώς που δημιουργεί το πακέτο Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους .
Αυτό το πακέτο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την οδηγία για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας . Αυτές οι οδηγίες ρυθμίζουν δύο νέες έννοιες των ενεργειακών κοινοτήτων: τις ενεργειακές κοινότητες των πολιτών, οι οποίες χρησιμεύουν για τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού για τους νέους παίκτες στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και τις κοινότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που χαρακτηρίζονται ως χρήσιμα εργαλεία για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων ποσότητα ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές.
Ο χάρτης των ενεργειακών κοινοτήτων
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature χαρτογράφησε ενεργειακές κοινότητες σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, 26 από τις οποίες είναι κράτη μέλη της Ε.Ε.
Στις χώρες της ΕΕ υπάρχουν 9252 ενεργειακές κοινότητες, αν και μπορούμε να δούμε μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών μελών: περισσότερες από τις μισές από αυτές βρίσκονται στη Γερμανία, η οποία έχει 4848 ενεργειακές κοινότητες, ακολουθούμενη από άλλα κράτη της Ένωσης, ενώ η Βουλγαρία, η Μάλτα, Η Ρουμανία και η Ουγγαρία έχουν μόνο ένα.
Η συγκεκριμένη μελέτη καταγράφει στην Ελλάδα 168 ενεργειακές κοινότητες.
Αυτές οι κοινότητες μπορούν να συσταθούν ως νομικά πρόσωπα, με τη μορφή συνεταιρισμών, κοινωνικών επιχειρήσεων, ενώσεων ή άλλων τύπων νομικών οντοτήτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, επιτρέποντας σε ιδιώτες να συνεργάζονται με τις τοπικές αρχές και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για να ενορχηστρώσουν κοινές επενδύσεις στην ενέργεια αγαθών και για συµµετοχή στις ενεργειακές αγορές.
Το καθεστώς στην Ελλάδα
Από την 1η Νοεμβρίου άλλξαν όλα στην αυτοπαραγωγή ενέργειας στη χώρα μας. Το σχήμα των παλιών ενεργειακών κοινοτήτων (που προβλεπόταν στον ιδρυτικό τους νόμο 4513/2018) έπαψε να ισχύει και πλέον έρχονται οι νέας μορφής Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) και οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΠ).
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Εταιρειών Φωτοβολταϊκών, μέχρι σήμερα το 99,3% των εγκατεστημένων έργων Ενεργειακών Κοινοτήτων (ΕΚΟΙΝ) λειτουργούν με σκοπό την πώληση ενέργειας και μόλις το 0,7% για αυτοκατανάλωση ενέργειας των μελών τους.
Ο νόμος 5037/2023 που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάρτιο ενσωμάτωσε δύο Κοινοτικές Οδηγίες για τις ΑΠΕ και τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Προειδοποιήσεις
Παρόλα αυτά ο αριθμός των αιτήσεων έργων αυτοπαραγωγής που απορρίπτονται από τον ΔΕΔΔΗΕ λόγω αδυναμίας σύνδεσης στο δίκτυο διαρκώς αυξάνεται, όπως καταδεικνύει έκθεση του «Τhe Green Tank» που αφορά την ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας.
Σύμφωνα με την έκθεση για την κάλυψη των αναγκών περίπου 245.000 οικιακών καταναλωτών σε 12 δήμους της Δυτικής Μακεδονίας και της Αρκαδίας (Κοζάνης, Βοΐου, Εορδαίας, Σερβίων, Βελβεντού, Φλώρινας, Αμυνταίου, Πρεσπών, Μεγαλόπολης, Οιχαλίας, Γορτυνίας και Τρίπολης) απαιτείται η δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων και εγκατάσταση 272 MW με 300 MW (μεγαβάτ) φωτοβολταϊκών σταθμών.
