Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας, Υπ. Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ
panagiotisgln@gmail.com, www.pgalanislaw.gr
Προστασία των ρεμάτων στις δικαστικές αποφάσεις
Η νομολογία έχει ορίσει τα υπό διάφορες ονομασίες ρεύματα «ουσιώδες στοιχείο του υπό του άρθρου 24 του Συντάγματος προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος, και μάλιστα της γεωμορφολογίας του διά των οποίων συντελείται κυρίως η απορροή προς τη θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς. Εκτός, όμως, από αυτή τη λειτουργία, τα ρεύματα αποτελούν, επίσης, φυσικούς αεραγωγούς, μαζί δε με τη χλωρίδα και πανίδα τους είναι οικοσυστήματα με ιδιαίτερο μικροκλίμα που συμβάλλουν πολλαπλώς στην ισορροπία του περιβάλλοντος».
Ρέματα είναι οι πτυχώσεις της επιφάνειας της γης με τις οποίες συντελείται η απορροή προς τη θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων.
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να διαμορφώσει σε κατάλογο όλες τις βασικές παραδοχές για τα υδατορέματα, που αποτελούν ουσιωδέστατο στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος.
Στο κράτος επιβάλλεται συνταγματική υποχρέωση να διατηρεί τα πάσης φύσεως υπορρεύματα στην φυσική τους κατάσταση προς διασφάλιση της λειτουργίας τους ως οικοσυστημάτων, επιτρέπεται δε μόνον η εκτέλεση των απολύτως αναγκαίων τεχνικών έργων διευθέτησης της κοίτης και των πρανών τους προς διασφάλιση της ελεύθερης ροής των υδάτων, αποκλειόμενης κάθε αλλοίωσης της φυσικής τους κατάστασης με επίχωση ή κάλυψη της κοίτης τους ή τεχνική επέμβαση στα σημεία διακλάδωσής τους (ΣτΕ 572-3/2012 7μ., 899/2011 7μ., 3849/2006 7μ., 2591/2005 7μ., 4577/1998, κ.ά.).
Εξάλλου, τα υδρορεύματα προστατεύονται καθ’ όλη τους την έκταση και ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους, ώστε να διατηρείται η φυσική τους κατάσταση και να διασφαλίζεται η επιτελούμενη από αυτά λειτουργία της απορροής των υδάτων (ΣτΕ 572-3/2012 7μ., 899/2011 7μ., 3849/2006 7μ., 319/2002, 2669/2001 7μ., κ.ά., Π.Ε. Ολομ. 262/2003).
Ο χώρος που καταλαμβάνει το ρέμα, μετά τη νόμιμη οριοθέτησή του, δεν δύναται να χαρακτηρισθεί ως οικοδομήσιμος ή ως χώρος προορισμένος για ανέγερση κοινωφελών κτηρίων, αλλ’ αποκλειστικά ως κοινόχρηστος χώρος, αποκλειομένης κάθε εργασίας επιχώσεως ή καλύψεως του ρέματος. Απολύτως αναγκαία τεχνικά έργα για τη διευθέτηση της κοίτης και των πρανών ρέματος επιτρέπονται μόνο προς διασφάλιση της ελεύθερης ροής των υδάτων.
Η ένταξη σε πολεοδομική ρύθμιση είναι επιτρεπτή μόνο όταν τούτο επιβάλλουν οι ανάγκες ενός ευρύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού και μόνο εφόσον διασφαλίζεται η επιτέλεση της φυσικής τους λειτουργίας. Πρωταρχικός όρος για την ένταξη των ρεμάτων σε πολεοδομική ρύθμιση είναι η προηγούμενη αποτύπωσή τους και ο καθορισμός της οριογραμμής τους (ΣτΕ 572-3/2012 7μ., 899/2011 7μ., 3849/2006 7μ. κ.ά.).