Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος/Νομικός Σύμβουλος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου, PhD, LLM Νομικής ΕΚΠΑ
panagiotisgln@gmail.com, www.pgalanislaw.gr
Η απόδοση της έννοιας του «διατηρητέου» (κατά την πολεοδομική νομοθεσία) και του «μνημείου» (κατά την αρχαιολογική νομοθεσία) συνεπάγονται την υπαγωγή του αγαθού σε ένα συγκεκριμένο νομικό προστατευτικό πλαίσιο. Τα διατηρητέα κτήρια μπορούν να θεωρηθούν «δημόσια αγαθά», εφόσον χαρακτηρίζονται από δύο αλληλένδετες ιδιότητες: τη μη αποκλεισιμότητα και την μη αφαιρεσιμότητα.
Κατ΄εξαίρεση χρήσεις στα διατηρητέα
Οι κατ’ εξαίρεση χρήσεις στα χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα κτίρια επιτρέπονται μόνο με την προϋπόθεση ότι εναρμονίζονται με το χαρακτήρα του οικοδομήματος, την αρχιτεκτονική διάρθρωση και δομή του, τις κτιριολογικές και κατασκευαστικές δυνατότητές του, αποβλέπουν στην απόδειξη και διατήρηση του αισθητικού και αρχιτεκτονικού του χαρακτήρα και δεν συνεπάγονται ουσιώδη αλλοίωση της μορφής του και δεν παραβλέπουν το διατηρητέο κτίριο και τον περιβάλλοντα χώρο του. Οι σχετικές αποφάσεις της διοικήσεως πρέπει να αιτιολογούνται ειδικά.
Αίτηση στη διοίκηση για τον καθορισμό αποζημίωσης
Οι επιβαλλόμενοι εκ του άρθρου 24 παρ. 6 Συντάγματος περιορισμοί είναι ουσιώδεις. Εξυπηρετούν το γενικότερο (δημόσιο) συμφέρον. Ωστόσο, δεν δύναται να θίγουν τον πυρήνα των εξουσιών της ιδιοκτησίας, όπως διαμορφώνεται εν όψει του σκοπού του άρθρου 24 του Συντάγματος και της φύσης του προστατευόμενου αγαθού. Σε αυτή την περίπτωση, δημιουργείται, κατά την παράγραφο 6 του άρθρου αυτού, υποχρέωση αποζημίωσης του θιγόμενου ιδιοκτήτη που θα καθορίσουν τα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια.
Σε κάθε περίπτωση επέμβασης στην περιουσία ενός προσώπου, πρέπει να εξασφαλίζεται δίκαιη ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου και των απαιτήσεων για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του προσώπου. Για τη στάθμιση αυτή λαμβάνεται υπ’ όψιν, μεταξύ άλλων κριτηρίων, και η αναγνώριση δικαιώματος αποζημίωσης του θιγομένου.
Η Διοίκηση, προκειμένου για ακίνητο εντός σχεδίου, για το οποίο κρίνεται απαραίτητη η επιβολή περιορισμών για την προστασία μνημείου, οφείλει να αναζητήσει τη βέλτιστη λύση που θα συνδυάζει την ανάδειξη – προστασία του μνημείου με τη δυνατότητα ανοικοδόμησης του ακινήτου, ώστε να μη θίγεται ουσιωδώς το δικαίωμα ιδιοκτησίας επ΄ αυτού, σε περίπτωση δε, κατά την οποία κριθεί αναγκαία η απαγόρευση δόμησης, που όπως έχει κριθεί (ΣτΕ Ολ 3146/1986), συνιστά ουσιώδη περιορισμό της ιδιοκτησίας κατά τον προορισμό της και εφ΄όσον δεν χωρήσει απ΄ευθείας εξαγορά ή αναγκαστική απαλλοτρίωση του ακινήτου, έχει την υποχρέωση να εξετάσει, αν συντρέχει δικαίωμα αποζημίωσης του θιγόμενου ιδιοκτήτη και να καθορίσει το ύψος της.
Κατά συνέπεια, αν υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον ιδιοκτήτη του βαρυνομένου ακινήτου, η Διοίκηση οφείλει να διαλάβει ειδική κρίση εάν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής μιας από τις προβλεπόμενες στις ως άνω διατάξεις δυνατότητας, δηλαδή απευθείας εξαγοράς, αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ή καταβολής αποζημίωσης, ενόψει και του ισχύοντος στην περιοχή του ακινήτου πολεοδομικού καθεστώτος.
Κατά τα λοιπά, βλέπετε:
https://www.pgalanislaw.gr/blog/