Στο γήπεδο του Κάθετου Διαδρόμου φυσικού αέριου που φιλοδοξεί να μεταφέρει πολύ μεγάλους όγκους LNG, κυρίως αμερικανικού, από την Ελλάδα μέχρι την Ουκρανία, μπαίνει δυναμικά η ΔΕΠΑ.
Σε μια συγκυρία που οι εγχώριες, όπως και οι ευρωπαϊκές εταιρείες, συζητούν αυτή την εποχή με αμερικανούς παραγωγούς για να συνάψουν μακροχρόνια συμβόλαια μεγάλης αξίας, η ΔΕΠΑ εισέρχεται και επίσημα στο παιχνίδι της δέσμευσης χωρητικότητας κατά μήκος του Vertical Corridor, δηλαδή της διαδρομής που διασχίζει Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και Μολδαβία, φτάνοντας μέχρι την Ουκρανία.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η ελληνική εταιρεία, μαζί με την ελβετική Axpo Trading και την ουκρανική DTEΚ «καπάρωσαν» χθες το 30% της δυναμικότητας στη μεγάλη δημοπρασία για το μήνα Νοέμβριο, την οποία διενήργησαν οι Διαχειριστές των πέντε χωρών της λεγόμενης Διαβαλκανικής οδού (Trans-Balkan).
Στη πράξη, οι τρεις αυτοί παίκτες δέσμευσαν για τον επόμενο μήνα συνολική ποσότητα 6.320.000 KWh/ημέρα (6,32 GWh/ημέρα) επί ενός συνόλου 19,9 GWh/ ημέρα που διατίθεται σε μηνιαία βάση και για συνολική διάρκεια 6μηνών, μέχρι τον Απρίλιο του 2026, προκειμένου η Ουκρανία να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες του φετινού χειμώνα.
Το μομέντουμ προφανώς δεν είναι τυχαίο. Συνδέεται με το πολύ μεγάλο αμερικανικό ενδιαφέρον για το Κάθετο Διάδρομο, με τις διεργασίες που πληθαίνουν ενόψει και του σταδιακού τέλους των ρωσικών εξαγωγών (αρχής γενομένης από το 2026), και με τις χώρες διέλευσης να κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους, μέσω των Διαχειριστών, για να κάνουν τη διαδρομή όσο το δυνατόν πιο ελκυστική στους traders και προμηθευτές.
Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της χθεσινής δημοπρασίας είναι μακράν τα καλύτερα απ’ όλες τις προηγούμενες απόπειρες. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, είχε εκδηλωθεί μηδενικό ενδιαφέρον για το «Route1», όπως ονομάζεται το συγκεκριμένο προιόν, και στη πρώτη δημοπρασία (τέλη Αυγούστου), δεν είχε δεσμευθεί πάνω από το 5% της προσφερόμενης χωρητικότητας.
Οι αυξημένες φετινές ανάγκες της Ουκρανίας
Αλλά η γεωπολιτική συγκυρία και η πιο ενεργή εμπλοκή των χωρών της περιοχής, είχαν ως αποτέλεσμα οι πέντε Διαχειριστές – ΔΕΣΦΑ, Bulgartransgaz (Βουλγαρία), Transgaz (Ρουμανία), VestMoldTransgaz (Μολδαβία) και GTSOU (Ουκρανία) – να συμφωνήσουν πρόσφατα σε ένα αναβαθμισμένο προιόν, όχι μόνο μεγαλύτερης διάρκειας από τα προηγούμενα, αλλά και με πολύ πιο ελκυστικές ταρίφες διαμετακόμισης μετά τις πρόσφατες μειώσεις από Ρουμανία και Μολδαβία.
Οι πέντε Διαχειριστές που έλαβαν την απόφαση για μεσοσταθμική μείωση των ταριφών κατά 10% (- 50% από Τransgaz και VestMoldTransgaz), είχαν συναντηθεί τον Οκτώβριο στην Αθήνα, παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου.
Το δεύτερο ωστόσο στοιχείο για το ενδιαφέρον γύρω από το Κάθετο Διάδρομο αφορά τις αυξημένες όπως όλα δείχνουν φετινές ανάγκες της Ουκρανίας για εισαγωγές φυσικού αερίου. Τα συνεχιζόμενα ρωσικά χτυπήματα σε ενεργειακές υποδομές θα έχουν ως αποτέλεσμα, όπως εκτιμά η εξιδεικευμένη ενεργειακή ιστοσελίδα Montel, να χρειαστεί φέτος η Ουκρανία περισσότερες κατά 10% ποσότητες έναντι των αρχικών σχεδιασμών. Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ζελένσκι ενέκρινε πρόσφατα γύρω στα 200 εκατ ευρώ επιπλέον χρηματοδότηση προς την κρατική εταιρεία αερίου της χώρας Naftogaz.
Οι μεγάλες ευκαιρίες για τις ελληνικές υποδομές
Τα παραπάνω ανοίγουν προφανώς μεγάλες ευκαιρίες για τις υποδομές και τα ελληνικά τερματικά, καθώς αύξηση των φετινών αναγκών της Ουκρανίας σε φυσικό αέριο, μεταφράζεται σε ακόμη καλύτερες δουλειές για τον ΔΕΣΦΑ και τη Gastrade.
Τα ελληνικά terminals, δηλαδή η Ρεβυθούσα και το FSRU Αλεξανδρούπολης (εκτός λειτουργίας από τον Αύγουστο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου), θα δουν αναπόφευκτα τις χωρητικότητες τους να αξιοποιούνται περαιτέρω αυτό τον χειμώνα, πολλώ δε μάλλον όταν θα μπουν στο παιχνίδι και τα νέα προιόντα που ετοιμάζουν οι Διαχειριστές.
Το ένα είναι το «Route 2» που έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για τη μεταφορά LNG από τον τερματικό της Αλεξανδρούπολης μέχρι την Ουκρανία και το δεύτερο ονομάζεται «Route 3». Εχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει αζέρικο αέριο μέσω του αγωγού TAP από τη Κομοτηνή επίσης μέχρι τα ουκρανικά συνόρα. Σε αμφότερα η πρώτη δημοπρασία αναμένεται να ξεκινήσει εντός Νοεμβρίου.
Τα μεγέθη που συνεπάγεται αυτή η «αλλαγή σελίδας», από το ρωσικό στο αμερικανικό αέριο, είναι τεράστια, το ίδιο και οι μπίζνες που δρομολογούνται, όπως και τα συμβόλαια δισεκατομμυρίων που θα συναφθούν, γεγονός που εξηγεί το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από αμερικανικά κεφάλαια, όπως της αναπτυξιακής τράπεζας DFC, για επενδύσεις στον Κάθετο Διάδρομο.
Σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΝ, η πλήρης εμπορική αξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου συνεπάγεται μεγάλες ευκαιρίες για την ανάδειξη του ρόλου της χώρας ως στρατηγικού ενεργειακού κόμβου για τη Νοτιοανατολική και Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη, καθώς και για τη δυνατότητα το συγκεκριμένο σύστημα αγωγών να εδραιωθεί ως μια νέα ραχοκοκαλιά για την προμήθεια μεγάλων ποσοτήτων από το Νότο προς το Βορρά.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τα ελληνικά τερματικά θα κληθούν σωρευτικά τα επόμενα χρόνια να αντικαταστήσουν με άλλες πηγές (κυρίως αμερικανικές) έναν τεράστιο όγκο της τάξης των 15-16 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm), όσο είναι σήμερα η ποσότητα του ρωσικού αερίου που διακινείται από την Ελλάδα μέχρι τη Βουλγαρία και από τη Ρουμανία μέχρι την Ουγγαρία.
Τι θα γίνει με τις τιμές
Το ερώτημα ωστόσο στο οποίο ακόμη κανείς δεν απαντά είναι το τι θα συμβεί με τις τιμές κατά τη μεταβατική περίοδο έως και τη διετία 2027-2028, διάστημα μέχρι το οποίο οι ξένοι οίκοι εκτιμούν ότι η παγκόσμια αγορά LNG θα παραμείνει σχετικά «σφιχτή».
Τα στοιχεία και οι εκθέσεις, όπως αυτή του BNEF, δείχνουν ότι η παγκόσμια προσφορά LNG θα ξεπεράσει τη ζήτηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τις τιμές, από το 2027 και μετά, με αποκορύφωμα προς το 2030, όταν και αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί και μπει σε λειτουργία οι επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων σε νέα facilities που δρομολογούν οι ΗΠΑ και το Κατάρ.
Το ερώτημα επομένως που θέτουν άνθρωποι του χώρου είναι σε τι τιμές θα καταστεί εφικτό να καλυφθεί το κενό του ρωσικού αερίου, κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο, δηλαδή μέχρι να μπουν στην παγκόσμια αγορά οι νέοι τεράστιοι όγκοι από ΗΠΑ και Κατάρ, ειδικά στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης που, σε αντίθεση με τη Δυτική Ευρώπη, συνεχίζουν να εξαρτώνται σημαντικά απ’ αυτό και στις οποίες συγκαταλέγεται και η Ελλάδα.
Ειδικά όταν το 45% των ελληνικών εισαγωγών καλύπτεται ακόμη από το ρωσικό αέριο, το οποίο κατά τα τρία τελευταία χρόνια η Μόσχα πουλά με σημαντικό discount, όχι για κανέναν άλλο λόγο παρά για να διατηρήσει μερίδια μπροστά στην πίεση που δέχεται. Με άλλα λόγια, το ρωσικό αέριο μέσω αγωγού κοστίζει σήμερα χαμηλότερα από το LNG. Το τελευταίο δεν αναμένεται να γίνει φθηνότερο από το αέριο αγωγού, πριν από το 2027-2028, όπως εκτιμούν οι διεθνείς έρευνες.
