Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος/Νομικός Σύμβουλος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου, PhD, LLM Νομικής ΕΚΠΑ
panagiotisgln@gmail.com, www.pgalanislaw.gr
Η ιδιοκτησία ως δικαίωμα
Το άρθρο 17 παρ. 1 Σ προβλέπει ότι «η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος». Η ιδιοκτησία αποτελεί ατομικό δικαίωμα και συνάμα νομικό θεσμό. Το ίδιο το Σύνταγμα αναγνωρίζει ότι το δικαίωμα της ιδιοκτησίας δεν είναι απόλυτο, αλλά μπορεί να περιοριστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Η ρήτρα του γενικού συμφέροντος τείνει να ταυτίζεται με τη γενική επιφύλαξη υπέρ του νόμου.
Το δικαίωμα του θιγόμενου ιδιοκτήτη προς αποζημίωση
Ο θιγόμενος ιδιοκτήτης, κατά την έννοια των διατάξεων του Ν. 1650/1986, δικαιούται, μέχρι την έκδοση του προεδρικού αυτού διατάγματος, να ασκήσει ευθεία αγωγή αποζημίωσης κατά του Ελληνικού Δημοσίου για την ικανοποίηση της αξιώσεώς του και δεν τίθεται ζήτημα προηγούμενης τήρησης διοικητικής διαδικασίας.
Υπάρχει η δυνατότητα κατόπιν υποβολής αίτησης προς τη Διοίκηση,
α) ανταλλαγής της ιδιοκτησίας με ιδιοκτησία του Δημοσίου,
β) παραχώρησης κατά χρήση δημόσιας έκτασης σε παραπλήσια περιοχή για ανάλογη χρήση ή
γ) εκμετάλλευσης, καταβολής εφάπαξ ή περιοδικής αποζημίωσης ή μεταφοράς συντελεστή δόμησης σε άλλη ιδιοκτησία.
Προβλέπεται έτσι η θέσπιση διοικητικής διαδικασίας για την αναγνώριση του δικαιώματος αποζημίωσης του θιγόμενου ιδιοκτήτη.
Απαιτείται, όμως, η έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος προς τούτο. Αυτό θα καθορίσει τις ειδικότερες προϋποθέσεις του δικαιώματος.
Έχει παγίως κριθεί ότι μέχρι την έκδοση του διατάγματος αυτού και το νομοθετικό καθορισμό αφενός μεν των ειδικότερων όρων και προϋποθέσεων αναγνώρισης του δικαιώματος αποζημίωσης του θιγόμενου ιδιοκτήτη, αφετέρου δε της διαδικασίας για την άσκηση της αξιώσεώς του αυτής, η Διοίκηση δεν έχει τη δυνατότητα, ελλείψει νομοθετικής ρύθμισης, να επιλέξει ένα από τα προβλεπόμενα στο νόμο οικονομικά αντισταθμίσματα, προκειμένου να τον αποζημιώσει για τη στέρηση της χρήσης της ιδιοκτησίας του.
Μη αντίθεση με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ και η αναγκαιότητα αγωγής στο Δημόσιο
Η αδράνεια, εξάλλου, αυτή της Διοίκησης να εκδώσει το σχετικό διάταγμα δεν αντιβαίνει στην κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ προστασία του ιδιοκτήτη. Και τούτο διότι ο θιγόμενος ιδιοκτήτης, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων των παρ. 1 και 4 του άρθρου 22 του ν. 1650/1986, ερμηνευόμενων σε συνδυασμό με τα διαλαμβανόμενα στη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 32 του ίδιου νόμου, δικαιούται, μέχρι την έκδοση του προεδρικού αυτού διατάγματος, να ασκήσει ευθεία αγωγή αποζημίωσης κατά του Ελληνικού Δημοσίου για την ικανοποίηση της αξιώσεώς του και δεν τίθεται ζήτημα προηγούμενης τήρησης διοικητικής διαδικασίας.
Η δυνατότητα δε αυτή ευθείας αγωγής αποζημίωσης του ιδιοκτήτη ικανοποιεί την κατά τις οικείες διατάξεις του Συντάγματος και της ΕΣΔΑ αξίωση σχετικά με την προστασία του δικαιώματός του, χωρίς να απορρέει από τα υπέρτερης ισχύος νομοθετήματα αυτά υποχρέωση παροχής σ’ αυτόν ευχέρειας επιλογής αυτούσιας αποζημίωσης αντί της χρηματικής (βλ. ΣτΕ 78/2021, Δημοσίευση: ΝκΦ).
Για περισσότερα, βλέπετε:
https://www.pgalanislaw.gr/blog/
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε στην παραπάνω ηλεκτρονική διεύθυνση: panagiotisgln@gmail.com