Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο της μεταπολιτευτικής της ιστορίας, με το τεχνικό δυναμικό της χώρας να καλείται να ανταποκριθεί σε πρωτοφανείς προκλήσεις αλλά και μεγάλες ευκαιρίες. Η αξιοποίηση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) —σε συνδυασμό με τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό βιώσιμης ανάπτυξης και τα ψηφιακά άλματα— θέτει νέα πλαίσια για τις επιστήμες της Πολιτικής και Γεωτεχνικής Μηχανικής, απαιτώντας πλήρη εναρμόνιση με τους Ευρωκώδικες και προώθηση καινοτομίας σε κάθε στάδιο σχεδιασμού και κατασκευής.
1. Μετάβαση στην Ανθεκτική και Πράσινη Υποδομή
Η πράσινη μετάβαση δεν αποτελεί απλώς ένα εθνικό στοίχημα, αλλά τεχνικά έναν μετασχηματισμό που απλώνεται αρμονικά, από τη γεωτεχνική έρευνα έως τη δομοστατική ανάλυση. Τα καινούρια μεγάλα
δημόσια έργα, με χρηματοδότηση από το ΤΑΑ —όπως το Σιδηροδρομικό Δίκτυο Αθηνών-Πάτρας, το Flyover Θεσσαλονίκης και εκτεταμένα δίκτυα ΑΠΕ— απαιτούν πλέον τεκμηρίωση και υπολογισμούς υπό το πρίσμα του Ευρωκώδικα 1 (δράσεις) και του Ευρωκώδικα 7 (γεωτεχνική διαστασιολόγηση).
Case Study: Γέφυρα στον Πηνειό
Στη νέα γέφυρα Πηνειού, υιοθετήθηκαν καινοτόμες πρακτικές πεδίων δοκιμών με χρήση CPT και SPT, ώστε να εντοπιστούν τοπικές ετερογένειες του εδάφους και να εφαρμοστεί με ασφάλεια ο EC-7 σε υπολογισμούς αντοχής θεμελίωσης. Στοιχεία σεισμικής ανάλυσης του EC-8 οδήγησαν στην επιλογή συστημάτων απορρόφησης κραδασμών και αυξημένης αντοχής σε εν δυνάμει σεισμικά φορτία, εξασφαλίζοντας την απαιτούμενη πλαστιμότητα στη στατική διαστασιολόγηση.
2. Ψηφιακός Μετασχηματισμός στην Τεχνική Πράξη
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν περιορίζεται πια σε επίπεδο γραφειοκρατίας αλλά δομεί νέο υπόβαθρο στη μελέτη, επίβλεψη και διαχείριση έργων. Η χρήση BIM (Building Information Modeling) και GIS
(Geographic Information Systems) επιταχύνει τον κύκλο ζωής ενός έργου, διασφαλίζοντας διαφάνεια και ιχνηλασιμότητα σε κάθε στάδιο.
Στην Αθήνα, οι εξατομικευμένες μελέτες θεμελίωσης μεγάλων νοσοκομείων εκπονούνται πλέον πλήρως ψηφιακά, με διαστασιολόγηση στο EC-2 (σκυρόδεμα), διασταυρούμενος με γεωτεχνικά δεδομένα EC-7, ενώ η καταγραφή του γεωλογικού κινδύνου γίνεται στην πράξη μέσω GIS.
Case Study: Ανακατασκευή Γέφυρας Μυλοποτάμου
Η γέφυρα στον Μυλοπόταμο της Κρήτης, που επλήγη από πλημμύρες, μελετήθηκε με έμφαση στην ταχεία προσομοίωση υδραυλικής συμπεριφοράς (EC-1 και EC-8) και την ψηφιακή καταγραφή ροών, ενώ
υιοθετήθηκε καινοτόμος προσέγγιση θεμελίωσης με μικροπάσσαλους, σύμφωνα με τις αυξημένες απαιτήσεις του EC-7 σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης.
3. Έργα Ενέργειας και Δίκτυα ΑΠΕ
Η έλευση των μεγάλων δικτύων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αλλάζει τον χάρτη των γεωτεχνικών και αντισεισμικών απαιτήσεων. Για παράδειγμα, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα
απαιτούν εξειδικευμένη γεωτεχνική έρευνα για την τοποθέτηση θεμελίων ογκολίθων, την εκτίμηση διαβρωσιμότητας και τη σεισμικά ασφαλή σχεδίαση βασισμένη στον EC-7 σε συνδυασμό με τον EC-8.
Case Study: Υποβρύχιοι Διασυνδετήριοι Αγωγοί
Τα τελευταία διασυνδετήρια καλώδια υψηλής τάσης που συνδέουν νησιά του Αιγαίου με την ηπειρωτική Ελλάδα αποτελούν προηγμένο τεχνικό παράδειγμα. Οι μελέτες θεμελίωσης των σταθμών μεταφοράς
εξετάστηκαν με συνδυασμό EC-2 (σκυρόδεμα), EC-3 (χάλυβας) και EC-7.
Χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι ενίσχυσης υπογείων εδαφών και τα εδαφοδυναμικά δεδομένα ενσωματώθηκαν με real-time παρακολούθηση μέσω ψηφιακών πλατφορμών.
4. Ανάπλαση Αστικών Κέντρων και Πράσινες Ταυτότητες Κτιρίων
Η ανανέωση περιοχών υψηλού κινδύνου, όπως το πρώην βιομηχανικό μέτωπο του Πειραιά, προϋποθέτει όχι μόνο εδαφοτεχνική αξιολόγηση αλλά και τη συνολική πράσινη αναβάθμιση δομικών στοιχείων, μέσω
EC-6 (τοιχοποιία) και ΟΔΗΓΙΑΣ 2010/31/ΕΕ (ενεργειακή αποδοτικότητα κτιρίων). Στην πράξη, κατασκευάζονται δομές με φέρουσες τοιχοποιίες νέας γενιάς που αξιοποιούν πλήρως τα δυναμικά φορτία κατά EC-1 και υβριδική χρήση σκυροδέματος και τούβλου με σύμμεικτα συστήματα EC-4.
Case Study: Πολυώροφα Ξύλινα Κτίρια στη Θεσσαλονίκη
Μετά την έγκριση πειραματικών έργων μέσω ΤΑΑ, ξύλινες πολυώροφες κατασκευές μελετήθηκαν και υλοποιούνται πιλοτικά στη Θεσσαλονίκη. Έγινε αυστηρή εφαρμογή του EC-5 (ξύλινες κατασκευές) και
εκτεταμένος αντισεισμικός έλεγχος EC-8, με ιδιαίτερη προσοχή στα σημεία σύνδεσης κατασκευών από διαφορετικά υλικά.
5. Γεωτεχνικός Σχεδιασμός σε Περιοχές Υψηλού Κινδύνου
Η χώρα καλείται να διαχειριστεί έργα εδαφικής σταθερότητας και προστασίας υποδομών σε περιοχές με έντονα γεωτεχνικά προβλήματα, όπως κατολισθήσεις ή σεισμικά ρήγματα (π.χ. Θεσσαλία, Εύβοια,
Κρήτη). Τα σύγχρονα έργα οδοποιίας και αντιδιαβρωτικών παρεμβάσεων έχουν σχεδιαστεί με προσομοίωση εδαφικών κινδύνων (EC-7 και EC-8), ενσωματώνοντας τεχνικές σταθεροποίησης πρανών και
τοποθέτησης διαφραγμάτων κίνησης όγκου εδαφών.
Case Study: Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας (Ε65)
Στις σήραγγες και τα γεφυρώματα του Ε65, εφαρμόζεται πολυπαραμετρική ανάλυση σεισμικής συμπεριφοράς (αναφορά σε EC-8), χρήση βαθιών φρεατίων θεμελίωσης, αλλά και εφαρμογή ψηφιακών
εργαλείων για την online παρακολούθηση καθιζήσεων και εύρους σεισμικών ταλαντώσεων στο υπέδαφος. Η περιβαλλοντική αποκατάσταση των κοπών γίνεται με επιλογή γεωσυνθετικών υλικών σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.
6. Καινοτομία, Εκπαίδευση και Προσαρμογή
Η ταχύτητα εκτέλεσης των έργων και οι απαιτήσεις ψηφιοποίησης ενισχύουν την ανάγκη για συνεχή τεχνική εκπαίδευση. Οι επαγγελματίες της γεωτεχνικής και πολιτικής μηχανικής καλούνται να
παρακολουθούν και να εφαρμόζουν διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, νέα λογισμικά, σύγχρονες εξελίξεις στους κανονισμούς και στρατηγικές συνεργασίες μεταξύ μελετητών, κατασκευαστών και φορέων εποπτείας.
Συμπέρασμα
Το Ταμείο Ανάκαμψης θέτει τεχνικά, χρονικά κι επιστημονικά υψηλότατα στάνταρ, ωθώντας το τεχνικό δυναμικό της Ελλάδας στην αιχμή της διεθνούς τεχνογνωσίας. Η πλήρης αξιοποίηση των Ευρωκωδίκων, η εφαρμογή της πράσινης μετάβασης και η βαθιά υιοθέτηση ψηφιακών πρακτικών αναδεικνύουν τη νέα συλλογική ταυτότητα της τεχνικής κοινότητας: ένα δυναμικό, καινοτόμο και ανθεκτικό επιστημονικό και επαγγελματικό σώμα, ικανό να ανταποκριθεί στις ανάγκες του 21ου αιώνα.
Ο Δρ. Κώστας Σαχπάζης είναι Πολιτικός Μηχανικός, Καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (www.uowm.gr και www.geodomisi.com, email: sachpazis@teemail.gr), η Κωνσταντίνα Σαχπάζη είναι Πολιτικός Μηχανικός, και η Δέσποινα Σαχπάζη είναι Αρχιτέκτων Μηχανικός
