Στρατηγικές αποφάσεις
«Μέχρι στιγμής έχουμε κάνει τα εξής μικρά βήματα: Με νόμο του κράτους (30/112016) επιτρέπεται η ηλεκτρική διασύνδεση σκαφών ενώ το πλαίσιο εθνικής στρατηγικής μεταφορών για την ενέργεια έχει αναγνωρίσει (30/10/2017) τον ηλεκτρισμό ως ναυτιλιακό καύσιμο. Τα λιμάνια έχουν αντιληφθεί τις αναπτυξιακές προοπτικές και έχουν συμπεριλάβει δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης στο masterplan τους και κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή, αναζητώντας συγχρηματοδότηση από ΕΣΠΑ, ταμεία συνοχής, ευρωπαϊκά κονδύλια κ.λπ. Τώρα είναι η στιγμή που παίρνονται οι στρατηγικές αποφάσεις. Για παράδειγμα, το masterplan του ΟΛΠ γύρισε πίσω ως μη αποδεκτό. Εκεί προβλέπονταν πολλές περιβαλλοντικές παρεμβάσεις. Γενικά όμως σε αυτό το θέμα όλα τα λιμάνια είναι αρκετά πίσω (σ.σ. πριν από λίγες μέρες η ΟΛΠ ΑΕ τιμήθηκε με το Ειδικό Βραβείο για τα “Προγράμματα παρακολούθησης ποιότητας του περιβάλλοντος” σε συνεργασία με Πανεπιστημιακούς Φορείς κατά το τέταρτο Annual Sustainability Summit 2019)».
Κοστοβόρες επενδύσεις
«Τα ELEMED αφορά μελέτες σε τρία λιμάνια (Πειραιάς, Λεμεσός -Κύπρος, Κόπερ – Σλοβενία) και το έργο στην Κυλλήνη (η σχολή ναυπηγών του ΕΜΠ συμμετείχε στο τεχνικό μέρος) που χρηματοδοτήθηκε από τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα των Μεταφορών, την προτεραιότητα Θαλασσίων Διαδρόμων και από τον φάκελο των Ταμείων Συνοχής. Η συγχρηματοδότηση ήταν της τάξης του 70%. Οι επενδύσεις αυτές επειδή είναι κοστοβόρες (στην Κυλλήνη λίγο κάτω από 1MW ήταν της τάξης των 500.000 ευρώ) και δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από ιδιωτικούς πόρους.
Για τα βασικά λιμάνια, το πρόβλημα είναι τα κρουαζιερόπλοια τα οποία ελλιμενισμένα έχουν ανάγκες της τάξης των 10 MW με 15 MW. Για παράδειγμα, στον Πειραιά με τέσσερα ως επτά τέτοια πλοία καταλαβαίνετε πόση ηλεκτρική ενέργεια χρειάζεται και πόσο θα κοστίσουν οι εγκαταστάσεις. Δυστυχώς όμως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν χρηματοδοτείται η κρουαζιέρα».
Αναβάθμιση υπηρεσιών
Ο εκσυγχρονισμός των λιμανιών είναι και απότοκο του περιορισμού του φαινομένου του θερμοκηπίου: «H διεθνής εγρήγορση για περιορισμό του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής με μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλείται από μία σειρά ανθρώπινων δραστηριοτήτων έχει οδηγήσει και τη ναυτιλία σε σημαντικές αποφάσεις. Τα λιμάνια έχουν με τη σειρά τους άμεσο ενδιαφέρον να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων στον χώρο τους αλλά και να μειώσουν τα ίδια την κατανάλωση ενέργειας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτείται να εκσυγχρονιστούν αναβαθμίζοντας τις προσφερόμενες υπηρεσίες τους προς το διεθνές δίκτυο μεταφορών χωρίς μάλιστα άλλες αρνητικές επιδράσεις προς το περιβάλλον».
Η αναβάθμιση αυτή των υπηρεσιών περιλαμβάνει την ενεργειακή αναβάθμιση λιμανιών που πρακτικά σημαίνει:
· Εξοικονόμηση ενέργειας με σύγχρονους λαμπτήρες χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και με κεντρική διαχείριση.
· Προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας στα ελλιμενιζόμενα πλοία μέσω ηλεκτρικής διασύνδεσης.
· Προμήθεια «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας (που έχει παραχθεί μέσω Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) σε συνδυασμό (εφόσον είναι δυνατόν) με εγκατάσταση ΑΠΕ σε διαθέσιμους χώρους του λιμανιού και αποθήκευση σε συσσωρευτές ηλεκτρικής ενέργειας της οποίας η προμήθεια γίνεται σε χρονικές περιόδους με οικονομικά συμφέροντες όρους.
· Έξυπνη διαχείριση ενεργοβόρων φορτίων, όπως γερανοί φορτο-εκφόρτωσης, με προηγμένα συστήματα κεντρικής ενεργειακής διαχείρισης.
· Εσωτερικές συγκοινωνίες (εντός λιμανιού) μεταφοράς επιβατών και αγαθών μέσω επαναφορτιζόμενων ηλεκτροκίνητων οχημάτων αλλά και προσφορά θέσεων στάθμευσης για ηλεκτροκίνητα οχήματα ταξιδιωτών (μόνο εντός χώρων δικαιοδοσίας του λιμανιού ) με δυνατότητες φόρτισης.
· Διαχείριση αποβλήτων των ελλιμενιζόμενων πλοίων.
Μέτρηση ρύπανσης
Η μείωση της ρύπανσης στα λιμάνια είναι ένας παράγοντας που μετρά στο οικολογικό αποτύπωμά τους: «Kατά κανόνα μετριέται με εξειδικευμένα όργανα, με τη βοήθεια σταθμών μέτρησης που είτε είναι μόνιμα εγκατεστημένοι είτε είναι εποχούμενοι και επομένως είναι πιο ευέλικτοι.
Για να γίνει μία σωστή αποτίμηση της ρύπανσης, πρέπει οι μετρήσεις να λαμβάνονται τακτικά και για μακρύ χρονικό διάστημα σε συνδυασμό μάλιστα με μετεωρολογικά δεδομένα (θερμοκρασία, υγρασία, ηλιοφάνεια κ.λπ.). Κύριες πηγές ρύπανσης είναι τα ελλιμενιζόμενα πλοία τα οποία σβήνουν τις κύριες προωστήριες μηχανές τους όχι όμως και τις γεννήτριες, καθώς η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην κατάσταση ελλιμενισμού είναι απαραίτητη για μία σειρά από καταναλωτές (π.χ. φωτισμός, χώροι ενδιαίτησης, μαγειρεία, ψυγεία κ.λπ.). Τα πλοία υπόκεινται στους (ολοένα και περισσότερο) αυστηρούς κανονισμούς ρύπων που έχουν θεσπίσει ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικά για κάποιες περιοχές στον Κόσμο υπάρχουν εξαιρετικά αυστηροί περιορισμοί ρύπων (Emission Controlled Area-ECA’s, Ακτές ΗΠΑ και Βόρεια Θάλασσα προς το παρόν). Η ρύπανση πάντως προσαυξάνεται και από άλλες πηγές, όπως είναι τα οχήματα που κυκλοφορούν στην ευρύτερη περιοχή ενός λιμανιού».
Πριν από λίγες μέρες η ΟΛΠ ΑΕ τιμήθηκε με το Ειδικό Βραβείο για τα «Προγράμματα παρακολούθησης ποιότητας του περιβάλλοντος» σε συνεργασία με Πανεπιστημιακούς Φορείς, κατά το τέταρτο Annual Sustainability Summit 2019.
Μικρά λιμάνια
Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης αφορά και τα μικρά λιμάνια, καθώς συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη. «Τα λιμάνια αυτά έχουν μεγάλη σημασία για την τοπική κοινωνία, καθώς στηρίζουν την εμπορική και οικονομική τους δραστηριότητα. Εδώ όμως το πρόβλημα είναι κυρίως η έλλειψη δυνατότητας χρηματοδότησης των υποδομών και η οικονομική σκοπιμότητα των έργων με τα (σημαντικά) περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη».
Όπως είπε και ο καθηγητής, έχουμε ακόμα δρόμο…
Μείωση εκπομπών με ηλεκτροδότηση πλοίων από στεριά
«Κατά τη διάρκεια μιας δεκάωρης παραμονής σε ένα λιμάνι, οι μηχανές ντίζελ ενός και μόνο κρουαζιερόπλοιου καταναλώνουν 20 μετρικούς τόνους καυσίμου και παράγουν 60 μετρικούς τόνους CO2. Αυτό ισοδυναμεί με τις ετήσιες εκπομπές αερίων 25 μέσων ευρωπαϊκών αυτοκινήτων», αναφέρει ο Roberto Bernacchi, διευθυντής του δικτύου Smart Port : Οι εκπομπές μπορούν να εξαλειφθούν (τοπικά τουλάχιστον) αν οι εγκαταστάσεις του πλοίου τροφοδοτηθούν με ηλεκτρική ισχύ από τη στεριά. Εκτός από τις εκπομπές CO2, η παροχή ηλεκτρικής ισχύος στο πλοίο βοηθά στον περιορισμό του SO2, NOx και άλλων αερίων ρύπων που εκπέμπουν τα πλοία.
Επειδή «η ανάπτυξη στη στεριά ενός συστήματος τροφοδοσίας για τα πλοία μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στο τοπικό δίκτυο, χρειάζεται να γίνουν μελέτες συστήματος για την εκτίμηση της συνολικής επίδρασης και να προταθούν λύσεις αναβάθμισης και ενίσχυσης του τοπικού δικτύου και του δικτύου του λιμανιού, προκειμένου να διευκολυνθούν οι συνδέσεις με πλοία».
Τα λιμάνια σήμερα «διαθέτουν εγκαταστάσεις κατάλληλες για επίπεδα ισχύος της τάξης των 2 με 3 MW. Η κατανάλωση των πλοίων μπορεί να φτάνει και τα 10 MW. Αυτό σημαίνει ότι, ενδεχομένως, οι υφιστάμενες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις των λιμανιών να πρέπει να υποστούν σημαντικές επεκτάσεις και αναβαθμίσεις (όπως πχ. ένταξη νέου υποσταθμού ή και επιπλέον γραμμής μεταφοράς), προκειμένου να υποστηρίξουν την ταυτόχρονη τροφοδοσία πολλών πλοίων με ηλεκτρική ενέργεια».
Η ηλεκτροδότηση και τα έξυπνα δίκτυα «είναι μια εξαιρετική λύση για τη μείωση των εκπομπών μέχρι και 100 % και για την διασφάλιση μακροπρόθεσμης ανάπτυξης των λιμένων».
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
