Του Αθανάσιου Ψαθά
Σήμερα θα πάμε πιο βαθιά και θα μας απασχολήσουν δύο προβλέψεις του νόμου που κατά τη γνώμη μας αποτελούν σημαντικά προσκόμματα τόσο για την ανάπτυξη Επιχειρηματικών Πάρκων, όσο για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε υφιστάμενα Πάρκα και την λειτουργία τους.
Α. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Το πρώτο ζήτημα είναι η υποχρέωση μεταβίβασης της διαχείρισης του Πάρκου ύστερα από αίτημα του 51% των εγκατεστημένων ή των εν λειτουργία επιχειρήσεων (Ν. 3982 αρ. 58 § 2 εδ. β), και μάλιστα χωρίς αποζημίωση για μη αποσβεσθείσες επενδύσεις και χωρίς εξόφληση των ανείσπρακτων οφειλών που προέρχονται από εγκατεστημένες επιχειρήσεις προς τον Διαχειριστή. Ο νόμος αγνοεί το συνταγματικό δικαίωμα ιδιοκτησίας και αναφέρεται σε ένα νεφέλωμα αριθμού εγκατεστημένων επιχειρήσεων που μπορεί να διαμορφωθεί με τεχνητό τρόπο. Σε αυτή την περίπτωση προβλέπεται επίσης η μεταβίβαση της κυριότητας των κοινόχρηστων (Κ/Χ) και κοινωφελών (Κ/Ω) χώρων, για τους οποίους η ΕΑΝΕΠ/ΕΔΕΠ έχει καταβάλει τίμημα απόκτησης και από τους οποίους (Κ/Ω) μπορεί να έχει έσοδα, για παράδειγμα ενοικιάζοντάς τους.
Η πρόβλεψη αυτή του νόμου επικρέμεται σαν απειλή πάνω από τις ΕΑΝΕΠ/ΕΔΕΠ, που καλούνται να κάνουν επενδύσεις αναβάθμισης των υποδομών με μακρά περίοδο απόσβεσης και προκαταβάλλοντας το κόστος, έχοντας χαμηλό ποσοστό εισπραξιμότητας όπως θα δούμε στη συνέχεια και με κίνδυνο αμέσως μετά να αναγκαστούν να αποχωρήσουν από τη διαχείριση.
Ας δούμε ένα παράδειγμα επένδυσης π.χ. για την κατασκευή Μονάδας Καθαρισμού Αποβλήτων για ανταποδοτική δραστηριότητα:
Δεν υπάρχει επενδυτής που με αυτά τα οικονομικά δεδομένα θα προχωρήσει στο έργο, ιδιαίτερα μάλιστα αν κινδυνεύει να χάσει τη διαχείριση.
Χωρίς οικονομική απόδοση το μοντέλο διαχείρισης θα είναι πάντα αποτυχημένο: Ο επενδυτικός κίνδυνος είναι υψηλότατος εξαιτίας του σημαντικού ύψους κεφαλαίων που απαιτούνται για την δημιουργία του Πάρκου και το μεγάλο χρονικό διάστημα ανάκτησης των κεφαλαίων.
Επομένως, η μεταβίβαση της διαχείρισης θα πρέπει να γίνεται μόνο συναινετικά και εφόσον η διάδοχος διαχειρίστρια εταιρεία έχει εξοφλήσει (i) τις οφειλές των εγκατεστημένων και (ii) τυχόν αναπόσβεστες επενδύσεις του προηγούμενου διαχειριστή και (iii) έχει αποδείξει την κεφαλαιακή της επάρκεια για να αναλάβει το έργο.
Β. ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ
Ακόμα όμως και όταν γίνει η επένδυση, η εμπειρία δείχνει ότι το ποσοστό είσπραξης των κοινοχρήστων (που πάντα αφορούν αποκλειστικά ανταποδοτικές υπηρεσίες) από τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις ανέρχεται στο 55% περίπου. Aς δούμε ενδεικτικά ένα υποθετικό παράδειγμα οικονομικών έργου συντήρησης με κόστος 5000 ευρώ για το τι συμβαίνει σήμερα με την υπόθεση ότι το χρηματοοικονομικό κόστος είναι 5%:
Με βάση την υφιστάμενη πρακτική, όσο δεν ισχύουν οι κανόνες της αγοράς, όπως συμβαίνει διεθνώς (CTPΤσεχίας, VGPNVΒελγίου, InfraservΓερμανίας, RCP21 Ηνωμένου Βασιλείου κ.α.), κανένας σοβαρός επενδυτής δεν θα θελήσει να αναλάβει την διαχείριση μιας ΒΙ.ΠΕ. Η ΕΤΒΑ Ειδικότερα, σήμερα, το μόνο εργαλείο που έχει στη διάθεσή του ο φορέας διαχείρισης του Πάρκου το κάνει λόγω κληρονομικότητας και να δούμε για πόσο…
Ειδικότερα, σήμερα, το μόνο εργαλείο που έχει στη διάθεσή του ο φορέας διαχείρισης του Πάρκου για να διεκδικήσει τα οφειλόμενα από τα κοινόχρηστα είναι η προσφυγή στη δικαιοσύνη. Είναι όμως γνωστό το πρόβλημα της εξαιρετικά αργής απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας, που σε πολλές περιπτώσεις φτάνει μέχρι την αρνησιδικία (10 χρόνια και παραπάνω…). Είναι μία από τις δυο πιο βαθιές τομές που πρέπει να κάνει η Κυβέρνηση (η δεύτερη αφορά τη λειτουργία των ΟΤΑ). Επίσης, το κόστος της προσφυγής είναι ασύμφορο για ποσά που δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλα ανά επιχείρηση, αθροιζόμενα όμως “χτυπούν” τα οικονομικά αποτελέσματα του διαχειριστή. Να σημειωθεί εδώ ότι σήμερα οι αθροιστικές οφειλές των εγκατεστημένων επιχειρήσεων προς την ΕΤΒΑ ξεπερνούν τα €30 εκατ., κι αυτό παρόλο που όταν η εταιρεία ιδιωτικοποιήθηκε το 2003, το Δημόσιο διέγραψε απαιτήσεις της τότε κρατικής ΕΤΒΑ €1,5 δισ.! Δυστυχώς, με την ανοχή για να μην πω την υποστήριξη κάποιων αρχών στις Βιομηχανικές Περιοχές της χώρας βρίσκονται μερικές επιχειρήσεις που λειτουργούν εις βάρος των άλλων, οι αποκαλούμενοι freeriders, οι οποίες υποβαθμίζουν συνολικά την εικόνα των ΒΙ.ΠΕ. και δυσχεραίνουν το έργο του διαχειριστή.
Η λύση στο πρόβλημα των free riders είναι oφορέας διαχείρισης να εκχωρεί τα ανείσπρακτα κοινόχρηστα μετά από ένα ορισμένο διάστημα στο Δημόσιο μέσω μίας διαδικασίας που περνάει από την ΑΑΔΕ. Η διαδικασία δεν είναι πρωτοφανής – εφαρμόζεται για παράδειγμα στις ασφάλειες αυτοκινήτων, που παρέχονται από αμιγώς ιδιωτικές επιχειρήσεις και από τους Δήμους, για τις περιπτώσεις ανεξόφλητων δημοτικών τελών. Πρέπει εδώ να συνυπολογιστεί ότι όπως και ο Νόμος ορίζει, οι ΕΑΝΕΠ/ΕΔΕΠ, ως φορείς διαχείρισης Επιχειρηματικών Πάρκων, παρέχουν υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος, καθώς διαθέτουν τις υποδομές για την χωροθέτηση και την ορθή περιβαλλοντική λειτουργία των εγκατεστημένων επιχειρήσεων. Για τον λόγο αυτόν μάλιστα, οι ΕΑΝΕΠ/ΕΔΕΠ δεν μπορούν να αποχωρήσουν από τη διαχείριση των Πάρκων και είναι υποχρεωμένες να συνεχίσουν να λειτουργούν τις υποδομές, εκτός αν βρεθεί διάδοχος κατάσταση.
Κλείνοντας, μία σημείωση: Έχει αναφερθεί στον δημόσιο διάλογο ότι οι χρεώσεις των ΕΑΝΕΠ/ΕΔΕΠ, και της ΕΤΒΑ ειδικότερα, για τις παρεχόμενες υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα ακριβές. Εμείς ως εταιρεία αναθέτουμε όλες τις εργασίες στις ΒΙ.ΠΕ. μέσω διαγωνισμών, στους οποίους μπορούν να συμμετέχουν και οι ίδιες οι εγκατεστημένες επιχειρήσεις (εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες θα καθίσταντο ταυτόχρονα ελεγκτές και ελεγχόμενοι, όπως για παράδειγμα για θέματα περιβαλλοντικής συμμόρφωσης), βάσει πολιτικής προμηθειών που είναι γνωστή στις επιχειρήσεις. Επιπροσθέτως, εκπρόσωποι των εγκατεστημένων μπορούν να παρευρίσκονται στη διαδικασία ανοίγματος των προσφορών, όπως και γίνεται, ενώ στη συνέχεια αναρτούμε τα σχετικά παραστατικά στην ιστοσελίδα της εταιρείας.Για την πλειονότητα, το 83%, των εγκατεστημένων εταιρειών, η συνολική μέση μηνιαία χρέωση κοινοχρήστων ανέρχεται μόλις σε 68 ευρώ ανά επιχείρηση.
* Ο κ. Αθανάσιος Ψαθάς είναι Διευθύνων Σύμβουλος ΕΤΒΑ Α.Ε.