Τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα ξεκλειδώσουν τις επεκτάσεις των έργων της Αττικής οδού μελετούν εντατικά στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, καθώς τα νέα έργα θεωρούνται απολύτως αναγκαία για να «αναπνεύσει» η κυκλοφορία στον αστικό ιστό.
Η επέκταση προς Λαύριο και Ραφήνα και η κατασκευή της υπόγειας σήραγγας Ηλιουπόλεως που θα συνδέσει τον Καρέα με τη Λ. Βουλιαγμένης είναι έργα που βρίσκονται στην απόλυτη προτεραιότητα του υπουργείου, την ίδια ώρα που η κυβέρνηση καλείται να πάρει πολιτικές αποφάσεις και για την επέκταση της υφιστάμενης σύμβασης της Αττικής οδού που λήγει σε δύο χρόνια.
Ο διαγωνισμός του ΤΑΙΠΕΔ για την παραχώρηση του μεγάλου οδικού έργου που ήδη έχει προσελκύσει ισχυρό διεθνές αλλά και ελληνικό επενδυτικό ενδιαφέρον βρίσκεται στο στάδιο του τελικού σχεδιασμού και μια σοβαρή παράμετρος του μεγάλου έργου αποτελεί η αναπροσαρμογή της τιμής του διοδίου.
Οι τεχνικοί σύμβουλοι του ΤΑΙΠΕΔ έχουν μελετήσει τον οδικό άξονα και προτείνουν ένα διαφορετικό μοντέλο τιμολόγησης που θα αναπροσαρμόζεται με βάση τις ώρες αιχμής και πιθανώς και την ημέρα που θα μπαίνει ένα όχημα στον αυτοκινητόδρομο. Η Αττική οδός έχει χάσει από καιρό το πλεονέκτημα του αυτοκινητόδρομου που οδηγεί ξεκούραστα και γρήγορα τους χρήστες στον προορισμό τους. Υπάρχουν τμήματα του δρόμου, με κυριότερο αυτό από τη Δ. Πλακεντίας μέχρι τη Μεταμόρφωση, που παρουσιάζουν έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Ως ένα βαθμό το πρόβλημα μπορεί να λυθεί με την επέκταση της Λ. Κύμης, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει να κατασκευάζεται σύντομα. Ωστόσο και αυτό το σημαντικό έργο θα λύσει το πρόβλημα σε ένα μόνο κομμάτι του έργου (μεταξύ Μεταμόρφωσης και λ. Κύμης ). Από εκεί και πέρα το κυκλοφοριακό θα συνεχίζει να είναι υπαρκτό γιατί θα φέρει και νέα κίνηση που σήμερα μπλοκάρει στη Μεταμόρφωση.
Μελετώντας κανείς την κυκλοφορία του οδικού άξονα, διαπιστώνει ότι από τη σήραγγα Βριλησσίων μέχρι τη λ. Φυλής και στις δύο κατευθύνσεις τις ώρες αιχμής και τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού η κατάσταση έχει επιβαρυνθεί πολύ τα τελευταία χρόνια.
«Οι σύμβουλοι του ΤΑΙΠΕΔ καταλαβαίνουν ότι με τιμή 2,80 ευρώ του διοδίου, η κίνηση στην Αττική οδό δεν μπορεί να εκτονωθεί. Και ένα έργο που αναστενάζει δεν μπορεί αντίστοιχα να προσελκύσει μεγάλο τίμημα που είναι το μεγάλο ζητούμενο του διαγωνισμού», λένε άνθρωποι που αντιλαμβάνονται τον νέο σχεδιασμό και την ανάγκη να ξεμπλοκάρει το έργο για να αντλήσει περισσότερα έσοδα.
Διόδιο με βάση τις ώρες αιχμής
Μια ιδέα θα ήταν, όπως λένε αρμόδια στελέχη, από τις 7.00 ως τις 10.00 το πρωί που είναι οι ώρες αιχμής, κάποιοι σταθμοί και όχι το σύνολο του έργου (π.χ. οι σταθμοί που οδηγούν στην έξοδο της Αθηνών-Λαμίας από Δ. Πλακεντίας) να έχουν αυξημένο διόδιο και οι υπόλοιποι να διατηρήσουν τα 2,80 ευρώ που είναι η τελευταία αναπροσαρμογή που έγινε μετά την αύξηση του ΦΠΑ.
Σημειωτέον ότι η υφιστάμενη σύμβαση παραχώρησης προβλέπει ανώτατη τιμή 3,90 ευρώ! Με τα σημερινά δεδομένα, μια ανατίμηση διοδίου της τάξης του 3,20 ή 3,30 ευρώ στα τμήματα του οδικού άξονα που εμφανίζουν έντονα σημάδια συμφόρησης, για να επιλυθεί η αδυναμία του δρόμου να απορροφήσει άλλη κυκλοφορία και να εξασφαλίσει πολύ καλύτερες συνθήκες μετακινήσεων στον δρόμο, θα έδινε λύσεις.
Πριν την οικονομική κρίση, ο μέσος όρος κυκλοφορίας στην Αττική οδό ήταν 310.000 οχήματα (τις καθημερινές έπιανε 370.000). Σήμερα την κυκλοφορία αυτή, όπως υποστηρίζουν στελέχη τεχνικών συμβούλων, δεν μπορεί να τη σηκώσει η Αττική οδός καθώς όλοι οι δρόμοι που οδηγούν ή απορροφούν την κίνηση είναι σε χειρότερη κατάσταση (Κηφισίας, Πεντέλης κ.ά.) και δεν έχουν γίνει νέα έργα.
Οριστικές αποφάσεις για τον σχεδιασμό του διοδίου δεν έχουν ληφθεί, ωστόσο οι συναντήσεις τεχνικών κλιμακίων μεταξύ υπουργείου και ΤΑΙΠΕΔ εντατικοποιούνται. Στην κυβέρνηση φαίνεται να επικροτούν ένα αντίστοιχο μοντέλο αφού όμως πρώτα αξιολογηθούν και σταθμιστούν όλα τα δεδομένα των κυκλοφοριακών μελετών, εκτιμώντας ότι τα σημερινά στοιχεία δεν επαρκούν.
Ο σχεδιασμός του ΤΑΙΠΕΔ είναι να τρέξουν γρήγορα οι διαδικασίες για να προχωρήσει ο διαγωνισμός, για τον οποίο προβλέπει να υποβληθούν δεσμευτικές προσφορές εντός του α’ εξαμήνου του 2023.
Ο γόρδιος δεσμών των επεκτάσεων
Σε ό,τι αφορά το θέμα των επεκτάσεων, το μεγαλύτερο πρόβλημα συνεχίζει να είναι η εξασφάλιση χρηματοδότησης. Η επέκταση της λ. Κύμης παρά τις μεγάλες δυσκολίες για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, πήρε το πράσινο φως από την Κομισιόν (DG Regio). Ομως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαμηνύσει ότι σταματά να χρηματοδοτεί οδικούς άξονες. Αυτό αναγκάζει το υπουργείο να στραφεί σε άλλες εναλλακτικές λύσεις που κάποιοι δεν διστάζουν να χαρακτηρίσουν και ανατρεπτικές.
Οι λύσεις που υπάρχουν είναι τα κρίσιμα αυτά έργα να δρομολογηθούν είτε με ΣΔΙΤ, είτε ακόμη και με το νέο μοντέλο δημοπράτησης των «πρότυπων προτάσεων».
Επιπλέον όμως εξετάζεται η δυνατότητα ενός νέου «κουμπαρά», ο οποίος θα μπορεί να δεσμεύσει τμήμα των εσόδων από μεγάλες παραχωρήσεις όπως είναι η Αττική οδός και η Εγνατία για να χρηματοδοτηθούν καινούρια έργα. Για να γίνει αυτό, θα χρειαστεί η συναίνεση των ευρωπαϊκών θεσμών, καθώς τα έσοδα από τα δημοπρατούμενα έργα του ΤΑΙΠΕΔ καλύπτουν το δημόσιο χρέος.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η σχετική συζήτηση έχει ξεκινήσει, αλλά είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο. Αντίστοιχη πρόταση έχει υποβάλει από την περασμένη άνοιξη στο υπουργείο ο ΣΤΕΑΤ (σύνδεσμος εργοληπτών των μεγάλων τεχνικών εταιρειών της χώρας) με πρόεδρο τον νέο επικεφαλής της ΑΚΤΩΡ κ. Γιώργο Συριανό. Ο Σύνδεσμος έχει προτείνει το 50% των εσόδων του ΤΑΙΠΕΔ από προκαταβολές για τις συμβάσεις παραχώρησης που υπογράφει, όπως στην Εγνατία ή στην Αττική οδό, να διατίθεται για χρηματοδότηση νέων έργων.
Ετσι, για παράδειγμα, από το 1,5 δισ. ευρώ που θα πληρώσει ως προκαταβολή η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis Projects για τη σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας οδού, τα 750 εκατ. ευρώ να υπάρξει πρόβλεψη ώστε να χρηματοδοτήσουν νέα έργα υποδομής, κατά την πρόταση του ΣΤΕΑΤ.
