Τους επόμενους μήνες φαίνεται ότι θα ολοκληρωθεί, αφού κυρωθεί και από τη Βουλή, η παραχώρηση της Εγνατίας Οδού στην κοινοπραξία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – EGIS, με την καταβολή του τιμήματος των 1,496 δισ. ευρώ.
Με τον διαγωνισμό παραχωρείται το δικαίωμα χρήσης, συντήρησης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητόδρομου της Εγνατίας Οδού (658 χλμ.) και τριών κάθετων οδικών (225 χλμ.) αξόνων της, για χρονική περίοδο 35 ετών.
Να σημειωθεί ότι ο διαγωνισμός για την Εγνατία οδό ξεκίνησε αρχικά με επτά ενδιαφερομένους, αλλά τελικώς έμειναν μόνον δύο. Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – EGIS και η VINCI-ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ-ΑΒΑΞ.
Ο διαγωνισμός για την ιδιωτικοποίηση της Εγνατίας ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2017 δεδομένου ότι οι θεσμοί τα τελευταία χρόνια πίεζαν για την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, που καθυστερούσε σε σχέση με τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει η χώρα.
Θυμίζω ότι η Εγνατία Οδός είναι οδικός άξονας, μήκους 658 χιλιομέτρων, που έχει ήδη κατασκευασθεί και βρίσκεται σε λειτουργία. Από την Ηγουμενίτσα μέχρι τους Κήπους στα σύνορα με την Τουρκία. Σ’ αυτή πρέπει να προστεθούν τρεις κάθετοι οδικοί άξονες, συνολικού μήκους 225 χιλιομέτρων, που συνδέουν την Εγνατία Οδό με τις γειτονικές χώρες (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία και Βουλγαρία).
Στις 26 Αυγούστου 2021 το ΤΑΙΠΕΔ ανακοίνωσε ότι αποδέχθηκε την προσφορά της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – EGIS που προβλέπει την καταβολή εφάπαξ τιμήματος στο ΤΑΙΠΕΔ ύψους 1.496.100.000 ευρώ και την ανακήρυξε προτιμητέο επενδυτή. Το ΤΑΙΠΕΔ ανακοίνωσε επίσης ότι ο φάκελος του διαγωνισμού θα υποβληθεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προσυμβατικό έλεγχο η δε σύμβαση παραχώρησης θα υπογραφεί μετά την έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Ανατρέχοντας στα φύλλα του ημερήσιου Τύπου του θέρους του 2021 παρατήρησα ότι μικρή εντύπωση προκάλεσε τότε η προσφορά του δεύτερου διαγωνιζόμενου, VINCI-ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ-ΑΒΑΞ, ύψους 650.000.000 ευρώ. Διεθνείς ενδιαφερόμενοι, όπως έγραψα πιο πάνω, είχαν ήδη αποσυρθεί από τον διαγωνισμό. Περιορίστηκε έτσι ο ανταγωνισμός. Δεν ξέρω γιατί. Εμεινε μόνο η VINCI, ένας παγκόσμιος κολοσσός, σε κοινοπραξία με ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟ-ΑΒΑΞ. Τόσο διαφορετικά εκτίμησαν τις συνθήκες, ώστε η προσφορά τους να είναι μόλις το 43% της προσφοράς ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – EGIS;
Η μόνη θεσμική απορία προήλθε από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2021, στο «Capital» διάβασα ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού ζήτησε από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ να αιτιολογήσει την υψηλή προσφορά που κατέθεσε για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Η επιστολή της Επιτροπής Ανταγωνισμού εντασσόταν στο πλαίσιο έρευνας της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό στον κλάδο των κατασκευών. Παραδόξως, όμως, δεν φαίνεται να ενδιαφέρθηκε η Επιτροπή Ανταγωνισμού να ζητήσει από τη VINCI-ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ-ΑΒΑΞ να αιτιολογήσει τη δική της προσφορά. Οπότε η έρευνα της Επιτροπής σε ό,τι αφορά τον ανταγωνισμό στην περίπτωση της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού, χωρίς συγκριτικά στοιχεία, στερείται σοβαρότητας. Δεν γνωρίζω πώς αιτιολόγησε η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ την υψηλή προσφορά της, αλλά υποθέτω ότι, με δεδομένο ότι δεν ζητήθηκε αιτιολόγηση από τον μειοδότη, θα απάντησε με ωραίες γενικότητες.
Δύο χρόνια(!) μετά την ανάδειξη της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – EGIS ως προτιμητέου επενδυτή, το ΤΑΙΠΕΔ ενέκρινε το τελικό σχέδιο της σύμβασης παραχώρησης, που στη συνέχεια εστάλη στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έγκριση. Η κυβέρνηση ελπίζει ότι η σύμβαση θα μπορέσει να υπογραφεί πριν από το τέλος του έτους οπότε θα μπορέσει να εισπράξει 1.496.100.000 ευρώ. Με μία όμως προϋπόθεση: ότι ο υπουργός Υποδομών κ. Σταϊκούρας θα υπογράψει την απόφαση με την οποία θα αυξηθούν τα διόδια στην Εγνατία Οδό από 0,03 ευρώ/χλμ. σε 0,04 ευρώ/χλμ. Ο ίδιος ο κ. Σταϊκούρας, ως υπουργός Οικονομικών, είχε υπογράψει στις 25.05.2020 (ΦΕΚ Β2018) απόφαση σύμφωνα με την οποία τα τέλη διοδίων θα αναπροσαρμοστούν σε 0,04 ευρώ/χλμ. προ της υπογραφής της σύμβασης παραχώρησης. Προσέξτε πότε υπέγραψε ο κ. Σταϊκούρας. Πριν από τέσσερα και πλέον χρόνια. Τα διόδια είναι τα χαμηλότερα στην Ελλάδα. Η Εγνατία υποχρηματοδοτείται και γι’ αυτό δεν συντηρείται επαρκώς. Και για τα διόδια πρέπει να παρέμβει ο πρωθυπουργός για να ξεπεραστεί η κωλυσιεργία του υπουργού του;
Θέλω να κλείσω αυτό το σημείωμα με μερικές παρατηρήσεις για τους διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ. Στην περίπτωση Εγνατία ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα τον Αύγουστο του 2021 και ελπίζουμε να υπογραφεί η σύμβαση τέλος Δεκεμβρίου 2023.
Για τη ΛΑΡΚΟ το ΤΑΙΠΕΔ ανακήρυξε προτιμητέο επενδυτή τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ τον Ιανουάριο 2023. Δεν διακρίνεται πρόοδος εντός του έτους.
Για την παραχώρηση της Αττικής Οδού το ΤΑΙΠΕΔ ανακήρυξε προτιμητέο επενδυτή τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ τον Σεπτέμβριο 2023. Και στην περίπτωση της Αττικής Οδού υπήρξε σημαντική απόκλιση μεταξύ της πλειοδότριας εταιρείας και μερικών άλλων.
Για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά ο κ. Προκοπίου κέρδισε τον διαγωνισμό το καλοκαίρι του 2021 αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι έχουν λυθεί τα προβλήματα.
Η παράθεση των μεγάλων αυτών διαγωνισμών και της πορείας τους μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση ότι αυτή είναι η έντιμη και φυσιολογική διαδικασία παραχώρησης δημόσιων δικαιωμάτων και περιουσιακών στοιχείων. Με ένα παράδειγμα μεγάλου διαγωνισμού από το σχετικά πρόσφατο παρελθόν θα προσπαθήσω να διαλύσω την εντύπωση.
Το 1992 η τότε κυβέρνηση Μητσοτάκη ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει διαδικασία επιλογής για τη χορήγηση δύο αδειών κινητής τηλεφωνίας. Για να γίνουν δεκτές οι προσφορές οι διαγωνιζόμενοι όφειλαν, μεταξύ πολλών άλλων, να δεχθούν χωρίς επιφυλάξεις την ήδη πλήρως διαμορφωμένη σύμβαση παραχώρησης.
Οι διαγωνιζόμενοι υπέβαλαν τις προσφορές τους σε δημόσια τελετή στις 5 Αυγούστου 1992. Το βράδυ της ίδιας ημέρας ανακοινώθηκαν δημοσίως τα αποτελέσματα. Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε να υπογράψει τη σύμβαση παραχώρησης εντός είκοσι ημερών από την έκδοση της Πράξης του Υπουργικού Συμβουλίου που επιβεβαιώνει την επιλογή των δύο υψηλοτέρων προσφορών. Κι έτσι έγινε. Τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου 1992, ως υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, εισέπραξα 29 δισ. δρχ. από κάθε μια από τις εταιρείες (Panafon και Stet). Ετσι ξεκίνησε η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα που άλλαξε τη ζωή μας.
Οταν μετά την επιλογή του προτιμητέου επενδυτή μεσολαβεί πολύς χρόνος, όταν για μήνες συζητούνται όροι της σύμβασης, είναι φυσικό να δημιουργούνται ερωτηματικά για τη συμπεριφορά του ΤΑΙΠΕΔ. Είναι υπεράνω υποψίας; Ελπίζω να είναι, αλλά θα πρέπει η πολιτεία να είναι προσεκτική δεδομένου ότι η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ –με την αξία της ασφαλώς– μονοπωλεί σχεδόν όλα τα μεγάλα έργα.
* Ο κ. Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργός.
