Στέλιος Κώτσιος, Καθηγητής και πρόεδρος στο τμήμα Οικονομικών, ΕΚΠΑ: Δύο προτάσεις για ομαλή ολοκλήρωση σπουδών
Σπύρος Γεωργάτος, Καθηγητής Ιατρικής, αντιπρύτανης Παν. Ιωαννίνων: Συμβούλια Ιδρύματος: μια άλλη προοπτική
Στη νέα εποχή, τα δημόσια ΑΕΙ χρειάζεται να γίνουν πιο ανοικτά στην κοινωνία, αλλά και πιο ορθολογικά στον τρόπο λειτουργίας τους. Το πανεπιστήμιο «επόμενης γενιάς» θα πρέπει να διαθέτει εξειδικευμένες δομές, που θα μελετούν συστηματικά την πορεία των αποφοίτων μετά τη λήψη του πτυχίου τους, την ακαδημαϊκή απόδοση των φοιτητών σε σχέση με το προφίλ των εισακτέων, τον ειδικότερο ρόλο του κάθε Ιδρύματος στη γεωγραφική του περιοχή και τις προοπτικές εξωτερικής χρηματοδότησης. Ολα αυτά αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να γίνεται σωστά ο στρατηγικός σχεδιασμός των Ιδρυμάτων και να αποφεύγονται οι ερασιτεχνισμοί. Παρά τις επιφανειακές ομοιότητες, τα Συμβούλια Ιδρύματος που θεσμοθετήθηκαν με τον ν.4009/11 δεν έχουν καμία σχέση (ούτε οργανωτικά, ούτε λειτουργικά) με τις παραπάνω δομές. Στο ελληνικό περιβάλλον, τα Συμβούλια εργαλειοποιήθηκαν πλήρως, μετατρεπόμενα σε μηχανισμούς αποκλεισμού των «ετεροδόξων» και σε παράκεντρα εξουσίας, που ανταγωνίζονταν τις πρυτανικές αρχές.
Παροιμιώδης υπήρξε επίσης η έλλειψη εξοικείωσης πολλών μελών των Συμβουλίων με στοιχειώδη οικονομοτεχνικά και νομοτεχνικά ζητήματα, που είχε ως συνέπεια την αδυναμία παραγωγής συγκεκριμένου έργου.
Η επαναφορά αυτού του θεσμού (ή κάποιας παραλλαγής του) δεν υποδηλώνει μεταρρυθμιστική διάθεση εκ μέρους του υπουργείου Παιδείας, αλλά αμηχανία και ενδεχομένως ρεβανσισμό απέναντι στην προηγούμενη πολιτική ηγεσία. Ανεξάρτητα από τα όρια που θα τεθούν στις αρμοδιότητές τους, τα νέα Συμβούλια θα λειτουργήσουν ως βήμα προώθησης ειδικών συμφερόντων από ομάδες επίδοξων «στρατηγών», που ήδη υπήρχαν στα πανεπιστήμια, αλλά έγιναν (αντικειμενικά) περισσότερες μετά τις συγχωνεύσεις με τα ΤΕΙ. Οι ομάδες αυτές θα διεκδικήσουν de facto ευρύτερους ρόλους, οξύνοντας έτσι τους υπάρχοντες ανταγωνισμούς.
Δημήτρης Καραδήμας, Καθηγητής Φιλολογίας, αντιπρύτανης ΕΚΠΑ: Υποστελέχωση, το βασικό πρόβλημα του πανεπιστημίου
Το υπουργείο Παιδείας ζήτησε προτάσεις για σειρά θεμάτων που αφορούν σε τομείς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στους οποίους σκοπεύει να κάνει βελτιωτικές παρεμβάσεις και αλλαγές. Υπάρχουν τομείς στους οποίους οι παρεμβάσεις είναι περισσότερο από αναγκαίες και η πανεπιστημιακή κοινότητα τις αναμένει (π.χ. ΕΛΚΕ)· υπάρχουν τομείς στους οποίους οι παρεμβάσεις εμφανίζονται ως περιττές και αντιμετωπίζονται μάλλον με δυσπιστία και επιφυλακτικότητα (π.χ. ο θεσμός του Συμβουλίου του Ιδρύματος)· υπάρχουν, τέλος, πολλοί τομείς για την αναμόρφωση ή βελτίωση των οποίων χρειάζεται να γίνει πράγματι αναλυτική και καλόπιστη συζήτηση.
Ωστόσο, νομίζω ότι πρέπει να αναδειχθεί και ένα παράλληλο πρόβλημα που είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστεί μαζί με τις θεσμικές δυσλειτουργίες: πρόκειται για την υποστελέχωση των πανεπιστημίων τόσο σε διδακτικό-ερευνητικό όσο και σε διοικητικό προσωπικό. Η αξιοποίηση του εκάστοτε υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου και η περαιτέρω ανάπτυξη του πανεπιστημίου στηρίζονται στο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο την τελευταία δεκαετία και έχει μειωθεί σημαντικά (κατά περιπτώσεις μέχρι και 40%) και έχει ιδιαίτερα ανεβασμένο μέσο όρο ηλικίας.
Η επιθυμητή αύξηση της εξωστρέφειας, η δημιουργία ξενόγλωσσων προπτυχιακών, η θέσπιση θερινών σχολείων, ο εμπλουτισμός και εκσυγχρονισμός των προπτυχιακών προγραμμάτων, η ανάπτυξη εξ αποστάσεων προγραμμάτων κ.λπ. δεν είναι εύκολο να προχωρήσουν χωρίς ενίσχυση του διδακτικού προσωπικού.
Ταυτόχρονα, κάθε νέα δραστηριότητα απαιτεί και τη δική της διοικητική και γραμματειακή υποστήριξη. Με άλλα λόγια, οι όποιες θεσμικές βελτιώσεις, αν δεν υποστηριχθούν στην πράξη με γενναία στελέχωση των πανεπιστημίων, δεν πρόκειται να τους δώσουν την αναμενόμενη ώθηση ανάπτυξης.
Ευγενία Μπούρνοβα, Καθηγήτρια Ιστορίας, ΕΚΠΑ: Κίνητρα για να ασχοληθούν οι ικανοί με τη διοίκηση
Κατ’ αρχάς πρέπει να γίνει αμέσως μεταφορά των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στο πρυτανικό συμβούλιο που είναι ευέλικτο όργανο για την αποτελεσματική λειτουργία της διοίκησης (βλέπε αντίστοιχα την κυβέρνηση). Η Σύγκλητος ως αντιπροσωπευτικό όργανο (βλέπε Βουλή) με τα δεκάδες μέλη πρέπει να συγκαλείται για θέματα σχετικά με τη χάραξη πολιτικής του Ιδρύματος. Κατά δεύτερον, πρέπει να αυξηθεί η αποζημίωση ώστε να λειτουργήσει ως κίνητρο για την ενασχόληση των ικανών με τη διοίκηση. Η αποζημίωση των 250 ευρώ μηνιαίως για τη διοίκηση ενός τμήματος που περιλαμβάνει συνήθως 30-50 καθηγητές, τουλάχιστον περί τους δέκα συμβασιούχους διδάσκοντες κάθε τύπου, μερικές χιλιάδες ενεργών προπτυχιακών φοιτητών, μερικές εκατοντάδες μεταπτυχιακών φοιτητών σε διάφορα προγράμματα, μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που πρέπει να διαχειριστεί, μια γραφειοκρατία απίστευτη που πρέπει να εποπτεύει και ο υπαρκτός κίνδυνος να του ζητηθούν ποινικές ευθύνες για κακοδιαχείριση, είναι προφανές ότι δεν αποτελούν κίνητρο ενασχόλησης με τη διοίκηση. Σε όλα τα παραπάνω, πρέπει να προσθέσουμε και τα προβλήματα διαχείρισης του διοικητικού προσωπικού, το οποίο είναι δραματικά γερασμένο λόγω της αναστολής διορισμών την τελευταία δεκαετία και χρειάζεται επειγόντως να ανανεωθεί. Οι διοικητικοί υπάλληλοι που υπηρετούν στις γραμματείες των τμημάτων και στις κοσμητείες πρέπει να κρίνονται και από τα διοικητικά μονοπρόσωπα όργανα του πανεπιστημίου, δηλαδή τους προέδρους και τους κοσμήτορες. Είναι κοροϊδία να γίνεται «αξιολόγηση» υπαλλήλου από προϊστάμενο που είναι σε άλλη υπηρεσία και βεβαίως σε άλλο κτίριο, δεν συναντά τον κρινόμενο υπάλληλο παρά μία φορά τον χρόνο στην κοπή της πίτας, ενώ ο πρόεδρος και ο κοσμήτορας που είναι καθημερινά μαζί του, να μην έχουν δικαίωμα στην κρίση του, ούτε να μπορoύν να εισηγηθούν ζητήματα κινητικότητας των διοικητικών υπαλλήλων.