Ο Αλέξανδρος Καλλέγιας, ήταν lead architect στο αρχιτεκτονικό γραφείο Zaha Hadid Αrchitects στο Λονδίνο και επέστρεψε στη χώρα μας για να φτάσει σήμερα ως senior Αrchitect του τμήματος BIM της Ιντρακάτ να είναι υπεύθυνος για αυτήν την καινοτόμα για τη χώρα μας τεχνολογία στην υλοποίηση των μεγάλων project που σχεδίασαν star του είδους όπως ο Norman Foster και ο Kengo Kuma στο Ελληνικό, μεταξύ άλλων.
Ξεκίνησε εξηγώντας: “Μία από τις πρόσφατες και πιο ελπιδοφόρες εξελίξεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής, της μηχανικής και των κατασκευών (AEC) είναι η μοντελοποίηση πληροφοριών κτιρίων ή αλλιώς Building Information Modelling (BIM). Η τεχνολογία BIM δημιουργεί μια λεπτομερή, ψηφιακά αναπτυγμένη εικονική αναπαράσταση μιας κτιριακής δομής ή εγκατάστασης. Αυτή η αναπαράσταση, που ονομάζεται και μοντέλο πληροφοριών κτιρίου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκπόνηση μελετών σχεδιασμού, την κατασκευή καθώς και την λειτουργία και συντήρηση εγκαταστάσεων.
Βοηθά τους αρχιτέκτονες, τους μηχανικούς και τους κατασκευαστές να δουν τι θα δημιουργηθεί σε ένα προσομοιωμένο περιβάλλον προκειμένου να ανακαλύψουν πιθανές δυσκολίες σχεδιασμού, κατασκευής ή λειτουργίας. Το BIM αυτήν την στιγμή αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της αρχιτεκτονικής και κατασκευαστικής βιομηχανίας παγκοσμίως. Είναι ένα παράδειγμα μεθοδολογίας που υποστηρίζει την ενσωμάτωση των ρόλων όλων των μερών ενός έργου. Στην Ελλάδα αυτή η μεθοδολογία ξεκίνησε να λαμβάνει χώρα πρόσφατα μέσω έργων που έχουν διεθνείς προδιαγραφές”.
Ο Αλέξανδρος Καλλέγιας
Ποια είναι τα πλεονεκτήματά της καινούργιας τεχνολογίας;
Η μοντελοποίηση πληροφοριών κτιρίων (BIM) είναι μια πρωτοποριακή μέθοδος εργασίας που φέρνει επανάσταση στον κλάδο των κατασκευών και των υποδομών. Με την ενσωμάτωση διαδικασιών και ψηφιακών μοντέλων, το BIM «ξεκλειδώνει» ένα σύνολο δυνατοτήτων για συνεργασία, αποτελεσματικότητα και καινοτομία. Η μεθοδολογία αυτή αφορά έργα οποιασδήποτε τυπολογίας, από ένα κτίριο έως μεγάλα έργα υποδομών. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της είναι ότι ολόκληρο το έργο αποκτά ένα κοινό σημείο αναφοράς. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης, όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες προσθέτουν τις πληροφορίες τους, και ταυτόχρονα μπορούν να εξάγουν όποιες από αυτές χρειάζονται. Οι πληροφορίες αυτές «υπερτίθενται» η μία με την άλλη, δημιουργώντας ένα κεντρικό μοντέλο στο οποίο όλοι έχουν πρόσβαση.
Με αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται η συνεργασία και μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα. Η μεταβίβαση πληροφοριών και η επικοινωνία γίνεται πιο αποτελεσματική, επιτρέποντας σε όλα τα εμπλεκόμενα μέλη να παραμένουν συνδεδεμένα και άμεσα ενήμερα ως προς την εξέλιξη του έργου. Τα περιθώρια ανθρώπινου λάθους μειώνονται αισθητά. Συνεπώς οι μελετητές, οι κατασκευαστές, αλλά και οι πελάτες, επωφελούνται από την ταχύτητα και την ακρίβεια της ψηφιοποίησης και της αυτοματοποίησης αλλά και τη διαφάνεια που αυτές φέρνουν.
Ποια είναι η ελληνική εμπειρία που έχετε ως επικεφαλής του τμήματος BIM της Intrakat;
Ως επικεφαλής του νεοσύστατου τμήματος Building Information Modeling (BIM) στην Intrakat, έχω την τύχη, την τιμή, αλλά και την ευθύνη να οραματίζομαι την εδραίωση ενός άλλου τρόπου κατασκευής, δηλαδή το μέλλον. Δεν είναι κάτι που γίνεται από την μια μέρα στην άλλη. Για να το πετύχουμε αυτό στην Ελλάδα, χρειάζονται η συνεργασία πολλών φορέων του κατασκευαστικού κλάδου, σκληρή δουλειά, και σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλαγή νοοτροπίας.
O όμιλος Intrakat, που βρίσκεται σε ρυθμούς ταχείας ανάπτυξης, δραστηριοποιείται σε μεγάλα έργα υποδομών, βιομηχανικών εγκαταστάσεων, τηλεπικοινωνιών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και σε έργα περιβαλλοντικής διαχείρισης και ανάπτυξης.
Ένα από τα έργα μας που ξεχωρίζει, είναι η αστική ανάπλαση του Ελληνικού, το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη στους χώρους του πρώην αεροδρομίου. Ως ένα νέο ορόσημο της πόλης, το έργο έχει μία πολυπλοκότητα στη σχεδίαση, με κτίρια όπως το Riviera Tower, το οποίο, αφού ολοκληρωθεί, θα είναι ο υψηλότερος παράκτιος ουρανοξύστης στην Μεσόγειο.
Για τις δομές αυτές η εφαρμογή ΒΙΜ αποτελεί μονόδρομο, καθώς ο συντονισμός των εργασιών επωφελείται από τη χρήση της και μπορεί πλέον να γίνει πιο αποτελεσματικά. Αυτό το έργο της Intrakat, είναι ταυτόχρονα ένα πρακτικό σημείο μετάβασης στην νέα ψηφιακή συνεργασία και υλοποίηση κατασκευαστικών έργων και για την Ελλάδα.
Είναι πολύ σημαντικό και θετικό το γεγονός ότι όμιλος Intrakat αγκαλιάζει καινοτόμες ιδέες και αναγνωρίζει ότι το BIM δεν είναι ένα ακόμα ζητούμενο ή μια άσκηση επί χάρτου, αλλά μια ριζική αλλαγή στον τρόπο κατασκευής και παράδοσης των έργων για τον 21ο αιώνα. Αυτό είναι, που έχει επιτρέψει και την δική μου συνεισφορά, φέρνοντας την εμπειρία μου από το εξωτερικό στην οργάνωση για την καλύτερη ανταπόκριση στους κατασκευαστικούς στόχους του σήμερα, αλλά και στις ευκαιρίες που θα έρθουν στο μέλλον.
Τα σημαντικότερα έργα που συμμετείχατε ως lead architect στη Zaha Hadid Architects;
Ως αρχιτέκτονας στο αρχιτεκτονικό γραφείο Zaha Hadid στο Λονδίνο, είχα την ευκαιρία να εργαστώ σε πολλά πρωτοποριακά έργα που έφεραν επανάσταση στην αρχιτεκτονική βιομηχανία. Αυτά τα έργα όχι μόνο ξεπέρασαν τις συμβατικές αρχές του σχεδιασμού, αλλά ξεπέρασαν και τα όρια αυτού που θεωρούταν δυνατό ως προς την κατασκευή. Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα έργα που ήμουν υπεύθυνος για τον συντονισμό και την εφαρμογή ΒΙΜ είναι ο Σταθμός Μετρό King Abdullah Financial District (KAFD), ένα αρχιτεκτονικό ορόσημο στο κέντρο της πόλης Ριάντ με την εντυπωσιακή καμπυλότητα και τις ρευστές μορφές του που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό της Σαουδικής Αραβίας. Ένα άλλο σημαντικό έργο είναι η Όπερα του Μαρόκου στο Ραμπάτ, που συνδυάζει αρμονικά τη σύγχρονη αισθητική με τη λειτουργική αποτελεσματικότητα. Επιπλέον, συμμετείχα στο Nanjing International Youth Cultural Center, ένα έργο με δύο μεγάλους ουρανοξύστες που λειτουργεί ως πόλος μετάβασης από το επιχειρηματικό κέντρο της πόλης στην θέση παρακείμενα του ποταμού. Αυτά τα έργα τα οποία έχουν αναγνωριστεί με βραβεία διεθνώς, συνδυάζουν την σχεδιαστική καινοτομία με έμφαση στην καμπυλότητα, που πέραν από την εντυπωσιακή τους μορφή, αποτελούν και προσωπικό σημείο αναφοράς για την τεχνολογία πίσω από την σχεδίαση. Χάρη στην συνεργασία με διαφορετικές ομάδες εξειδικευμένων μηχανικών μου δόθηκε η δυνατότητα να επεκτείνω τις γνώσεις μου σχετικά με τις καινοτόμες προσεγγίσεις για την επίλυση προκλήσεων στον σχεδιασμό και την κατασκευή. Έτσι έμαθα, ότι στην κατασκευή όλα είναι εφικτά.
Ποια η χρησιμότητα της εμπειρίας που είχατε στο ίδιο τμήμα των Zaha Hadid Architects;
Έχοντας την ευκαιρία να εργαστώ με την Zaha Hadid, όσο η ίδια ήταν εν ζωή, απέκτησα πολύτιμη και πολυδιάστατη εμπειρία. Η συμμετοχή μου σε έργα υψηλού προφίλ σε συνεργασία με ταλαντούχους, αναγνωρισμένους επαγγελματίες μου επέτρεψε να αναπτύξω τις δεξιότητές μου και να δημιουργήσω μία πιο συστηματική προσέγγιση στην αρχιτεκτονική βιομηχανία. Το 2011, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε την στρατηγική του για τη μείωση του κατασκευαστικού κόστους κατά 15-20% των δημόσιων έργων μέσω ΒΙΜ. Εκείνη την περίοδο στο γραφείο κάναμε τα πρώτα βήματα σχεδίασης με το ΒΙΜ και εγώ υπήρξα ένας από τους πρώτους αρχιτέκτονες που εφάρμοσε αυτήν τη μέθοδο. Με την οδηγία για χρήση ΒΙΜ σε όλα τα χρηματοδοτούμενα έργα του δημόσιου τομέα έως το 2016 έγινε και η εισαγωγή δύο νέων προτύπων: BS 1192 και PAS 1192-2. Η εντρύφηση μου και σε αυτά υπήρξε ουσιαστική για τις γνώσεις που έχω αποκομίσει, καθώς τα πρότυπα αυτά αποτελούν και την βάση για το τρέχον πρότυπο 19650 που υπάρχει τώρα για τα αντίστοιχα έργα στην Ελλάδα. Συνολικά, η πολυετής εμπειρία μου στο γραφείο Zaha Hadid Architects ήταν καθοριστική στη διαμόρφωση της επαγγελματικής μου ανάπτυξης και μου παρείχε μια γερή βάση για να συνεισφέρω στον τομέα της αρχιτεκτονικής καινοτομίας.
Ποια είναι οι πιθανοί κίνδυνοι, αλλά και οι μελλοντικές προκλήσεις του BIM για τα έργα που εκτελούνται αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα;
Αυτήν την περίοδο, η αρχική πρόκληση που υπάρχει στην Ελλάδα, είναι η ανάγκη για σωστή ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων ενός έργου σχετικά με την εφαρμογή BIM. Η πρώτη κοινή παραδοχή που χρειάζεται να γίνει, είναι ότι το ΒΙΜ δεν είναι ένα λογισμικό, αλλά ένα οικοσύστημα προγραμμάτων για τον συντονισμό του σχεδιασμού, της ανάλυσης, και κατασκευής των έργων.
Με αυτήν την παραδοχή έρχεται και η ανάγκη της αντίστοιχης εκπαίδευσης των Ελλήνων μηχανικών στις νέες τεχνολογίες. Η συμβολή μου ως προς αυτό στην χώρα μας, έχει ξεκινήσει από το 2011 με μία σειρά αρχιτεκτονικών εργαστηρίων υπό την αιγίδα του πανεπιστήμιου ΑΑ (Architectural Association), σε συνεργασία με τα περισσότερα εγχώρια πανεπιστημιακά ιδρύματα. Η εκπαίδευση με επίκεντρο τον σχεδιασμό και την κατασκευή μέσω προγραμματισμού και τεχνολογίας που στοχεύει στην αυτοματοποίηση και τον ψηφιακό συντονισμό, είναι και τα χαρακτηριστικά που διέπουν την μεθοδολογία ΒΙΜ. Μέρος πλέον των δραστηριοτήτων μου στον όμιλο Intrakat είναι και αυτή η ενημέρωση, την οποία κάνω σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα στους συναδέλφους διαφορετικών τμημάτων και θέσεων στην εταιρεία.
Είναι σημαντικό και δημόσιοι φορείς, όπως τα πανεπιστήμια να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην εκπαίδευση αυτής της μεθοδολογίας, καθώς πολύ σύντομα θα αποτελέσει την βασική μέθοδο μελέτης και κατασκευής έργων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ένα εκπληκτικό ποσοστό της τάξης του 73% των επαγγελματιών στις κατασκευές έχουν εφαρμόσει το BIM στα έργα τους (Statista, 2021). Πρόκειται για μια αύξηση κατά 4% σε σχέση με το 2019 και κατά 60% συνολικά από το 2011. Στην Ελλάδα που τώρα ξεκινά να ενσωματώνει το ΒΙΜ, εκτιμώ ότι ο εξοπλισμός ενός γραφείου για την εφαρμογή ΒΙΜ αποτελεί πρόκληση για τις εταιρείες. Η χρήση του απαιτεί μια αρχική επένδυση κεφαλαίου τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Ωστόσο, η απόσβεση έρχεται γρήγορα, γιατί μόλις κάποιος εντρυφήσει στην εφαρμογή ΒΙΜ, τότε με βεβαιότητα θα επωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα. Επιγραμματικά, θα ξεχωρίσω την ταχύτητα, την ακρίβεια και την οργάνωση τόσο στο κομμάτι της σχεδίασης όσο και σε όλες τις επιμέρους δραστηριότητες της κατασκευής.
Γιατί οι Έλληνες αρχιτέκτονες των μεγάλων ξένων γραφείων επιστρέφουν στη χώρα μας; Μπορείτε να απαντήσετε μέσα από το προσωπικό σας παράδειγμα;
Πράγματι ένας σημαντικός αριθμός συναδέλφων αρχιτεκτόνων μετανάστευσαν με στόχο την μόνιμη διαμονή τους στο εξωτερικό. Βασικός λόγος πιστεύω υπήρξε η εύρεση εργασίας με την υπόσχεση εξέλιξης. Αυτή η μετακίνηση προς τα έξω έγινε αισθητή σε μεγάλο βαθμό από το 2010 και μετά, όταν εγώ είχα ήδη μετακομίσει στο Λονδίνο για τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στην ΑΑ. Η βασική μου πρόθεση ήταν να διευρύνω τις γνώσεις μου με εναύσματα του εξωτερικού και όχι η μόνιμη διαμονή. Τουναντίον, όλα τα χρόνια που ήμουν στο εξωτερικό διατηρούσα την επαγγελματική μου επαφή με την Ελλάδα καθώς ήλπιζα πάντα στις δυνατότητες εξέλιξης και στη χώρα μας.
Με την οικονομία να βελτιώνεται σταθερά και συγκεκριμένα με τον τομέα της αρχιτεκτονικής και της κατασκευής να σημειώνει αξιέπαινη πρόοδο στην ανάκαμψη από την ύφεση των προηγούμενων ετών πολλοί συνάδελφοι θεώρησαν την επιστροφή τους ως ένα εφικτό πλέον σενάριο. Ανάμεσα σε αυτούς, και εγώ έκανα πράξη την προτροπή για το «Brain Regain».
Προσωπικά, αναγνωρίζω ότι η Ελλάδα είναι μία χώρα με προκλήσεις μεν, τις οποίες όμως μόλις τις ξεπεράσει κάποιος τότε έχει υψηλότερη ποιότητα ζωής σε σχέση με αρκετές από τις πρωτεύουσες του εξωτερικού.
