Δίχτυ προστασίας στην εκτός σχεδίου δόμηση της Σαντορίνης με απαγορευτικό στην έκδοση νέων οικοδομικών αδειών εξετάζει σοβαρά το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να αντιμετωπίσει τις μεγάλες πιέσεις που ασκεί η ξέφρενη τουριστική ανάπτυξη στο νησί.
Το μέτρο της αναστολής των οικοδομικών αδειών θα αυξήσει την περίμετρο της απαγόρευσης που σήμερα περιορίζεται στην Καλντέρα και τη Θηρασιά, προκειμένου να καλύψει τα μεγάλα κενά που προκύπτουν μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Ισχυρές πιέσεις
Ωστόσο, ξενοδόχοι και επιχειρηματίες της Σαντορίνης επισημαίνουν ότι ήδη στο νησί έχουν δοθεί χιλιάδες άδειες και το ερώτημα είναι τι θα γίνει με αυτές. Την ίδια στιγμή που, όπως λένε, υπάρχουν κατάφωρες παραβιάσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας σε μονάδες που έχουν ήδη ξεκινήσει να χτίζονται και τις οποίες κανένας έλεγχος δεν έχει διαπιστώσει, αναφέροντας μάλιστα περίπτωση τετραώροφου ξενοδοχείου στο Ημεροβίγλι που χτίζεται μεσοτοιχία με ιερό ναό! Σαφής ένδειξη της δραματικής κατάστασης των Κυκλάδων είναι τα στοιχεία των κλινών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο σε τρία νησιά με αυξημένο τουριστικό ρεύμα. Στη Μήλο, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο αντίστοιχος δείκτης είναι 148 κλίνες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, στην Πάρο, που επίσης έχει δομηθεί και το τελευταίο οικόπεδο, τα τελευταία 10 χρόνια 271 κλίνες και στη Σαντορίνη 1.036 κλίνες! «Σε λίγο το νησί θα είναι απλησίαστο και ο κόσμος που θα το επισκέπτεται θα είναι σαν τους τουρίστες που περιηγούνται στην Ακρόπολη. Θα έρχονται για λίγες ώρες για να θαυμάσουν τη μαγευτική θέα και μετά θα φεύγουν», επισημαίνει επαγγελματίας που σχεδιάζει να αποεπενδύσει από τη Σαντορίνη γιατί θεωρεί ότι ο βομβαρδισμός του τσιμέντου έχει αλλοιώσει τη ζωή αλλά και τη φυσιογνωμία του νησιού, υποβαθμίζοντας ταυτόχρονα και την περιουσία όσων έχουν επενδύσει σε αυτό.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός
Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο του νησιού που παρουσιάστηκε το φθινόπωρο, βάζει σοβαρούς περιορισμούς στη δόμηση. Με το νέο σχέδιο που θα οριστικοποιηθεί το επόμενο διάστημα από το ΥΠΕΝ, η δυνατότητα δόμησης για κατοικία διαμορφώνεται στο 12% του νησιού και στο 4,9% για τουριστικές εγκαταστάσεις. Μέχρι σήμερα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 62% του νησιού. Το καθεστώς ασφυξίας στη Σαντορίνη επιβεβαιώνουν τα στοιχεία της μελέτης του ΕΠΣ. Με βάση αυτά, ενώ κανονικά στα νησιά αντιστοιχούν 40 έως 80 τ.μ.. κτιρίων ανά μόνιμο κάτοικο, το Ημεροβίγλι έχει 278 τ.μ., τα Φηρά 245 τ.μ., το Ακρωτήρι 208 τ.μ. και η Οία 195 τ.μ. Δύο οικισμοί κάνουν το «θαύμα», το Μεγαλοχώρι και ο Βόθωνας, οι οποίοι βρίσκονται κάτω από τα 100 τ.μ. ανά κάτοικο, ενώ υψηλή είναι και η κάλυψη της γης από κτίρια (χωρίς να συνυπολογίζονται δρόμοι, πλατείες κ.ά.): 8,8% στην Επισκοπή Γωνιάς, 7,9% στα Φηρά, 7,3% στο Ημεροβίγλι, 6,9% στο Εμπορειό, 5,8% στη Μεσαριά. Η ρύθμιση για την εκτός σχεδίου δόμηση στη Σαντορίνη, που είναι προς υπογραφή στο γραφείο του υπουργού, θα ισχύσει ενδιάμεσα έως την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού που είναι σε πλήρη εξέλιξη για όλη τη χώρα για να προστατεύσει ευαίσθητες περιοχές, όπως η Σαντορίνη και η Μήλος, για την οποία πριν από 10 ημέρες έδωσε επίσης αναστολή εργασιών το ΥΠΕΝ σε ορισμένες περιοχές που περιλαμβάνονται στο ΣΧΟΑΑΠ, όπως το Σαρακήνικο και η Αχιβαδόλιμνη. Στο νησί εκπονήθηκε με καθυστέρηση ετών το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Ανάπτυξης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΑΑΠ) από τον δήμο και η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για τις περιοχές Natura.
«Με την ίδια μεθοδολογία των επιστημονικών μελετών θα διαχειριστούμε και άλλες ομοειδείς περιπτώσεις περιοχών εάν υφίστανται ή προκύψει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν τετελεσμένα από δραστηριότητες που υπονομεύουν τον εν εξελίξει πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό», αναφέρει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης.
Το πλαίσιο αναστολής
Με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο, για τη Σαντορίνη υπάρχει αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών έως το τέλος του 2025 για νέα κτίσματα, αλλά και για την επέκταση υφιστάμενων κτιρίων καθώς και πισινών προκειμένου να αντιμετωπιστούν φαινόμενα κατολίσθησης σε όλη την περιοχή της Καλντέρας (Σαντορίνη και Θηρασιά). «Στόχος ήταν να αρθεί η επικινδυνότητα του νησιού λόγω γεωλογικών σχηματισμών και ευαίσθητης ζώνης και να αδειάσουν οι πισίνες από νερό. Πρόκειται για μέτρα που το πρώτο εξυπηρετεί τον στόχο να μη βάλουμε πρόσθετο φορτίο στην Καλντέρα και το δεύτερο για να αφαιρέσουμε φορτίο», λέει ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αρμόδιος για θέματα πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού Νίκος Ταγαράς. Ενδειξη του βάρους που προσθέτουν οι πισίνες είναι, όπως αναφέρει, ότι ένα κυβικό μέτρο νερού ισοδυναμεί με έναν τόνο, και αυτό δημιουργεί πρόσθετη επιβάρυνση στην ήδη ταλαιπωρημένη από τη δόμηση περιοχή. Παράλληλα, έχει δοθεί διετής προθεσμία σε όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Καλντέρα (ξενοδοχεία, καταστήματα εστίασης κ.λπ.) να εκπονήσουν μελέτη στατικής επάρκειας και να γίνει έλεγχος των κτιρίων όχι επειδή υπήρχε φόβος λόγω σεισμικότητας, όπως επισημαίνει ο κ. Ταγαράς, αλλά λόγω του φαινομένου των κατολισθήσεων ή της καθίζησης που είχαν παρατηρηθεί στο νησί.
«Οι ρηγματώσεις σε ένα δοκάρι ή σε μια κολόνα ενός κτιρίου που θα διαπιστώσει ένας έμπειρος μηχανικός μπορεί να είναι αίτιο κάποιας εξελισσόμενης καθίζησης που μπορεί να καταλήξει σε κατολίσθηση», λέει ο υφυπουργός. Η πρόβλεψη είναι ότι σε περίπτωση που ο έλεγχος αυτός δεν γίνει, τότε θα αφαιρείται η άδεια λειτουργίας. Με την ίδια απόφαση το ΥΠΕΝ είχε ζητήσει από την ΥΔΟΜ έως το τέλος του προηγούμενου έτους να ελεγχθούν και όλες οι οικοδομικές άδειες στην επίμαχη ζώνη που χορηγήθηκαν την τελευταία πενταετία. Είναι όμως άγνωστο πόσοι έλεγχοι έχουν γίνει μέχρι σήμερα.
Τα ΕΠΣ Μυκόνου – Σαντορίνης
Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Σαντορίνης παρουσιάστηκε στις τοπικές αρχές (όπως και το αντίστοιχο της Μυκόνου) τον περασμένο Νοέμβριο. Ομως οι διαδικασίες που απαιτούνται για να θεσμοθετηθεί θα πάρουν αρκετό χρόνο και το ερώτημα είναι με ποιο τρόπο θα προστατευθούν μέχρι τότε οι τοπικές κοινωνίες από τις μεγάλες οικιστικές και τουριστικές πιέσεις.
Τα δύο ειδικά πολεοδομικά σχέδια βρίσκονται στο ΥΠΕΝ προκειμένου να προχωρήσει το επόμενο στάδιο που είναι η εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και η διαβούλευση με τις αρμόδιες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων είναι το περιφερειακό συμβούλιο και τα δημοτικά συμβούλια. Εκτιμάται ότι στους φορείς αυτούς θα μπορούσε να σταλεί η ΣΜΠΕ για γνωμοδότηση μέχρι τον Μάιο, ωστόσο θα χρειαστούν επιπλέον περίπου δύο με τρεις μήνες μέχρι να υπάρξουν οι σχετικές γνωμοδοτήσεις και η διαβούλευση 35 ημερών που προβλέπει ο νόμος.
Κατόπιν η μελέτη αυτή, με τις όποιες διορθώσεις γίνουν, θα περάσει από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) ώστε στη συνέχεια να γραφτεί το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος από το ΥΠΕΝ για να σταλεί προς έλεγχο στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Οπως επομένως διαπιστώνει κανείς, ο δρόμος για τη θεσμοθέτηση του ΕΠΣ θα είναι μακρύς και πιθανώς εκτός του τρέχοντος έτους.
