Η απόφαση φαίνεται ότι έχει ληφθεί: οι πρυτάνεις των ΑΕΙ θα εκλέγονται και δεν θα διορίζονται από τα νέα συμβούλια των πανεπιστημίων με τον νόμο-πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση που επεξεργάζεται η κυβέρνηση.
Απόφαση που αποδεικνύεται σοφή, απομακρύνει έναν «άδοξο» αγώνα και επικεντρώνει το ενδιαφέρον στις πραγματικές αρμοδιότητες των νέων συμβουλίων διοίκησης, από τα οποία και τελικά εξαρτώνται η πορεία, η επιστημονική παρουσία και το επίπεδο της διδασκαλίας στα πανεπιστήμια της χώρας τα επόμενα χρόνια. Αλλωστε ήδη έγκριτοι νομικοί έχουν επιχειρηματολογήσει υπέρ της αντισυνταγματικότητας μιας πιθανής διάταξης διορισμού των πρυτάνεων των ΑΕΙ.
Η διαχείριση του «κοινού κουμπαρά»
Κατά τα άλλα, και όπως έχει ήδη αποφασιστεί: Τα εσωτερικά μέλη των συμβουλίων επίσης θα εκλέγονται και θα επιλέγουν στη συνέχεια τα εξωτερικά μέλη τους, ενώ θα διαχειρίζονται όλα τα «λεφτά»: δηλαδή τον «κοινό κουμπαρά» των Ειδικών Λογαριασμών Ερευνας των ΑΕΙ (ΕΛΚΕ), που είναι το μόνο ταμείο μέσα στα πανεπιστήμια που έχει κονδύλια, αλλά και όλα τα άλλα χρήματα που θα επιστρέφουν σε αυτά με τη μορφή δωρεών, συνεργασιών ή άλλων μορφών χρηματοδότησης, για τις οποίες δίνουν πλέον τη δυνατότητα οι νόμοι.
Το παράδοξο είναι ότι το υπουργείο Παιδείας σχεδιάζει να δώσει τη δυνατότητα και στα μέλη των νυν πρυτανικών συμβουλίων των ΑΕΙ (ανεξαρτήτως αν σε κάποια από αυτά διοικούν ήδη το Ιδρυμά τους ήδη 6 ή 8 χρόνια) να συμμετάσχουν στο «πείραμά» του ως τα πρώτα εσωτερικά μέλη των νέων συμβουλίων διοίκησης. Και αυτό θα γίνει για να εξασφαλίσει τη συναίνεσή τους. Το ρεπορτάζ φανερώνει ότι πρυτάνεις των επιστημονικά κραταιών ΑΕΙ, αν τους ζητηθεί, είναι έτοιμοι να το αρνηθούν. Αλλοι πάλι (ιδίως σε μεγάλες πόλεις της επαρχίας) έχουν ήδη ξεκινήσει προεκλογικό «αγώνα» ανακοινώνοντας ότι θα συμμετάσχουν στις διαδικασίες εκλογής των συμβουλίων ΑΕΙ και υποσχόμενοι «μια θέση εξωτερικού μέλους» σε φίλους και πολιτικούς συμπαραστάτες.
Η εκλογή των πρυτάνεων
Η μάχη της εκλογής έχει έτσι ξεκινήσει πριν ακόμη παρουσιαστεί ο σχετικός νόμος, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, με εντυπωσιακές τοπικές «αναμετρήσεις». Πάντως, εμβληματικό κομμάτι του νέου νόμου είναι το ότι οι πρυτάνεις των ΑΕΙ τελικά θα εκλέγονται, ώστε να δημιουργηθεί μια σχέση «αλληλοελέγχου» μεταξύ των δύο πόλων της διοίκησης ενός ανώτατου Ιδρύματος, καθώς στην αντίθετη περίπτωση, το νέο συμβούλιό του θα αποτελούσε ένα πανίσχυρο όργανο χωρίς ουσιαστικό έλεγχο και κατά συνέπεια εκτεθειμένο στη διαφθορά.
Να σημειωθεί εδώ πως όταν η σχετική διάταξη είχε εισαχθεί για πρώτη φορά στη Βουλή το 2011 στη «σκληρή γραμμή» της κατάργησης των εκλογικών διαδικασιών επιλογής του πρύτανη (προκαλώντας τότε ένταση στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας) το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας ήταν εκείνο που είχε επιμείνει στην ανάγκη διατήρησης των διαδικασιών εκλογής στις πρυτανικές αρχές των ΑΕΙ, ώστε να δοθεί τελικά η περίφημη συναίνεση της περιόδου.
Τα νέα συμβούλια των ΑΕΙ
Κατά τα άλλα, και σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νόμου-πλαισίου για τα ΑΕΙ που αναμένεται να ανακοινωθούν πριν από τα Χριστούγεννα:
- Τα νέα συμβούλια των ΑΕΙ θα είναι ουσιαστικά η βασική Αρχή εξουσίας στα ανώτατα ιδρύματα σε θέματα στρατηγικού προγραμματισμού και βασικής οικονομικής διαχείρισης. Η θέση του πρύτανη και της Συγκλήτου, έτσι, υποβαθμίζεται και περιορίζεται μόνο σε θέματα ακαδημαϊκού επιπέδου.
- Η σύσταση των συμβουλίων ΑΕΙ θα γίνεται ως εξής: Εκλογή πέντε εσωτερικών μελών από την ακαδημαϊκή κοινότητα κάθε ιδρύματος με ψήφο μόνο καθηγητών ΑΕΙ. Τα εσωτερικά μέλη επιλέγουν τα υπόλοιπα (4) εξωτερικά μέλη μεταξύ άλλων ΑΕΙ Ελλάδας ή εξωτερικού και ενδεχομένως άλλων φορέων.
- Οι εκλογικές διαδικασίες παραμένουν στα τμήματα των ΑΕΙ που διατηρούνται ως η βασική ακαδημαϊκή μονάδα και δεν απορροφώνται διοικητικά από τις σχολές. Εδώ βέβαια θα παίξουν ρόλο τα νέα συμβούλια στον έλεγχο τυχόν τμημάτων που έχουν περιορισμένο βεληνεκές ή ανύπαρκτη επιστημονική αξία.
Αποκλεισμός των «συναλλαγών»
Δεν φαίνεται ότι προχωράει η πρόταση τα μέλη των συμβουλίων να επιλέγουν και τους κοσμήτορες των σχολών που θα αποτελούν τη Σύγκλητο. Τα παραπάνω κρατούνται ακόμη μυστικά, η επίσημη «γραμμή» παραμένει ότι δεν έχει αποφασιστεί ακόμη τίποτα, ενώ δεν έχουν παρουσιαστεί ούτε καν στον Τομέα Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας.
Στόχος σε κάθε περίπτωση είναι το να αποκλειστούν «συναλλαγές» κάθε τύπου, κάτι το οποίο βέβαια δεν συντάσσεται με την πληροφορία για συμμετοχή στα νέα συμβούλια των μελών νυν πρυτανικών αρχών (πολλώ δε μάλλον εκείνων που διοικούν ήδη πολλά χρόνια τα ιδρύματά τους). Οσον αφορά τη συγκεκριμένη διάταξη έχουν ήδη φανεί οι παρενέργειές της πριν καν ψηφιστεί.
Ωστόσο, αν εξαιρεθεί αυτή, ο νέος νόμος-πλαίσιο επιχειρεί να βάλει τάξη στη λειτουργία των ελληνικών πανεπιστημίων, να στηρίξει τη διεθνοποίηση και αύξηση της οικονομικής τους δυνατότητας και την επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών.
