Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
gpal@naftemporiki.gr
Μισθωτοί, συνταξιούχοι και επαγγελματίες οφείλουν να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή από το 2020, καθώς η απόφαση του υπουργείου Οικονομικών για υποχρέωση εξόφλησης με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής δαπάνες για αγορές αγαθών και παροχή υπηρεσιών συνολικού ύψους 30% επί του ετήσιου ατομικού εισοδήματός τους κρύβει παγίδες.
Μεγαλύτερη προσοχή απαιτείται από τους έχοντες πολύ χαμηλά εισοδήματα, οι οποίοι φορολογούνται όχι βάσει των ποσών που δηλώνουν, αλλά βάσει των υψηλότερων τεκμαρτών εισοδημάτων που τους προσδιορίζουν τα τεκμήρια διαβίωσης (τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων και τα τεκμήρια για τα σπίτια στα οποία διαμένουν και για τα αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν).
Ταυτόχρονα, ανεβαίνει σημαντικά ο πήχης των e-πληρωμών που οφείλουν να πραγματοποιούν τα ζευγάρια, όταν έχουν μεσαία εισοδήματα και οι δύο, ενώ θα υπάρχουν και εξαιρέσεις για κατηγορίες φορολογουμένων οι οποίοι αντικειμενικά δεν μπορούν να πληρώνουν με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή μέσω e-banking, οι οποίοι ωστόσο θα υποχρεωθούν να διατηρούν τις αποδείξεις για ενδεχόμενο έλεγχο. Στο πλαίσιο της προσπάθειας άντλησης εσόδων από την πάταξη της φοροδιαφυγής, με στόχο να εισπραχθούν πάνω από 550 εκατ., το υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε:
α) Να αυξήσει από τα επίπεδα του 10%-20% στο 30% του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος το ύψος των δαπανών που πρέπει να εξοφλούν κάθε χρόνο με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή μέσω e-banking ή με άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής περισσότεροι από 3.000.000 μισθωτοί, συνταξιούχοι και κατ’ επάγγελμα αγρότες.
β) Να επεκτείνει την υποχρέωση αυτή και στους αυτοαπασχολούμενους.
γ) Να «τιμωρεί» όσους δεν μπορούν να καλύψουν το 30% του εισοδήματός τους με e-πληρωμές, επιβάλλοντάς τους έξτρα φόρο εισοδήματος 22% (ίσως είναι υψηλότερο το «πέναλτι») επί του μη καλυπτόμενου ποσού.
Με τις αλλαγές αυτές, οι οποίες θα περιληφθούν στο υπό κατάρτιση φορολογικό νομοσχέδιο, εκατομμύρια υπόχρεοι θα κινδυνεύσουν με σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις τα επόμενα χρόνια, καθώς το ποσό που θα πρέπει τελικά να καλύψουν θα είναι πολύ μεγαλύτερο του 30% του πραγματικού εισοδήματος. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα τα συνολικά ποσά που θα πρέπει οι φορολογούμενοι αυτοί να εξοφλήσουν ηλεκτρονικά θα υπερβαίνουν το 50% των πραγματικών εισοδημάτων τους, ενώ σε αρκετές άλλες περιπτώσεις φορολογουμένων με πάρα πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα οι e-δαπάνες θα απαιτείται ακόμη και να υπερβούν τα πραγματικά εισοδήματα.
Δηλαδή οι εν λόγω φορολογούμενοι θα καλούνται κάθε χρόνο να πραγματοποιούν ηλεκτρονικά προσωπικές δαπάνες μεγαλύτερες από το 50% ή ακόμη κι απ’ το 100% του δηλωθέντος εισοδήματός τους. Κι αυτό, προκειμένου να αποφύγουν την πληρωμή φόρου εισοδήματος 22% επί ενός μέρους ή ακόμη και ολόκληρου του εισοδήματός τους.
Παραδείγματα
Για να γίνουν καλύτερα αντιληπτά τα όσα προαναφέραμε παραθέτουμε τα παρακάτω παραδείγματα:
1. Χαμηλοσυνταξιούχος 68 ετών, που λαμβάνει κάθε μήνα την κατώτατη προνοιακή σύνταξη των 345 ευρώ από τον ΟΠΕΚΑ και ως εκ τούτου δηλώνει ετησίως εισόδημα 4.140 ευρώ (345 ευρώ Χ 12 μήνες), αλλά βαρύνεται με τεκμήρια διαβίωσης 8.000 ευρώ, λόγω ελαχίστου τεκμηρίου 3.000 ευρώ, διαμονής του σε διαμέρισμα 60 τ.μ. και χρήσης Ι.Χ. αυτοκινήτου 1.300 κυβικών 15ετίας, θα πρέπει να πληρώσει ηλεκτρονικά καταναλωτικές δαπάνες ύψους ίσου με το 30% όχι επί των 4.140 ευρώ που είναι το πραγματικό του εισόδημα, αλλά επί των 8.000 ευρώ που είναι το εξωπραγματικό τεκμαρτό του εισόδημα. Δηλαδή, θα πρέπει να εξοφλήσει ηλεκτρονικά δαπάνες 2.400 ευρώ (το 30% των 8.000 ευρώ), που αντιστοιχούν στο 58% του πενιχρού πραγματικού του εισοδήματος (4.140 ευρώ).
2. Εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα με μερική απασχόληση που λαμβάνει κάθε μήνα 400 ευρώ καθαρές αποδοχές και ως εκ τούτου δηλώνει ετήσιο εισόδημα 5.600 ευρώ (400 ευρώ Χ 14 μηνιάτικα, λόγω επιδομάτων εορτών και αδείας), αλλά βαρύνεται με τεκμήρια διαβίωσης 9.640 ευρώ, λόγω ελαχίστου τεκμηρίου 3.000 ευρώ, διαμονής σε διαμέρισμα 75 τ.μ. και χρήσης Ι.Χ. αυτοκινήτου 8ετίας, θα πρέπει να εξοφλήσει ηλεκτρονικά δαπάνες ύψους ίσου με το 30% όχι των 5.600 ευρώ που είναι το πραγματικό του εισόδημα, αλλά των 9.640 ευρώ που είναι το τεκμαρτό εισόδημα. Δηλαδή, θα πρέπει να εξοφλήσει ηλεκτρονικά δαπάνες 2.892 ευρώ (το 30% των 9.640 ευρώ), που αντιστοιχούν στο 51,64% του πραγματικού του εισοδήματος (5.600 ευρώ).
3. Περιστασιακά απασχολούμενος φορολογούμενος με ετήσιο πραγματικό εισόδημα 1.000 ευρώ και τεκμαρτό εισόδημα 4.000 ευρώ λόγω ελαχίστου τεκμηρίου 3.000 ευρώ και διαμονής του σε γκαρσονιέρα 25 τ.μ. θα πρέπει να εξοφλήσει ηλεκτρονικά δαπάνες ύψους ίσου με το 30% όχι των 1.000 ευρώ που είναι το πραγματικό εισόδημα, αλλά των 4.000 ευρώ που είναι το τεκμαρτό του εισόδημα. Δηλαδή, θα πρέπει να εξοφλήσει ηλεκτρονικά δαπάνες 1.200 ευρώ (το 30% των 4.000 ευρώ), που αντιστοιχούν στο 120% του πενιχρού πραγματικού του εισοδήματος (1.000 ευρώ)!
Τι θα ισχύσει για τους «εξαιρούμενους»
Από την υποχρέωση να εξοφλούν ηλεκτρονικά δαπάνες που αντιστοιχούν στο 30% του ετήσιου ατομικού εισοδήματος, θα εξαιρεθούν:
α) Φορολογούμενοι 70 ετών και άνω.
β) Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.
γ) Φορολογούμενοι που βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση.
δ) Φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του ΕΟΧ, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα και φορολογούνται με την κλίμακα από μισθωτή εργασία και συντάξεις.
ε) Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή, καθώς και φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή.
στ) Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
ζ) Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
η) Οι φορολογούμενοι που δεν έχουν εισόδημα από καμία κατηγορία ή έχουν εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (από ακίνητα, τόκους καταθέσεων κ.λπ.) ή και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.
θ) Πολίτες των οποίων το ετήσιο πραγματικό εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ και το ετήσιο τεκμαρτό τους εισόδημα για το ίδιο έτος δεν υπερβαίνει τα 9.500 ευρώ. Σ’ αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι περιστασιακά απασχολούμενοι.
ι) Υπήκοοι τρίτων χωρών που αιτούνται ή/και λαμβάνουν διεθνή προστασία από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
ια) Οι φορολογούμενοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ.
ιβ) Οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
ιγ) Οι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
ιδ) Οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών).
Κάθε φορολογούμενος που υπάγεται σε μία από τις παραπάνω 14 περιπτώσεις «εξαιρέσεων» θα έχει ωστόσο κι αυτός την υποχρέωση να καλύπτει το 30% του ετήσιου -δηλωθέντος ή τεκμαρτού- εισοδήματος με δαπάνες εξοφληθείσες με μετρητά, για τις οποίες θα πρέπει να συγκεντρώνει και να διαφυλάσσει τις αποδείξεις. Σε κάθε περίπτωση «εξαιρούμενου» φορολογούμενου κατά την οποία τα τεκμήρια διαβίωσης θα προσδιορίζουν το ετήσιο εισόδημα σε επίπεδο υψηλότερο του πραγματικού, το όριο του 30% θα υπολογίζεται επί του πολύ πιο υψηλού τεκμαρτού κι όχι επί του χαμηλού πραγματικού.
Ως εκ τούτου, πολλοί «εξαιρούμενοι» με πολύ χαμηλά πραγματικά εισοδήματα θα βρεθούν κι αυτοί αντιμέτωποι με την υποχρέωση να συγκεντρώσουν αποδείξεις αξίας μεγαλύτερης του 50% ή ακόμη και του 100% των πραγματικών εισοδημάτων τους.
Και η μεσαία τάξη έρχεται αντιμέτωπη με «πέναλτι»
Αντιμέτωποι με επιβαρύνσεις εξαιτίας της εφαρμογής του μέτρου της κάλυψης του 30% του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος με e-πληρωμές θα βρεθούν και φορολογούμενοι με μεσαία εισοδήματα που είναι έγγαμοι. Τότε τα ποσά των δαπανών θα είναι αυξημένα και θα είναι δύσκολο να καλυφθούν.
Για παράδειγμα, ζευγάρι εργαζομένων στο οποίο ο σύζυγος έχει ετήσιο εισόδημα 25.000 ευρώ και η σύζυγος άλλα 20.000 ευρώ, θα πρέπει εντός του 2020 να πραγματοποιήσει e-δαπάνες 13.500 ευρώ (το 30% των 25.000 ευρώ + το 30% των 20.000 ευρώ)!
