Μεγάλες καθυστερήσεις «γράφει» το πρόγραμμα «Διατηρώ», το οποίο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες αποκατάστασης αξιόλογων ιστορικών, διατηρητέων, αλλά και επικίνδυνων για τη δημόσια ασφάλεια, κτισμάτων.
Το πρόγραμμα, κομμένο και ραμμένο στο μοτίβο του «Εξοικονομώ», είχε εξαγγελθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ήδη από το 2020, αλλά ακόμη δεν έχει μπει σε ράγες υλοποίησης.
Ο αρχικός σχεδιασμός, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Μ. Τράτσα στον “Οικονομικό Ταχυδρόμο”, υπολόγιζε τις ανάγκες για την υλοποίησή του σε περισσότερα από τα 450 εκατομμύρια ευρώ, αλλά τελικά υποβλήθηκε αίτημα χρηματοδότησης στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) για ένα ποσό 200 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο, δε συμπεριελήφθη στη λίστα των έργων που θα ευνοηθούν από το ΤΑΑ και έτσι αναζητήθηκαν άλλες πηγές. Τελικά ο προϋπολογισμός του «προσγειώθηκε» στα 80 εκατ. ευρώ (από το ΕΣΠΑ), ποσό που σίγουρα δεν αρκεί για τις ανάγκες αποκατάστασης της σημαντικής κτηριακής υποδομής των πόλεων, η οποία καταρρέει.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στα μέσα Ιουλίου ανατέθηκε σε εταιρεία συμβούλων από το γενικό γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμη Μπακογιάννη, η εκπόνηση του οδηγού χρηματοδότησης του προγράμματος.
Σε τρεις μήνες θα πρέπει το έργο να έχει ολοκληρωθεί και παραδοθεί στο ΥΠΕΝ, ώστε να εγκριθεί το σχέδιο του οδηγού, το οποίο θα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των ωφελούμενων κτηρίων, των επιλέξιμων παρεμβάσεων, του κόστους κ.λπ.
Εκτιμάται ότι στις αρχές του 2024 το σχέδιο του οδηγού θα προδημοσιευτεί ώστε να ξεκινήσουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων που θα θελήσουν να υπαχθούν στο πρόγραμμα την προετοιμασία των σχετικών φακέλων.
Ο οριστικός οδηγός δεν αναμένεται να βγει στον ηλεκτρονικό αέρα πριν από το δεύτερο τρίμηνο του έτους.
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του ΥΠΕΝ, στο «Διατηρώ» θα μπορούν να υπαχθούν ιδιωτικά, αλλά και δημόσια κτήρια, τα οποία ωστόσο θα απορροφήσουν σημαντικό μέρος του χαμηλού προϋπολογισμού του προγράμματος, αν και θα μπορούσαν να αναζητηθούν για αυτά άλλες πηγές χρηματοδότησης στις οποίες δεν έχουν πρόσβαση οι ιδιώτες. Επίσης, ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί εάν πρόσβαση στη χρηματοδότηση θα έχουν και μεγάλες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν διατηρητέα κτήρια για εμπορικούς σκοπούς ή ως τουριστικές υποδομές.
Ανακαίνιση και όχι κατεδάφιση
Ακόμη μένει να διασαφηνιστεί εάν στις επιλέξιμες δαπάνες θα περιληφθούν και οι στερεωτικές εργασίες, καθώς σήμερα σημαντικό ποσοστό του ιστορικού κτηριακού αποθέματος των πόλεων (κηρυγμένα μνημεία, διατηρητέα και τα αξιόλογα κτίρια σε ιστορικούς τόπους και παραδοσιακούς οικισμούς) κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Άλλωστε, η Ε.Ε. προτάσσει την ιδέα της ανακαίνισης (π.χ. RENOVATE Europe) και όχι της κατεδάφισης παλαιών κτηρίων, καθώς αφενός διασώζεται η ιστορική φυσιογνωμία των αστικών κέντρων και αφετέρου εξασφαλίζεται η εξοικονόμηση πολύτιμων πρώτων υλών, αλλά και ενεργειακών πόρων, καθώς τα παλαιά κτήρια διαθέτουν καλή ενεργειακή συμπεριφορά και λιγότερες απαιτήσεις σε θέρμανση και ψύξη.
Σήμερα, οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων, στην πλειονότητά τους, αδυνατούν να τα συντηρήσουν και να τα αποκαταστήσουν, γεγονός που τα οδηγεί σε εγκατάλειψη και επιδείνωση της στατικής τους επάρκειας σε βαθμό που καταλήγουν επικίνδυνα για την ανθρώπινη ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα επιστολή που απέστειλαν στον πρωθυπουργό τον περασμένο Φεβρουάριο 11 ελληνικές και διεθνείς οργανώσεις και φορείς πολιτών, το πρόγραμμα «Διατηρώ» για να βοηθήσει αποτελεσματικά τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων σε όλη τη χώρα θα έπρεπε να έχει προϋπολογισμό τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.
