Της Ελένης Μπότα
Ένας από τους πλέον “κινητικούς” και προσοδοφόρους κλάδους αποδεικνύεται αυτός των logistics, ο οποίος μπορεί να γνώρισε άνθηση εν μέσω πανδημίας, εντούτοις συνεχίζει να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μεγάλων εταιρειών.
Το τελευταίο διάστημα οι φήμες έχουν φουντώσει περί διεργασιών για εξαγορά εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των logistics. Και, ανεξάρτητα αν ευδοκιμήσουν όλες αυτές οι συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα στην παρούσα φάση, δίνουν, όπως υποστηρίζουν στελέχη της αγοράς, τον τόνο στον κλάδο των αποθηκών, που γνωρίζει ημέρες δόξας.
Από την άλλη πλευρά, αμείωτο παραμένει το ενδιαφέρον για επενδύσεις στον κλάδο των logistics από τους μεγάλους παίκτες του real estate, όπως η Prodea, η Premia και η Briq.
Το μέλλον για τα logistics στη χώρα μας φαντάζει ευοίωνο, καθώς ο κλάδος γνωρίζει σημαντική άνθηση τα τελευταία χρόνια, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί για την επόμενη 5ετία. Αυτό ανέφεραν, άλλωστε, πολλοί παράγοντες της αγοράς στο πλαίσιο της πρόσφατης Prodexpo, μεταξύ των οποίων και ο Γιώργος Φιλόπουλος, Investment Manager της Trastor ΑΕΕΑΠ, ο οποίος τόνισε πως ο τομέας των logistics έχει μεγάλη προοπτική στην Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια, χαρακτηρίζοντας τον κλάδο των 3PL ως έναν από τους καλύτερους στην ελληνική οικονομία. Εντόπισε μεγάλη ζήτηση για εγκαταστάσεις logistics στη Δυτική Αττική, λέγοντας πως είναι δύσκολο να βρει κάποιος κατάλληλους χώρους, γι’ αυτό κι ανεβαίνουν οι τιμές.
Το θέμα των τιμών έθιξε και ο Χρήστος Κάκκαβας, Capital Market & Corporate Solutions της Athens Economics – JLL, εξηγώντας πως τους τελευταίους 8 μήνες τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 15%. Ο λόγος είναι ότι υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση απ’ ό,τι πρόσφορά, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες να ζητούν υψηλότερα μισθώματα. Προσέθεσε πως πρέπει να ανοίξει συζήτηση για νέα περιοχή logistics στην Αττική, όπως τα Μέγαρα ή ο Βοτανικός, χρειάζονται όμως αλλαγές στις χρήσεις γης.
Από την πλευρά της η Ελένη Βαφιά, Managing Partner της VALUES, a member of EVA, μίλησε για αύξηση τόσο του ενδιαφέροντος όσο και των τιμών, εκτιμώντας ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να επενδύσει κάποιος στον κλάδο των logistics. Επισήμανε, ακόμα, ότι πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί πού επενδύουμε και πώς επενδύουμε, χωρίς να μας παρασύρουν οι τάσεις της εποχής.
Ισχυρή η ζήτηση
Ισχυρή είναι η ζήτηση που καταγράφεται για βιομηχανικούς χώρους – logistics, καθώς
η πανδημία επέφερε σημαντική στροφή των καταναλωτικών συνηθειών προς τις αγορές μέσω Διαδικτύου. Επιπρόσθετα, η σταδιακή ενίσχυση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας στην Αν. Μεσόγειο προκάλεσε ισχυρή ζήτηση από μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους για τη μεταφορά, αποθήκευση και διανομή των προϊόντων τους στη χώρα μας.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, κατά το 2019 οι μισθωμένοι χώροι logistics έφτασαν τα 245.000 τ.μ., έναντι 241.000 τ.μ. κατά το 2018. Το Θριάσιο συγκεντρώνει το 68% της ζήτησης για μισθωμένους χώρους logistics, με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι κατά το 2020 προστέθηκαν νέοι χώροι 100.000 τ.μ., ενώ μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να εγκατασταθούν άλλα 100.000 τ.μ. χώρων αποθήκευσης. Όσον αφορά το επενδυτικό ενδιαφέρον για τους χώρους logistics, αυτό δεν προέρχεται μόνον από τους θεσμικούς επενδυτές της ευρύτερης αγοράς ακινήτων, αλλά και τις μεγάλες εγχώριες και πολυεθνικές εταιρείες. Η σημαντική ενίσχυση της διεθνούς ζήτησης σε χώρους logistics και κατά την περίοδο της πανδημίας προέρχεται και από τα δεδομένα της μεγάλης μεγέθυνσης των online αγορών. Έτσι, στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό έφτασε στο 16%, έναντι 14,5% στις ΗΠΑ και 27% στην Κίνα.
Στα logistics επενδύουν οι παίκτες του real estate
Στις μεγάλες ευκαιρίες που κρύβει ο τομέας των logistics αναφέρθηκε προσφάτως ο Άρις Καρυτινός, διευθύνων σύμβουλος της Prodea Investments, τις οποίες απέδωσε στην εξαιρετική θέση της χώρας, στη μεγάλη διακίνηση εμπορευμάτων από τα γύρω κράτη μέσω της Ελλάδας, αλλά και στην ιδιαίτερα υψηλή αντοχή που επέδειξε ο κλάδος την περίοδο της κρίσης. Ήδη η Prodea ετοιμάζει νέο συγκρότημα αποθηκών στον Ασπρόπυργο, ενώ υπάρχει επενδυτικό πρόγραμμα 50 εκατ. ευρώ στα logistics για φέτος.
Στην περαιτέρω ενίσχυση της παρουσίας της στον τομέα των logistics στοχεύει η Premia. Η εταιρεία απέκτησε κατά το πρώτο εξάμηνο 2021, μέσω της εξαγοράς των νέων θυγατρικών, αρκετές αποθήκες logistics, μεταξύ των οποίων μισθωμένες εγκαταστάσεις αποθηκών (logistics) συνολικής επιφάνειας 24.703 τ.μ., κυριότητας της ΑΔΑΜ ΤΕΝ Α.Ε., στην επαρχιακή οδό Σίνδου-Χαλάστρας, μισθωμένες εγκαταστάσεις αποθηκών (logistics) συνολικής επιφάνειας 11.982,05 τ.μ., κυριότητας της Stenhus Ασπρόπυργος Δύο Πεύκα Α.Ε., μισθωμένες εγκαταστάσεις αποθηκών (logistics) συνολικής επιφανείας 15.664,3 τ.μ., κυριότητας της ΘΕΣΜΙΑ Α.Ε., μισθωμένες εγκαταστάσεις αποθηκών (logistics) συνολικής επιφάνειας 7.298 τ.μ., κυριότητας της Stenhus Ασπρόπυργος Ρίκια Α.Ε., και μισθωμένες εγκαταστάσεις αποθηκών (logistics) συνολικής επιφάνειας 10.148,82 τ.μ., κυριότητας της Επενδυτικής Ασπροπύργου 1 Α.Ε.
Να συνεχίζει να επενδύει σε ποιοτικά ακίνητα στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics), με ισχυρούς μισθωτές και μακροχρόνιες μισθώσεις, με στόχο την επίτευξη υψηλών αποδόσεων και υπεραξιών, στοχεύει η Briq. Η σημαντική στροφή του χαρτοφυλακίου ακινήτων της εταιρείας στον τομέα των logistics αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η αξία του χαρτοφυλακίου ακινήτων στις 30/6/2021 ήταν κατανεμημένη σε 47% logistics, 30% γραφεία, 17% ξενοδοχεία και 6% λοιπές χρήσεις, ενώ στις 30/6/2020 ήταν 44% γραφεία, 27% ξενοδοχεία, 14% logistics και 15% λοιπές χρήσεις. Όπως τονίστηκε, η εταιρεία μέσα στο εξάμηνο αύξησε μέσω αγοράς την έκταση που κατέχει στον Ασπρόπυργο και είναι δίπλα στο Logistics Park (κατέχει έκταση 102.000 τ.μ.) και κατασκευάζει αποθηκευτικούς χώρους 40.000 τ.μ. με την προοπτική να πάνε στα 60.000 τ.μ. Για το project αυτό μέχρι τώρα έχει επενδύσει 15 εκατ. ευρώ.