Συνήθως επικρατεί ησυχία στο φράγμα Σαζλίντερε βορειοδυτικά της Κωνσταντινούπολης, μια από τις πολλές δεξαμενές που παρέχουν φρέσκο νερό στη μεγαλούπολη των 15 εκατομμυρίων κατοίκων. Ομως από την περασμένη εβδομάδα αυτή η περιοχή με δάση, φάρμες και βάλτους βρίσκεται στο επίκεντρο της πιο πρόσφατης μάχης αφηγημάτων στην τουρκική πολιτική.
Πριν από μία εβδομάδα ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κήρυξε την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή της Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης, η οποία, όπως είπε, θα ολοκληρωθεί σε έξι χρόνια. Οι εργάτες έριξαν τσιμέντο στα θεμέλια μιας γέφυρας μήκους 1,6 χλμ., ενώ το πλήθος κυμάτιζε τουρκικές σημαίες. Σκοπός, σύμφωνα με την κυβέρνηση, να ανακουφιστεί η πίεση που δέχονται τα πολυσύχναστα Στενά του Βοσπόρου.
Το επίσημο κόστος φέρεται να είναι 15 δισεκατομμύρια δολάρια, όμως το πραγματικά, όπως περιγράφηκε σε πρόσφατο συνέδριο στη Γαλλία, θα ξεπεράσει τα 65 δισεκατομμύρια. Σε μια εξαιρετικά πολωμένη κοινωνία όπως η τουρκική, η κατασκευή της διώρυγας που θα συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά είναι εκείνο το σπάνιο θέμα στο οποίο όλοι συμφωνούν: πρόκειται για τρελή ιδέα.
Οι επικριτές του «τρελού έργου», όπως το αποκάλεσε ο ίδιος ο Ερντογάν όταν το παρουσίασε πριν από μια δεκαετία, αμφισβητούν τη βιωσιμότητα μιας πλωτής οδού μήκους 45 χιλιομέτρων στο δυτικό άκρο της Κωνσταντινούπολης και προειδοποιούν ότι θα βλάψει το περιβάλλον. Ομως όσο πιο πολλές είναι οι φωνές που αντιτίθενται στο φαραωνικό έργο τόσο πιο αποφασισμένος δείχνει ο Ερντογάν να προχωρήσει. Πρόσφατα είπε σε βουλευτές του κόμματός του πως «τα έργα θα προχωρήσουν είτε το θέλουν οι επικριτές είτε όχι».
«Οσα λέει η κυβέρνηση είναι απίθανα. Ακόμα και με οικοδομικό οργασμό, θα χρειαστούν τουλάχιστον 20 χρόνια και στη διαδικασία θα καταστραφεί εντελώς η Θάλασσα του Μαρμαρά» εξηγεί ο Γιορούκ Ισίκ του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής με έδρα την Ουάσιγκτον. «Επίσης, δεν υπάρχει καμία χρηματοδότηση. Ακόμα και οι τουρκικές τράπεζες αρνούνται να συμμετέχουν, επικαλούμενες την αμφισβήτηση βιωσιμότητας του έργου και περιβαλλοντικές ανησυχίες. Είναι σαν ένα έργο φαντασίας κάποιου στον 19ο αιώνα… Υπάρχει λόγος γιατί κανείς πια δεν φτιάχνει έργα με τέτοιο τρόπο».
Πριν από μια δεκαετία, όταν ο Ερντογάν ανακοίνωσε το έργο, υπήρχε μεγάλη κίνηση πλοίων στην περιοχή, όμως έκτοτε, με την κατασκευή αγωγών, η κίνηση έχει μειωθεί κατά 10%. Με δεδομένα τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, η διώρυγα τώρα φαίνεται υπερβολική για τις ανάγκες της πόλης – μια αστρονομικά κοστοβόρα περιβαλλοντική καταστροφή, με πιθανές γεωπολιτικές επιπτώσεις.
«Δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδυ όταν σκέφτομαι όλο αυτό το τσιμεντένιο κατασκεύασμα. Εχω εφιάλτες» έλεγε ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και στέλεχος της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου πριν από λίγες ημέρες. «Εάν αυτό το σχέδιο υλοποιηθεί, το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το δικαίωμα των μελλοντικών γενεών να ζήσουν σε ένα υγιές περιβάλλον. Κανένα χρηματικό ποσό δεν μπορεί να διορθώσει μια τόσο μεγάλη οικολογική ζημιά» πρόσθεσε. Με τις ανησυχίες του δημάρχου συμφωνεί η επιστημονική και περιβαλλοντική κοινότητα. «Η διώρυγα θα δημιουργεί τεράστιες και μη αναστρέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα και την κοινωνία όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη, αλλά σε όλη την περιοχή του Μαρμαρά» εξηγεί ο δρ Αγκούν Ιλχάν, ειδικός στη διαχείριση υδάτων στον Δήμο της Κωνσταντινούπολης. «Θα υπάρχει 13% απώλεια φρέσκου νερού για τη χρήση των ανθρώπων και ακόμα μεγαλύτερος κίνδυνος και το έδαφος και τη μόλυνση καθώς η διώρυγα θα μεταφέρει θαλασσινό νερό από τη Μαύρη Θάλασσα στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Η Πόλη θα γίνει πιο ευάλωτη στους σεισμούς και θα σημειώνονται ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ξηρασίες και πλημμύρες. Ενα έργο τόσο μεγάλης κλίμακας που συνδέει δύο διαφορετικές θάλασσες ποτέ δεν θα είναι ασφαλές».
