Της Ελένης Μπότα
Με τη μεταβατική νομοθετική ρύθμιση για δυνατότητα δόμησης σε γήπεδα άνω των τεσσάρων στρεμμάτων με πρόσωπο σε δρόμο, που δεν είναι πολεοδομικά αναγνωρισμένος, να γράφεται και να ξαναγράφεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος, οι αντιδράσεις κατά του νομοσχεδίου κορυφώνονται.
Από τη μία πλευρά, 13 περιβαλλοντικές οργανώσεις τονίζουν ότι “η εκτός σχεδίου δόμηση επιταχύνει την καταστροφή της ελληνικής φύσης” και από την άλλη πλευρά ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) με ψήφισμά του αναφέρει ότι τάσσεται υπέρ της κατάργησης της εκτός σχεδίου δόμησης. Ανάλογες παρεμβάσεις υπήρξαν από πρόσωπα του δημόσιου βίου και άλλους φορείς.
Μέσα από το νομοσχέδιο-έκτρωμα το υπουργείο Περιβάλλοντος, ενθαρρύνεται όσο ποτέ στη Μεταπολίτευση η εκτός σχεδίου δόμηση. Και μάλιστα σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή, καθώς έχει προηγηθεί ήδη από το 2017 -και εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη– μια άνευ προηγουμένου έκρηξη του real estate και της δόμησης, ιδίως στη νησιωτική Ελλάδα. Με άλλα λόγια πρόκειται για συνθήκες που λειτουργούν ως προάγγελος του “τσιμεντώματος” που θα ακολουθήσει. Περαιτέρω, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εκπόνησης πολεοδομικών σχεδίων, τα οποία (ως είθισται) θα βρεθούν προ τετελεσμένων, αφού όλοι θα σπεύσουν μέσα στα επόμενα 3-4 χρόνια να χτίσουν όπου μπορούν.
Αυτό το παράθυρο για την εκτός σχεδίου δόμηση διαπιστώνει ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών μέσω της “άκριτης και εκτεταμένης χρήσης του εργαλείου των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων” και τονίζει ότι υπερασπίζεται τις συνταγματικές επιταγές και τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που προβλέπουν δραστικό περιορισμό της.
Ο ΣΕΠΟΧ δίνει το μήνυμα ότι απομακρύνεται η θεσμοθέτηση του νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ για την πολεοδομική μεταρρύθμιση και την εκτός σχεδίου δόμηση, που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο πριν έναν μήνα, στις 9 Ιανουαρίου 2024, κάνοντας λόγο για “ενδεχόμενο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ” και “για ρυθμίσεις που αφορούν σε ποικίλες διευκολύνσεις της εκτός σχεδίου δόμησης”, επισημαίνοντας ότι “η δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό έχει ξεκινήσει μάλιστα πριν να δοθεί στη δημοσιότητα και εκτεθεί σε διαβούλευση το σχετικό νομοσχέδιο”.
Ο ΣΕΠΟΧ τονίζει ότι έχει ανοίξει παράθυρο για την εκτός σχεδίου δόμηση, καθώς υποστηρίζει ότι βασικές παράμετροι για έναν δίκαιο, τεχνικά ορθό και αποτελεσματικό περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης είναι:
α. ο άμεσος περιορισμός της άκριτης και εκτεταμένης χρήσης του εργαλείου των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων και
β. η απρόσκοπτη ολοκλήρωση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού στη χώρα, με την άμεση υποστήριξη του προγράμματος εκπόνησης και θεσμοθέτησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων.
Ποικίλες διευκολύνσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση
Στο ψήφισμά του ο ΣΕΠΟΧ τονίζει ότι εκφράζει την έντονη ανησυχία του αναφορικά με το ενδεχόμενο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για ρυθμίσεις που αφορούν σε ποικίλες διευκολύνσεις της εκτός σχεδίου δόμησης. Η δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό έχει ξεκινήσει μάλιστα πριν να δοθεί στη δημοσιότητα και εκτεθεί σε διαβούλευση το σχετικό νομοσχέδιο.
“Πάγια θέση του ΣΕΠΟΧ είναι η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, ως ένα πρόβλημα που διαχρονικά υπονομεύει την ορθολογική ανάπτυξη του περιαστικού και εξωαστικού χώρου και την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Συχνά με ευθύνη των αρχών (κεντρικών και ενίοτε τοπικών) καθυστερεί ή αναστέλλεται ο υφιστάμενος χωρικός σχεδιασμός, με επιβαρυντικές επιπτώσεις για το ήδη δομημένο και φυσικό περιβάλλον”, τονίζεται χαρακτηριστικά.
Ο ΣΕΠΟΧ επισημαίνει ότι η εκτός σχεδίου δόμηση δεν αφορά αποκλειστικά τον περιαστικό χώρο, αλλά όλη την επικράτεια και έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στις παραγωγικές δραστηριότητες της υπαίθρου που προκύπτουν από την κατάτμηση, τη διάσπαση και τελικά την απαξίωση της αγροτικής γης.
Οι πολιτικές αυτές κινούνται σε κατεύθυνση αντίθετη ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και του τοπίου, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ορθολογική οργάνωση του χώρου, με ανυπολόγιστες δυσμενείς συνέπειες. Είναι μάλιστα ανεπίτρεπτο να προωθείται η εκτός σχεδίου δόμηση όταν βρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραμμα πολεοδομικής μεταρρύθμισης που το ίδιο το ΥΠΕΝ έχει προγραμματίσει και προωθεί.
Θα απαιτηθούν 3-4 έτη
Στο μεταξύ ο υπουργός ΠΕΝ Θεόδωρος Σκυλακάκης, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα σε συνέντευξή του σε κυριακάτικη εφημερίδα για την εκτός σχεδίου δόμηση, ανέφερε: “Η πραγματική αλλαγή στην εκτός σχεδίου δόμηση εισάγεται με τα τοπικά, πολεοδομικά σχέδια. Αυτά θα καθορίζουν πλέον, με κριτήρια τοπικά και οργανωμένο, πολεοδομικό σχεδιασμό πού θα επιτρέπεται η εκτός σχεδίου δόμηση. Για τον σκοπό αυτό θα απαιτηθούν 3-4 έτη.
Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα λαμβάνουμε νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία περιορίζει την εκτός σχεδίου δόμηση, σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των οικοπέδων στα οποία μπορούσε να γίνει. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, περιοχές που έχουν μείνει έως τώρα “απείραχτες” θα επιβαρυνθούν πολύ λιγότερο, μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.
Πρόκειται για ένα περιοριστικό νομοσχέδιο, που προφυλάσσει -κατά κύριο λόγο- τις περιοχές που δεν είχαν έως τώρα δομηθεί.
Ξέρετε, η μεγαλύτερη επιβάρυνση γίνεται από το πρώτο σπίτι, όχι από τα επόμενα. Το ίδιο ισχύει με τη διαταραχή του τοπίου και την περιβαλλοντική επίπτωση. Το πρώτο σπίτι κάνει τη “διάσπαση” του τοπίου, τα επόμενα κάνουν μικρότερη σε σχέση με το πρώτο. Είναι μια αναγκαία ρύθμιση, διότι μετά και τις αποφάσεις του ΣτΕ έχει δημιουργηθεί κλίμα αβεβαιότητας”.
