Ο αρθογράφος του χωρικού σχεδιασμού, εκτίθεται διπλά! (Με αφορμή την Απόφαση 2230/2020 του ΣτΕ για την ακύρωση του έργου του φράγματος Μεσοχώρας).
του Λάμπρου Ν. Κίσσα, Χωροτάκτη–Πολεοδόμου Μηχ., M.Sc./123kissas@gmail.com
Ο αρθογράφος κάθε φορά που εκθέτει τις απόψεις του, εκθέτει όχι μόνο την επιστημονική του κατάρτιση, αλλά το υπόβαθρό του, όλο του το είναι, προς βορά των θηρευτών της γνώσης ή της άλλης άποψης. Ο πολιτικός αρθογράφος, εκθέτεται καθώς καταγράφει και αναλύει γεγονότα, ως επί τω πλείστων, του παρόντος. Ο αρθογράφος του χωρικού σχεδιασμού, εκθέτεται διπλά, αφενός μεν γιατί ο σχεδιασμός αφορά, ως επί τω πλείστον το μέλλον (κάτι σαφώς δυσκολότερο), αφετέρου δε, γιατί η αρθογραφία δεν είναι η δουλειά του!
Σε άρθρο με τίτλο, ¨Υδροηλεκτρικά Φράγματα & Χωρικός Σχεδιασμός. Η περίπτωση του Υ/Φ Μεσοχώρας¨, ο αρθογράφος επισήμανε πως «…Έστω κι εάν στο προηγούμενο Π.Π.Χ.Σ. της Περιφέρειας Θεσσαλίας(ΦΕΚ 1484/Β/2003), η ίδια η λίμνη Μεσοχώρας ετίθετο εν αμφιβόλω, αφού στο Περιφερειακό Πλαίσιο υπήρχαν τρεις έμμεσες αναφορές στη μελλοντική τεχνητή λίμνη Μεσοχώρας… αλλά καμία άμεση αναφορά στο ειδικό κεφάλαιο…στο ισχύον ΠΧΠ της Περιφέρειας Θεσσαλίας (ΦΕΚ 269/ΑΑΠ/18), δεν υπάρχει καμία αναφορά.»
Υπογράμμιζε, επίσης, πως «…Ενδεχομένως, δεν μπορούσε να γίνει και διαφορετικά, μετά την 26/2014 Απόφαση του ΣτΕ. Πλην όμως, το γεγονός πως αφενός μεν, δεν υπάρχει αναφορά για το Υ/Φ της Μεσοχώρας στο ισχύον ΠΧΠ της Π. Θεσσαλίας, αφετέρου δε, είναι αδύνατο πριν το 2023, να ζητήσουμε αλλαγές στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής του Αχελώου που εγκρίθηκαν με το ΦΕΚ 4682/Β/29.12.2017, θεωρώ πως δημιουργεί μια καινούργια ¨Κερκόπορτα¨, για πιθανή έβδομη απόρριψη από το ΣτΕ, της έγκρισης της μερικής εκτροπής και άρα την λειτουργία του Υ/Φ Μεσοχώρας, αλλά δεν είναι θέμα του παρόντος.»
Βέβαια, για τους μυημένους του χωρικού σχεδιασμού, ο αρθογράφος δεν ¨κόμισε γλαύκα εις Αθήνας¨! Το γεγονός πως η Πολιτεία, με τα νομοθετήματά της (π.χ. ο Ν.3734/2009) προσπάθησε όλα αυτά τα χρόνια να δώσει λύση στο πρόβλημα, νομοθετώντας με τρόπο αποσπασματικό ή αλλιώς, προσπαθούσε απλά να νομοθετήσει με τρόπο τέτοιο, ώστε να καταστήσει τον εκάστοτε νέο νόμο, μη προσβεβλητέο νομικά από τους κατοίκους της Μεσοχώρας, δεν εκπλήσσει.
Ούτε εκπλήσσει τους ¨παροικούντες την Ιερουσαλήμ¨, το γεγονός πως αρθογράφος του χωρικού σχεδιασμού, υπογράμμιζε ότι η «…νέα σειρά εκπόνησης των ΤΧΣ που “έρχεται” με χρήματα από το Πράσινο Ταμείο…θα αποτελέσει, συν τοις άλλοις και ένα τεράστιο επενδυτικό εργαλείο», στο άρθρο του ¨Η χωρική–πολεοδομική νομοθεσία ως επενδυτικό εργαλείο & οι καταλύτες αυτής¨. . Και αυτό γιατί, οι οικισμοί που εμπίπτουν σε εγκεκριμένα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ ή θα ενταχθούν στα νέα ΤΠΣ, θεωρούνται και είναι ¨Οικιστικοί Υποδοχείς¨ ή υπολογίζονται ως ¨Πολεοδομικές Ενότητες¨ και ως εκ τούτου στα πλαίσια της υλοποίησης του σχετικού ΤΠΣ/ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ θα πρέπει να πολεοδομηθούν σύμφωνα με το σχετικό Π.Δ/γμα για την πολεοδόμηση οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων. . . Αποφεύγουν δηλαδή, την διαδικασία της οριοθέτησης, εφόσον πολεοδομηθούν, στα πλαίσια υλοποίησης του εκάστοτε εγκεκριμένου ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ, ξεπερνώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό την ¨Πολεοδομική αρρυθμία μετά την με αρ.1268/19 του ΣτΕ¨, αλλά και προβλήματα που σχετίζονται με την εκτός σχεδίου δόμηση.
Ενόψει της κατάθεσης του Πολεοδομικού -Χωροταξικού Νομοσχεδίου, επισημαίνουμε εκ νέου τα εξής:
– Έχοντας υπόψη τα Προεδρικά Διατάγματα της 16ης.8.1923,
της 1ης.3.1924, της 28ης.11.1929, το Π.Δ/γμα της 24ης.5.1985, το Ν.1448/1950, αλλά και το Ν.3155/1955, τα εκτός σχεδίου γήπεδα μπορούν να οικοδομηθούν, μόνο εάν έχουν πρόσωπο σε εθνικό, επαρχιακό, δημοτική ή κοινοτική οδό ή δρόμο πριν το `23, διανοιγμένο και λειτουργικό.
Υπογραμμίζουμε πως, η νομολογία του ΣτΕ (962/2018, 665/2018, 3504/2010 σκ.8 & 9) για την εκτός σχεδίου δόμηση είναι αυστηρότερη από τη νομοθεσία που την διέπει, ακυρώνοντας οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν, αλλά και σχετικές αποφάσεις Εφετείων. Οι κατάταξη των οδών σε κατηγορίες μέσω των ΤΠΣ, είναι πολύ σοβαρή και κρίσιμη υπόθεση και δεν είναι αποδεκτό να υποβάλλονται και να αποσύρονται από το Ν/Σ, μετατοπίζοντας απλώς το πρόβλημα στο μέλλον. Θα πρέπει να υπάρχουν, από πλευράς του Υπουργείου, τουλάχιστον ένα βασικό περίγραμμα σχεδιασμού.
– Έχει ειπωθεί επανειλημμένα πως, ο χωρικός σχεδιασμός στην χώρα μας καλύπτει κάτι παραπάνω από το 20% του χώρου. Με μια λεπτομέρεια όμως: πως, ο χωρικός σχεδιασμός ¨καλύπτει¨ σχεδόν τα 2/3 του πληθυσμού της χώρας.
Στην σύγχρονη Ελλάδα της αστικοποίησης και της αστυφιλίας, το 20% καλύπτεται από τον χωρικό σχεδιασμό και σχεδόν τα 2/3 της χώρας καλύπτονται από δάση. Σαφώς και πρέπει να θεσμοθετηθούν ή να αναθεωρηθούν, κλπ, χρήσεις γης στο σύνολο της επικράτειας.
Θα πρέπει να υπάρξει όμως, ένα μίγμα σχεδιασμού. Και ΤΠΣ αλλά και Πολεοδομικές Μελέτες/Εφαρμογής. Ο χωρικός σχεδιασμός ολοκληρώνεται με την εκπόνηση πολεοδομικών μελετών/πράξεων εφαρμογής. Δεν πρέπει να σταματά στην εκπόνηση ενός ΓΠΣ ή ενός ΤΠΣ. Η κατ`αρχήν εκπόνηση κάποιων εκατοντάδων ΤΠΣ, από μόνη της δεν είναι πανάκεια, η λύση όλων των προβλημάτων του σχεδιασμού. Η ολοκλήρωση του ΤΠΣ γίνεται με την ολοκλήρωση του Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής.
Θα πρέπει να έχει υπόψη του το Υπουργείο, πως και ο Ν.1337/83 ξεκίνησε να εφαρμόζει το αντίστοιχο πακέτο ΓΠΣ/Πολεοδομική Μελέτη & Πράξη Εφαρμογής. Συν το χρόνω όμως, ¨έσπασε¨ σε ΓΠΣ και Πολεοδομική Μελέτη/Πράξη Εφαρμογής, για καταλήξουμε στο τέλος να εκπονείτε με άλλη πράξη το ΓΠΣ, με άλλη η Π. Μελέτη (αραιά και που) και με άλλη η Π. Εφαρμογής (ακόμη σπανιότερα). Υποθέτω πως στο Υπουργείο, δεν ξέχασαν τα παραπάνω και πως κάτι θα έχουν σκεφτεί για αποφύγουν την επανάληψη της ίδιας ιστορίας.
Υπενθυμίζω ότι, τις οικιστικές περιοχές τις θωρακίζουν οι συνοδές μελέτες των Πολεοδομικών Μελετών (γεωλογικές, υδραυλικές, κλπ) και όχι οι συνοδές των ΤΠΣ (ή ΓΠΣ).
– Όσον αφορά το κτίσμα, το οποίο αποτελεί και τον πυρήνα του πολεοδομικού σχεδιασμού, θα πρέπει να ενσωματωθεί σε αυτό η έννοια της τρωτότητας του κτιρίου, δηλαδή της ανθεκτικότητας του κτιρίου σε σχέση με την ηλικία του, τον αντισεισμικό κανονισμό, την σεισμική ζώνη της περιοχής, τον κτιριοδομικό κανονισμό, τον οικοδομικό κανονισμό ανέγερσής του, τον ΚΤΣ, κλπ. Και επειδή το ¨προλαμβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν εστί¨, η Πολιτεία δεν πρέπει να μένει στις ρυθμίσεις για τα ¨επικίνδυνα κτίσματα¨. Θα πρέπει στα πλαίσια της προστασίας των πολιτών της, να ¨αναγκάζει¨ τους ιδιοκτήτες των οποίων οι κατοικίες πλησιάζουν το ¨προσδόκιμο ζωής¨ του σκυροδέματος, εντός σαφώς προσδιορισμένου χρόνου, να ελέγξουν τα κτίσματά τους. Το κοινωνικό συμφέρον είναι πάνω από το προσωπικό και συνεπώς κτίσματα 50-60 ετών, που μέσω ενός σχετικού αλγορίθμου που θα οριστεί, δεν θα πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις να κατεδαφίζονται ως επικίνδυνα. Τυχόν διαφορές που θα προκύψουν, όπως λιγότερα τ.μ. δόμησης, λόγω π.χ. τυχόν μείωση του συντελεστή δόμησης, υπάρχουν τρόποι να ξεπεραστούν. Θα πρέπει, επιτέλους, κτίσματα ηλικίας άνω των 60 χρόνων με 4,5 ή 6 ορόφους, να ελεγχθούν. Είναι κρατική υποχρέωση, στα πλαίσια της πολιτικής προστασίας, να μην επαφίεται η ¨ζωή¨ ενός κοινού κτιρίου, μεταξύ μόνο των ιδιοκτητών. Για την προστασία των ενοίκων ενός κτίσματος άνω των 60 ετών, αλλά και την προστασία των ομόρων κτισμάτων κι ενοίκων, θα πρέπει να υπάρχει ένας απαραίτητος σχετικός έλεγχος.
«Ο ¨Εκσυγχρονισμός της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας¨ και οι δομικές ελλείψεις αυτού», έχουν επισημανθεί και παλαιότερα.
Για το τι πρέπει να γίνει, αλλά και από ποιους, επιφυλασσόμεθα να επανέρθουμε στο άμεσο μέλλον, καθόσον δεν χωρούν σ`ένα άρθρο.
Απαλλοτριώσεις, παρεκκλίσεις, προβλήματα που αφορούν σχέδια διανομών οικισμών, ο ¨εμπλουτισμός¨ των προδιαγραφών εκπόνησης των ΤΠΣ, τόσο όσον αφορά την εισαγωγή της έννοιας της ¨ανθεκτικής πόλης¨ αλλά κυρίως και την θωράκιση της πόλης ως ανθεκτικής, οριοθετήσεις οικισμών, ΖΟΕ, Παρατηρητήρια Δόμησης, οι περισσότερες από 200 άτυπες βιομηχανικές συγκεντρώσεις, είναι ένα μικρό μέρος χωρικών προβλημάτων που πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθούν.
Καταρχήν, όμως, και σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο θα πρέπει να έχει ήδη έτοιμα, κάποια προσχέδια των Υπουργικών Αποφάσεων που πρόκειται να ¨πληρώσουν¨ τις διατάξεις του υπό κατάθεση νόμου με στόχο την άμεση ¨εκτελεστότητά του¨.
Έως ότου κατατεθεί εκ νέου το εν λόγω σχέδιο νόμου, φαντάζομαι οι αρμόδιοι του Υπ.Εν. (αλλά κι όλοι μας) προλαβαίνουν να ξαναρίξουν μια ¨ματιά¨ στις από 07-09-2020 Θέσεις ΣΕΜΠΧΠΑ για το Σχέδιο Νόμου «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής νομοθεσίας», αλλά και τις Παρατηρήσεις στο ”Σχέδιο Νόμου για τον Εκσυγχρονισμό της Χωροταξικής και πολεοδομικής Νομοθεσίας” , της ΕΜΔΥΔΑΣ. Θα αποκομίσουμε, τουλάχιστον, τροφή για σκέψη.
του Λάμπρου Ν. Κίσσα, Χωροτάκτη–Πολεοδόμου Μηχ., M.Sc./123kissas@gmail.com
